test.disidenti.net

Author: KushtrimGuraj

  • Do ju japin energji dhe do ju mbajnë të ngopur, tre frutat që duhet të hani në mëngjes

    Do ju japin energji dhe do ju mbajnë të ngopur, tre frutat që duhet të hani në mëngjes

    Studime të ndryshme kanë treguar se ngrënia e mëngjesit mund të ndihmojë në stimulimin e metabolizmit. Një mëngjes i shëndetshëm mund të ndihmojë në kontrollin e oreksit gjatë ditës, duke parandaluar mbingrënien ose zgjedhjet e gabuara ushqimore më vonë.

    Tri nga alternativat më të mira të mëngjesit janë këto fruta:

    Mollët: Energjia dhe mbështetja e sistemit imunitar mollët janë një zgjedhje ideale për mëngjes, jo vetëm për shkak të shijes së tyre të këndshme por edhe për përfitimet shëndetësore që ofrojnë. Ato janë të pasura me fibra, të cilat ndihmojnë në kontrollin e oreksit dhe parandalojnë zgjedhjet e keqija ushqimore gjatë ditës. Mollët gjithashtu përmbajnë një flavanoid të quajtur quercetin, i cili ka veti antivirale dhe antibakteriale, duke ndihmuar në forcimin e sistemit imunitar.

    Portokallë: Vitaminë C dhe shëndeti i zemrës portokajt janë burime të shkëlqyera të vitaminës C, e cila është thelbësore për imunitetin dhe shëndetin e zemrës. Gjithashtu, këto fruta ofrojnë një sasi të mirë të fibrave dhe kaliumit, duke ndihmuar në mbajtjen e një tensioni të shëndetshëm të gjakut. Antioksidantët dhe fitonutrientët që gjenden në portokajt kanë veti antinflamatore dhe detoksifikuese, të cilat janë të dobishme për të parandaluar sëmundje kronike.

    Kivi: Hidratim dhe Fibra Kivi, edhe pse më pak i njohur se mollët dhe portokalli, është një frut fantastik për mëngjesin. Ky frut është i pasur me vitaminë C, e cila është jetike për forcimin e imunitetit. Gjithashtu, kivi ofron një sasi të mirë të fibrave, të cilat janë të dobishme për tretjen dhe ndihmojnë në rritjen e ndjesisë së ngopjes. Përmbajtja e lartë e ujit në kivi gjithashtu kontribuon në hidratimin e trupit, i cili është veçanërisht i rëndësishëm në mëngjes pas një periudhe të gjatë pa ujë gjatë natës.

    Këto tri fruta, mollët, portokajt dhe kivi, ofrojnë një kombinim të shkëlqyeshëm të shijes, energjisë dhe përfitimeve shëndetësore për të filluar ditën tuaj. Një mëngjes i pasur me këto fruta jo vetëm që ndihmon në një ditë të fortë përpara por edhe kontribuon në një rutinë më të shëndetshme ushqimore në afat të gjatë, duke ulur rrezikun e sëmundjeve kronike si diabeti dhe sëmundjet e zemrës.

  • Mbi 15 mijë aksidente për 8 muaj

    Mbi 15 mijë aksidente për 8 muaj

    Vetëm gjatë periudhës janar-gusht të këtij viti, në total janë regjistruar mbi 15 mijë e 400 aksidente në komunikacion. Prej tyre 63 ishin me fatalitet, ku humbën jetën 68 persona. Gjithashtu, kanë ndodhur edhe 5 mijë e 500 aksidente me lëndime me 10 mijë e 500 persona të lënduar, si dhe 9 mijë e 800 aksidente me dëme materiale.

    Edhe pse Policia e Kosovës nuk ka dërguar statistika për vet-aksidentet, nga ekspertët e komunikacionit ato po vlerësohen shqetësuese. Ata madje kërkojnë të hetohet arsyeja e këtyre aksidenteve.

    Eksperti i komunikacionit, Muhamed Krasniqi ka thënë për KosovaPress, se shqetësuese janë vet-aksidentet për të cilat thekson se duhet të hulumtohet lokacioni ku ndodhin për të disten herë vet-aksidentet, gjendja e ngasësit por edhe gjendja teknike e automjetit.

    “Secili aksident pa marrë parasysh se çfarë kategorie të aksidentit kemi, është shqetësues, mirëpo veçmas kohëve të fundit janë shqetësuese aksidentet e tipit të vet-aksidente… Mendoj që duhet të bëhet hetim i thellë për shkaktarët e kontribuuesit të këtyre aksidenteve nëse është problemi te lokacioni dhe përsëriten, duhet të shikohet se si të evitohet dhe përmirësohet me kuptimin teknik ai lokacion, pastaj duhet të hetohet gjendja e vet ngasësit të automjeteve, i cili ka pësuar në këto vet aksidente për të parë se çka ka ndikuar tek ai i cili ka shkaktuar këtë aksident dhe në anën tjetër edhe gjendja teknike e mjetit në të cilin është shkaktuar ky aksident,” ka thënë Krasniqi.

    Krasniqi ka shtuar se pa marrë parasysh se me çfarë mjeti jeni, të gjithë duhet të respektojnë kodin rrugor të sjelljes, në këtë mënyrë të sigurohen edhe pjesëmarrësit e tjerë në trafik.

    “Disiplina, respektimi i shenjave, rregullave të trafikut, përgjegjësia, në momentin që je në rrugë, çoftë si ngasës, si këmbësorë apo thjesht udhëtar apo ngasës i biçikletës, trotinetit, e tjera, të gjithë duhet të marrin pjesë edhe të respektojnë kodin rrugorë të sjelljes dhe janë edhe ata të sigurt por edhe i sigurojnë pjesëmarrësit tjerë në trafik,” ka shtuar ai.

    Ndërsa, Policia e Kosovës në një përgjigje me shkrim ka theksuar se kanë shtuar prezencën e zyrtarëve policorë në akse të ndryshme rrugore me njësinë e motoçiklistëve, njësinë mobile me pajisje inteligjente “Smart Patrol”, veturat civile të pajisura me radarë mobil, përdorimin e dronëve në identifikimin e kundërvajtjeve të ndryshme, si dhe ndërmarrjen e masave sensibilizuese dhe atyre ndëshkuese.

    “Angazhimet policore, përveç tjerash, kanë përfshirë shtimin e prezencës së zyrtarëve policorë në akse të ndryshme rrugore me njësinë e motoçiklistëve, njësinë mobile me pajisje inteligjente “SMART PATROL”, veturat civile të pajisura me radarë mobilë, përdorimin e dronëve në identifikimin e kundërvajtjeve të ndryshme e njësi tjera policore, si dhe ndërmarrjen e masave sensibilizuese dhe atyre ndëshkuese,” ka thënë PK në një përgjigje me shkrim.

    Nëse krahasojmë periudhën janar-gusht të këtij viti dhe të vitit të kaluar, në statistikat që ka dërguar PK-ja, këtë vit, për këtë periudhë ka më pa aksidente, megjithatë diferenca është shumë e vogël.

  • Tërmet me magnitudë 4,5 ballë godet Bosnjë dhe Hercegovinën

    Tërmet me magnitudë 4,5 ballë godet Bosnjë dhe Hercegovinën

    Një tërmet me magnitudë 4,5 sipas shkallës Rihter është regjistruar sot në Bosnjë dhe Hercegovinë, në një distancë prej 20 kilometrash nga Tesliqi dhe 40 kilometra nga Zenica, transmeton Anadolu.

    Siç thuhet në faqen e internetit të Qendrës Sizmologjike Mesdhetare Evropiane (EMSC), tërmeti ka ndodhur në orën 14:23.

    Tërmeti është nider nga qytetarët në Banja Luka dhe sipas dëshmive për shërbimin e EMSC-së, qytetarët kanë raportuar se një lëkundje e lehtë e tokës është ndier edhe në Sarajevë.

    Aktualisht nuk ka raportime për dëme materiale.

  • A është gjynah nëse e mallkon dikë për shpifjet që të janë bërë?

    A është gjynah nëse e mallkon dikë për shpifjet që të janë bërë?

    Pyetje: Desha t’ju bëj një pyetje lidhur me shpifjet ndaj njeriut të pastër. A është gjynah nëse e mallkon dikë në sexhde, për fjalët të cilat të janë ngjitur e nuk janë aspak të vërteta, janë të kundërta me realitetin që ekziston. Vuajtja që më është shkaktuar prej fjalëve të ndyra, të ngjitura më qon deri në mallkim gjatë sexhdes ndaj atyre njerëzve të pandërgjegjshëm. Mirëpo duke pasur parasysh nganjëherë se edhe pejgamerët e ndryshëm kanë pasur sulme të tilla me fjalë, ndalem dhe i lutem të madhit Allah që Ai t’i shpërblejë ata të pafe për fjalët e thëna pa fakte dhe argumente.

    Andaj po kërkoj nga ana juaj një këshillë, një sugjerim se si duhet vepruar në këto momente.  Mundohem të bëj sabër, bie shahadet shumë shpesh duke u munduar ta largoj zërin e pëshpëritjes të së keqes në vesh.
    Selam alejkum ve rahmetullah!

    Përgjigja;

    Pa dyshim se shpifjet ndaj njerëzve të pafajshëm janë të ndaluara dhe janë të vështira për njerëzit për të cilët shpifet. Allahu thotë: “Ju përcillnit me gjuhët tuaja dhe flisnit me gojët tuaja diçka, për të cilën nuk kishit dijeni. Ju këtë e merrnit për gjë të lehtë, por para Allahut kjo ishte një shkelje e madhe.” (Nur, 15)

    Mirëpo ajo që duhet përmendur në këtë rast është fakti i pamohueshëm që myslimani duhet të ketë sjellje islame edhe atëherë kur i bëhet padrejtësi, pra duhet ta demonstrojë edukatën islame në fatkeqësi e grindje, ashtu siç e demonstron në situata të lira e të pangarkuara.
    Allahu thotë në Kur’an: “Nxitoni drejt faljes së gjynaheve nga Zoti juaj dhe Xhenetit, hapësira e të cilit është sa qiejt e Toka dhe që është përgatitur për të devotshmit, të cilët japin lëmoshë edhe kur janë në mirëqenie, edhe kur janë në vështirësi, e mposhtin zemërimin dhe ua falin fajet njerëzve. Allahu i do bamirësit.” (Ali Imran, 133 dhe 134)

    Pra, falja dhe toleranca janë morali që kërkohet nga ju ta demonstroni. Të luteni për ta që Allahu t’i udhëzojë në Rrugën e Drejtë, t’i thirrni për besim dhe vepra të mira është më mirë se sa t’i mallkoni. Nëse ata nuk pendohen për veprimin e tyre derisa ju jeni e pastër dhe shpifjet ndaj jush nuk qëndrojnë, mos keni dert, Allahu ka për t’ua dhënë dënimin e merituar atyre që pa dije ndjellin akuza të pavërteta. Kur u akuzua Aisheja, nëna e besimtarëve, për imoralitet, duke ia mveshur, Allahu tha për atë gjest të tyre: “Me të vërtetë, ata që shpifën, janë një skotë prej jush. Mos e quani atë si të keqe për ju. Përkundrazi, kjo është mirë për ju. Çdonjëri prej tyre do të dënohet për atë që ka bërë, kurse atë që ka shpifur më shumë, e pret një dënim i madh.” (Nur, 11)

    Allahu po ashtu thotë: “Vërtet, ata që përgojojnë gratë e ndershme, zemërdëlira e besimtare, janë të mallkuar në këtë botë dhe në tjetrën; për ata ka dënim të madh. Atë Ditë që do të dëshmojnë kundër tyre gjuhët, duart dhe këmbët e tyre për çfarë kanë bërë, Allahu do t’ju shpaguajë dënimin e merituar dhe ata do ta marrin vesh se Allahu është e Vërteta e qartë.” (Nur, 23 – 25)

    Allahu e di më së miri!

    Hoxhë Muhamed Dermaku

  • Vlerat e mollëve në shëndet

    Vlerat e mollëve në shëndet

    Angelzët thonë se “një mollë në ditë i thotë mjekut ik” e këtë e mbështesin edhe ekspertët e shëndetit.

    Mollët janë një nga frutat më me shumë varietete dhe vlera e janë të përhapura në të gjithë botën.

    Mund të konsumoni më shumë se 100 varietete të tyre dhe të merrni menjëherë një dozë të plotë vlerash.

    Një studim i publikuar së fundëmi në revistën Harvard Health, tregon mbi të dhënat domethënëse që ekspertët kanë gjetur për mollët dhe shëndetin.

    Vlerat e mollëve në shëndet

    Konsiderohen si fruit më i mirë i sezonit dhe ekspertët paraqesin të dhëna për këtë.

    Një studim që përfshiu 8.400 persona ku 753 prej tyre ishin konsumues të një molle në ditë tregoi mbi vlerat direkte të mollëve në shëndet.

    Ata që konsumonin shumë mollë kishin marrë shumë herë më pak medikamente për sëmundje të ndryshme gjatë jetës së tyre se të tjerët.

    Ky grup personash gjithashtu kishin më pak gjasa të kishin shqetësime të shkonin tek mjeku se personat e tjerë pjesëmarrës në studim.

    Të dhëna të tjera mbi mollët tregojnë se vlerat e tyre arrjnë të forcojnë edhe shëndetin e zemrës.

    Konsumimi i një molle në ditë mund të ndihmojë në uljen e presionit të gjakut, kolesterolit dhe inflamacionit në trup.

    Edhe nëse i konsumoni bashkë me lëkurë mollët ju dhruojnë shumë fibër dhe polifenole të cilat i bëjnë mirë zemrës.

    Mollët më të mira shqiptare

    Shqipëria është një nga vendet që prodhon mollë cilësore, bio dhe të shijshme në disa rajone të saj.

    Sipas të dhënave të AgroWeb, varietetet që prodhohen më së shumëti në vend janë dy derivatet e Red Delicious, Red Chief dhe Starking.

    Të dyja janë të referuara lokalisht si “Starking” madje përbëjnë 52% të pemëve drurëve frutorë e më pas vijnë mollët e varietetit Golden Delicious që përbëjnë 42%.

  • FSK-ja stërvitet me ushtrinë shqiptare për garën më të madhe të ushtrive të botës që do të mbahet në Britani

    FSK-ja stërvitet me ushtrinë shqiptare për garën më të madhe të ushtrive të botës që do të mbahet në Britani

    Pjesëtarë të Forcës së Sigurisë së Kosovës, bashkë me një skuadër nga Forcat e Armatosura të Shqipërisë e në koordinim me ambasadën e Mbretërisë së Bashkuar kanë realizuar ushtrimin fushor “Camprep24”.

    Sipas FSK-së, ky ushtrim është në kuadër të përgatitjeve për pjesëmarrjes në garën “Cambrian Patrol 2024”, ku skuadrat, siç thuhet, u testuan dhe kaluan sfidat e ngjashme që do të jenë gjatë realizimit të kësaj gare.

    “Skuadrat treguan disiplinë, motiv e përkushtim të lartë, duke bërë më të mirën për të përfaqësuar vendet tona në garën më të madhe të ushtrive të botës siç është gara ‘Cambrian Patrol’”, thuhet në njoftim.

    Gara “Cambrian Patrol” realizohet çdo vit në Mbretërinë e Bashkuar, me pjesëmarrjen e një numri të madh të ushtrive nga të gjitha vendet e botës.

  • Manastiri i Banjskës do të jetë i mbyllur nga 23-26 shtator “për arsye të sigurisë”

    Manastiri i Banjskës do të jetë i mbyllur nga 23-26 shtator “për arsye të sigurisë”

    Dioqeza e Rashkës dhe Prizrenit ka njoftuar se Manastiri në Banjskë do të jetë i mbyllur për vizitorë nga 23 deri më 26 shtator.

    Në njoftim thuhet se kjo do të bëhet “për arsye të sigurisë dhe që të ruhet paqja, e cila aktualisht është e një rëndësie të madhe për manastirin”.

    Ndonëse nuk është përmendur në njoftim, më 24 shtator bëhen 1 vit nga sulmi i armatosur i terroristëve serbë në Banjskë të Zveçanit.

    Pasi e vranë rreshterin Afrim Bunjaku, terroristët serbë u patën strehuar brenda Manastirit.

    Së fundmi, Prokuroria Speciale ka ngritur aktakuzë ndaj 45 personave lidhur me sulmin e 24 shtatorit të vitit 2023, në mesin e tyre edhe Milan Radojçiq.

  • Kosovë, promovohet Klinika për Ndihmë Juridike Falas për të mbijetuarat e dhunës gjatë luftës

    Kosovë, promovohet Klinika për Ndihmë Juridike Falas për të mbijetuarat e dhunës gjatë luftës

    Qendra Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (QKRMT) nëpërmjet një tubimi ka promovuar Klinikën për Ndihmë Juridike Falas, e cila ka për qëllim ofrimin e ndihmës për kategoritë e të mbijetuarve të dhunës seksuale gjatë luftës në Kosovë, raporton Anadolu.

    Drejtoresha e QKRMT-së, Feride Rushiti tha se Klinika për Ndihmë Juridike Falas do të jetë në ndihmë të të gjithë përfituesve që i qasen kësaj qendre, me idenë për t’u futur në listën e përfituesve nga shteti, qoftë për statusin si e mbijetuar e dhunës seksuale, qoftë për qasje në drejtësi, qoftë për çështje administrative.

    Ajo tha se një rast i kësaj kategorie nuk mund të ballafaqohet me proceset gjyqësore apo me çështje të tjera sa i përket realizimit të drejtësisë, nëse nuk është mentalisht dhe fizikisht në rregull të dëshmojë në këto procese.

    “Shërimi dhe drejtësia nuk mund të shihen si procese të ndara. Ato duhet të shkojnë tandem me njëra tjetrën dhe duhet të kemi formë të integruar për të pasur rezultat pastaj qoftë për të mbijetuarat e dhunës seksuale apo përfituesit tjerë, të arrijnë të dëshmojnë sukses”, theksoi Rushiti.

    Fisnik Mehmeti, i cili prezantoi funksionin e kësaj klinike para të pranishmëve, tha se vizioni i kësaj klinike është ofrimi i ndihmës juridike falas, duke kontribuar në qëndrueshmërinë dhe fuqizimin e të mbijetuarve të dhunës seksuale.

    “Ndërsa, misioni i Klinikës për Ndihmë Juridike Falas është që të ofrojë shërbime juridike profesionale dhe empatike për të mbijetuarit e dhunës seksuale specifikisht, mirëpo duke përfshirë edhe grupe tjera të ndjeshme që janë pjesë e listës së përfituesve në mënyrë që të sigurojmë të drejtat e tyre për qasje në drejtësi dhe duke mbështetur udhëtimin e tyre drejt shërimit dhe integrimit shoqëror”, theksoi Mehmeti.

    Gjatë luftës së fundit në Kosovë konsiderohet se rreth 20 mijë persona kanë qenë viktima të dhunës seksuale. Më 14 prill në Kosovë shënohet Dita e të mbijetuarve të dhunës seksuale gjatë luftës, e cila përkon me ditën kur Vasfije Krasniqi-Goodman, në atë kohë 16-vjeçe, u rrëmbye nga një polic serb dhe u dërgua në fshatin Babimost, ku u dhunua seksualisht.

    Qeveria e Kosovës në muajin shkurt të vitit 2018 ka filluar procesin e regjistrimit të statusit të individëve të dhunuar gjatë luftës dhe verifikimin e tyre. Deri më tani janë aprovuar rreth 1.500 raste prej të cilave rreth 70 raste të dhunës seksuale i përkasin gjinisë mashkullore.

    Qendra Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (QKRMT), është themeluar më 1999 si rezultat dhe reagim ndaj torturave, traumave të shumta që popullata kosovare ka pësuar gjatë luftës së vitit 1999. Target Grupi i kësaj qendre janë personat e traumatizuar gjatë luftës në Kosovë dhe personat e privuar nga liria.

  • SEXHDJA E HARRESËS (SEVI SEXHDJA)

    SEXHDJA E HARRESËS (SEVI SEXHDJA)

    1. Njeriu mundohet që t’i kryejë ibadetet të plota, por ndodh nganjëherë që të gabojë ose të ketë mangësi gjatë kryerjes së ibadetit. Për këtë arsye Allahu për robërit e Tij e ligjëroi kompensimin e këtyre mangësive, me ibadete vullnetare, me istigfar (kërkimfalje), ose me shpagim. Kjo është nga mëshira e Allahut për robërit e Tij dhe nga bukuritë e fesë sonë të plotë.
    2. Njeriu harron dhe është i pakujdesshëm, kjo është në tabiatin e tij. Në anën tjetër, falja e namazit është pozita më e lartë e qëndrimit të robit para Allahut, prandaj edhe shejtani kujdeset që t’ia prishë atë, duke e futur në mendime për çështjet e dynjasë, ose e bën që ta shtojë një rekat, ose ta pakësojë një rekat, ose e fut në dyshim se sa rekate i ka falur, ose i bën vesvese. Për mangësinë që mund të ndodhë në namaz si shkak i harresës ose gabimit, Allahu për namazfalësin e ligjëroi sexhden e harresës që ta plotësojë atë mangësi.

    Sexhdja e harresës bëhet në raste dhe situata të veçanta, ngase jo çdo harresë, gabim dhe mangësi e detyron sexhden e harresës, për ta poshtëruar shejtanin, për ta kompensuar mangësinë në namaz dhe për ta kënaqur Allahun.

    1. Harresa e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, në namazin e tij është “nga plotësimi i begatisë së Allahut për umetin e tij dhe plotësim i fesë së tyre, që ta ndjekin Pejgamberin, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, në atë që ai ua ligjëron kur ata të harrojnë në namaz. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, harronte sikur të gjithë njerëzit dhe për harresën e tij vendoseshin dispozita që ato duhet të zbatohen kur të harrojë umeti i tij deri në Ditën e Kiametit.”[1]

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Unë jam njeri sikur ju, harroj sikur ju që harroni, e kur ndonjëri prej juve harron, le t’i bëjë dy sexhde (harrese).”[2]

    1. Sexhdja e harresës; janë dy sexhde që i bën namazfalësi në fund të namazit, para ose pasi të japë selam, që ta kompensojë mangësinë që ka ndodhur në namaz, në raste dhe situata të veçanta.
    2. Sexhdja e harresës ligjërohet kur namazfalësi harron ose gabon pa qëllim, në raste specifike, ndërsa nëse gabimi bëhet me qëllim, atëherë nuk ligjërohet sexhdja e harresës.
    3. Sexhdja e harresës, sipas mendimit më të saktë, është detyrim kur namazfalësi harron, shton ose pakëson në namaz.

    Kjo është sikur kur namazfalësi e harron një rekat, ose e lë një detyrim të namazit si teshehudi i parë, ose e shton një rekat, ruku apo sexhde, e të ngjashme me to.

    1. Shkaqet e sexhdes së harresës janë tri: kur namazfalësi shton në namaz, kur pakëson prej namazit, ose kur dyshon që ka shtuar apo mangësuar në namaz.
    2. Kush shton me qëllim në namaz një rekat, një ulje, një ruku, ose një sexhde, namazi i tij prishet (dhe nuk përmirësohet me sexhden e harresës sh.p.).
    3. Namazfalësi që shton nga harresa në namazin e tij:

    – Nëse nuk i kujtohet që ka shtuar në namaz përveçse në fund të namazit, atij i takon t’i bëjë dy sexhdet e harresës dhe namazi i tij është i saktë.

    Ilustrim me shembuj:

    Namazfalësi në namazin e drekës i fal pesë rekate, nuk i kujtohet që e ka shtuar një rekat, vetëm pasi që ulet në teshehudin e fundit. Në këtë rast, ai duhet ta plotësojë teshehudin dhe t’i bëjë dy sexhde të harresës pasi të japë selam.

    Ose, namazfalësi gabon dhe i bën tri sexhde, atij i kujtohet që e ka shtuar një sexhde pasi që ngrihet nga sexhdja; në këtë rast ai e vazhdon namazin e tij dhe e bën sexhden e harresës pasi të japë selam.

    – Nëse shton në namaz dhe i kujtohet duke u falur, ai detyrohet ta bëjë sexhden e harresës. Namazi i tij në këtë rast është i saktë.

    Ilustrim me shembull:

    Namazfalësi harron dhe ngrihet për në rekatin e pestë, duke u falur i kujtohet që është në rekatin e pestë; në këtë rast ai detyrohet të kthehet menjëherë, të ulet në teshehud dhe pasi të japë selam, ta bëjë sexhden e harresës.

    – Nëse shton në namaz dhe i kujtohet që ka shtuar pasi ta përfundojë namazin; nëse kohëzgjatja është e shkurtër, atëherë e bën sexhden e harresës ndërsa, nëse i kujtohet pasi të kalojë një kohë më e gjatë, nuk duhet të bëjë gjë dhe namazi i tij është në rregull.

    Ilustrim me shembull:

    Namazfalësi në namazin e drekës gabon dhe e shton një rekat, drekën e fal pesë rekate; atij kjo nuk i është kujtuar vetëm pasi që e ka përfunduar namazin.

    1. Namazfalësi i cili me qëllim jep selam para se të përfundojë namazi, namazi i tij prishet.

    Nëse nga harresa jep selam para se të përfundojë namazi, dhe kjo i kujtohet pas një kohe më të gjatë, ai e përsërit namazin e tij.

    Ndërsa, nëse i kujtohet pas një kohë të shkurtër, pas dy ose tre minutave, ai e plotëson namazin e tij dhe jep selam, pastaj e bën sexhden e harresës dhe sërish jep selam.

    1. Nëse imami jep selam para se ta përfundojë namazin, ndërsa disave nga xhemati që falen pas tij u ka ikur ndonjë rekat dhe (pasi që imami jep selam) ata ngrihen që ta plotësojnë atë që u ka ikur, pastaj imamit i kujtohet që ka dhënë selam gabim dhe ngrihet ta plotësojë namazin; në këtë rast, xhemati mund të zgjedhë, të vazhdojë që ta plotësojë atë që i ka ikur dhe pastaj të bëjë sexhden e harresës, apo të kthehet që ta vazhdojë namazin me imamin, dhe pasi që imami të japë selam, ata të ngrihen që ta plotësojnë atë që u ka ikur dhe pas selamit ta bëjnë sexhden e harresës. Kjo e fundit është më e mirë dhe më e sigurt.
    2. Kur namazfalësi të pakësojë një shtyllë të namazit;

    – Nëse është tekbiri fillestar, atëherë nuk ka namaz, pavarësisht a e braktis me qëllim apo pa qëllim, sepse ai në esencë nuk ka hyrë në namaz dhe namazi i tij nuk ka filluar.

    – Nëse është ndonjë shtyllë tjetër jashtë tekbirit fillestar dhe atë e braktis me qëllim, namazi i tij prishet.

    1. Kur namazfalësi nga harresa e braktis një shtyllë nga shtyllat e namazit:

    – Nëse namazfalësi arrin në rekatin e dytë tek ajo pjesë (te shtylla) që e ka braktisur në rekatin e parë, në këtë rast, rekati që në të e harroi shtyllën konsiderohet i pavlefshëm dhe vendin e tij e merr rekati që vjen pas tij.

    – Nëse namazfalësi nuk arrin në rekatin e dytë tek ajo pjesë (te shtylla) që e ka braktisur në rekatin e parë, ai detyrohet të kthehet te shtylla e braktisur, ta plotësojë atë dhe të vazhdojë me pjesën tjetër të namazit. Kështu forma dhe renditja e namazit do të jenë në rregull.

    Në të dy rastet namazfalësi detyrohet ta bëjë sexhden e harresës pasi të japë selam.

    Ta ilustrojmë me shembuj:

    – Namazfalësi harron ta bëjë sexhden e dytë në rekatin e parë, kjo atij i kujtohet në uljen në mes dy sexhdeve në rekatin e dytë; në këtë rast rekati i parë konsiderohet i pavlefshëm dhe vendin e tij e merr rekati i dytë, i cili për namazfalësin tashmë llogaritet rekat i parë. Pastaj ai e plotëson namazin dhe në fund jep selam, pasi të japë selam e bën sexhden e harresës dhe prapë jep selam.

    – Namazfalësi në rekatin e parë e bën vetëm një sexhde dhe harron të ulet në mes dy sexhdeve, ai pasi që e bën një sexhde, ngrihet për në rekatin e dytë. Gabimi i kujtohet pasi të ngrihet nga rukuja në rekatin e dytë; e në këtë rast, ai duhet të kthehet dhe të ulet në mes dy sexhdeve, e bën sexhden e dytë, kështu e plotëson rekatin e parë dhe ngrihet për në rekatin e dytë dhe e plotëson namazin. Në fund e bën sexhden e harresës pasi të japë selam.

    1. Namazfalësi i cili nga harresa e ka lënë një shtyllë të namazit, nëse atij i kujtohet pas një kohë të shkurtër, pasi që e ka përfunduar namazin:

    – Nëse shtylla e lënë është nga rekati i fundit (p.sh. rukuja e rekatit të fundit), ai kthehet tek ajo pjesë që e ka harruar, e plotëson pjesën tjetër që ka mbetur nga namazi, në fund jep selam dhe pasi që jep selam, e bën sexhden e harresës.

    – Nëse shtylla e lënë nuk është nga rekati i fundit, por i ndonjë rekati të tjetër (p.sh. sexhdja e rekatit të tretë të namazit të drekës), namazfalësi duhet të vijë me një rekat të plotë dhe, pasi të japë selam, ta bëjë sexhden e harresës.

    1. Namazfalësit, nëse i kujtohet që e ka harruar ndonjë shtyllë pas një kohe më të gjatë pasi ka dalë prej namazit, ai duhet ta përsërisë namazin e tij. Ky është mendimi i shumicës së dijetarëve.

    Disa të tjerë thanë që namazfalësi duhet të vijë me atë pjesë që e ka harruar nga namazi i tij, edhe nëse ka kaluar një kohë e gjatë. Ky është mendimi të cilin e ka zgjedhur Ibën Tejmije, Allahu e mëshiroftë.[3]

    1. Namazfalësi, nëse e lë me qëllim një detyrim nga detyrimet e namazit (p.sh. teshehudin e parë), namazi i tij nuk është i saktë.

    Ndërsa, nëse e lë një detyrim me harresë:

    – Dhe i kujtohet para se të largohet nga ai vend në namaz, vjen me të (me atë detyrim) dhe nuk ka nevojë ta bëjë sexhden e harresës.

    – Nëse i kujtohet pasi që është larguar nga vendi dhe para se të ketë arritur te shtylla e radhës, duhet të kthehet menjëherë dhe të vijë me të, e pastaj ta plotësojë namazin, të japë selam, ta bëjë sexhden e harresës dhe përsëri të japë selam.

    – Nëse i kujtohet pasi të arrijë te shtylla e radhës në namazin e tij, nuk duhet të kthehet te vendi i detyrimit që e ka harruar, por e vazhdon namazin dhe në fund e bën sexhden e harresës para se të japë selam.

    Ilustrim me shembull:

    Namazfalësi harron ta thotë fjalën ‘subhane rabijel adhim’ në ruku; nëse i kujtohet që ka harruar para se të arrijë të drejtohet nga rukuja, ai detyrohet të kthehet në ruku dhe ta thotë dhikrin e rukusë. A, nëse është ngritur nga rukuja dhe është drejtuar në këmbë, nuk kthehet po e vazhdon namazin dhe e bën sexhden e harresës para selamit.

    1. Ai që e lë ndonjë sunet të namazit (sikur të lexojë pa zë në namazet me zë, ose duaja e hapjes së namazit etj.); nuk duhet ta bëjë sexhden e harresës, edhe nëse e lë me qëllim. Disa dijetarë e pëlqejnë që, nëse namazfalësi e lë një sunet të namazit, ta bëjë sexhden e harresës, duke u bazuar në hadithin e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i cili tha: “Kur ndonjëri prej juve të harrojë, le t’i bëjë dy sexhdet e harresës.”[4]
    2. Namazfalësi, nëse shton dhikër që është pjesë e namazit, por atë nuk e thotë në vendin e vet të caktuar, sikur: e thotë dhikrin e caktuar në ruku dhe sexhde pastaj lexon Kuran në to, ose thotë “subhane rabijel eala” në ruku pasi që njëherë e ka thënë “subhane rabijel adhim”, dhe të ngjashme me to, ose me harresë e përsërit ndonjë shtyllë që është me fjalë sikur: leximi i sures Fatiha ose leximi i teshehudit të fundit më shumë se një herë; në këto raste nuk detyrohet sexhdja e harresës, sepse ai ka shtuar diçka që është pjesë e namazit. Por, është mirë dhe pëlqehet nëse e bën sexhden e harresës, sepse ai ka thënë ose ka vepruar diçka jo në vendin e vet në namaz.
    3. Namazfalësi që shton ndonjë lloj të dhikrit që nuk është pjesë e namazit, sikur: të thotë gjatë tekbirit në namaz “Allahu ekberu kebiren”, ose “Amin ja rabel alemin”; edhe në këtë rast nuk detyrohet sexhdja e harresës.
    4. Dyshimi në namaz vjen kur ka pavendosmëri dhe lëkundje në mes dy çështjeve se cila ka ndodhur (d.m.th. të dyshojë namazfalësi se a i ka falur tri rekate apo katër).

    Namazfalësi në tri raste nuk duhet t’i kushtojë vëmendje dyshimit:

    – kur dyshimi është thjeshtë ndonjë iluzion ose përfytyrim jo i vërtetë, sikur vesveset.

    – kur dyshimi është i shpeshtë, saqë çdo herë kur bën ibadet ka dyshime.

    – kur dyshimi vjen pasi ta kryejë ibadetin, në këtë rast nuk duhet t’i kushtojë vëmendje dyshimit, përderisa çështja nuk është e sigurt, andaj ai duhet të veprojë sipas bindjes së tij.

    1. Dyshimi në namaz nuk përjashtohet nga këto dy gjendje:

    Gjendja e parë: Nga dy çështje namazfalësi e zgjedh atë që mendon se është më afër së vërtetës dhe punon me të, pavarësisht a është më pak apo më shumë. Andaj, ashtu e plotëson namazin e tij, jep selam, e bën sexhden e harresës dhe prapë jep selam.

    Ilustrim me shembull:

    Në namazin e drekës dyshon në numrin e rekateve, a është rekati i dytë apo i tretë; në këtë rast anon që është në rekatin e tretë dhe pastaj vjen edhe më një rekat, e plotëson namazin, dhe pasi të japë selam e bën sexhden e harresës. Nëse anon që është në rekatin e dytë, pastaj e plotëson namazin dhe i fal edhe dy rekate, dhe e bën sexhden e harresës pas selami.

    Kjo duke u mbështetur në hadithin e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i cili ka thënë: “Nëse ndonjëri prej juve dyshon në namazin e tij, le ta zgjedhë atë që mendon se është më e saktë dhe le ta plotësojë namazin, në fund le të japë selam dhe le t’i bëjë dy sexhdet e harresës.”[5]

    Gjendja e dytë: Kur nuk mund të zgjedhë dhe të vendosë për asnjërën prej dy çështjeve; në këtë rast ai duhet të veprojë sipas më të sigurtës, që nënkupton të zgjedhë më të paktën, më pas ta plotësojë sipas kësaj namazin e tij, ta bëjë sexhden e harresës para se të japë selam dhe në fund ta përfundojë namazin me selam.

    Ilustrim me shembull:

    Namazfalësi në namazin e drekës fillon të dyshojë, a është në rekatin e dytë apo në rekatin e tretë dhe nuk mund të vendosë për asnjërën; në këtë rast e zgjedh atë më të sigurtën, rekatin e dytë, pastaj e vazhdon dhe e plotëson namazin në bazë të këtij vendimi, dhe sexhden e harresës e bën para se të japë selam.

    A, nëse ai anon sigurt që është rekati i dytë, atëherë i fal edhe dy të tjera (nëse namazi është me katër rekate) dhe e plotëson namazin, dhe sexhden e harresës e bën pas selamit.

    Kjo duke u mbështetur në hadithin e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i cili ka thënë: “Nëse ndonjëri prej juve dyshon në namazin e tij, a i ka falur tri apo katër rekate, le ta largojë dyshimin dhe le ta zgjedhë atë që mendon se është më e saktë, pastaj le t’i bëjë dy sexhde para se të japë selamin. Nëse i ka falur pesë rekate, këto dy sexhde do t’ia bëjnë çift numrin e rekateve, a nëse i ka falur katër të plota, atëherë këto dy sexhde do ta poshtërojnë shejtanin.”[6]

    1. Nëse imami harron diçka nga namazi dhe në fund të namazit e bën sexhden e harresës, xhemati detyrohet ta ndjekë atë dhe ta bëjë sexhden e harresës bashkë me të, pavarësisht a ka harruar xhemati diçka nga namazi apo ka harruar vetëm imami, dhe pavarësisht imami a bie në sexhde para selamit apo pasi të japë selam. Përveç, nëse ndokujt nga xhemati i ka ikur ndonjë rekat dhe duhet të ngrihet pasi që imami të japë selam, në këtë rast, ai nuk e ndjek imamin kur ta bëjë sexhden e harresës pas selamit, por ngrihet ta plotësojë atë që i ka ikur, pastaj jep selam dhe e bën sexhden e harresës pas namazit.
    2. Nëse imami harron në namaz, xhemati ia tërheq vëmendjen duke thënë ‘subhanallah’, e nëse imami nuk e bën sexhden e harresës dhe xhemati e sheh që ai nuk po e bën, ata detyrohen që ta bëjnë sexhden pasi të japin selam. Ky është mendimi i shumicës së dijetarëve.
    3. Nëse gjatë namazit me xhemat, gabon me harresë ndonjëri nga xhemati dhe jo imami:

    – Nëse ai e ka filluar namazin me imamin, do të thotë nuk i ka ikur asnjë rekat, dhe harron diçka në namaz, në këtë rast ai nuk e bën sexhden e harresës, që mos ta kundërshtojë imamin në pasim. Përveç, nëse ndodh që të harrojë diçka nga namazi dhe kjo ia prish rekatin sikur, ta harrojë rukunë ose sexhden; në këtë rast, pasi që imami të japë selam, ai ngrihet dhe e fal edhe një rekat, pastaj jep selam dhe e bën sexhden e harresës pas selamit, sepse ai ka shtuar në namazin e tij.

    – Nëse nuk ka filluar namazin me imamin, ka ardhur më vonë dhe i ka ikur ndonjë rekat, dhe duke u falur me imamin ndodh që të harrojë diçka në namaz, ose ndodh të harrojë kur të ngrihet ta plotësojë namazin pasi që imami jep selam; në këtë rast e ka patjetër ta bëjë sexhden e harresës.

    1. Dijetarët nuk janë të një mendimi për sexhden e harresës (a bëhet para selamit apo pas selamit?)

    Mendimi më i saktë, Allahu e di më së miri, është që sexhdja e harresës bëhet para selamit në dy vende: kur të mangësohet në namaz, ose kur të dyshohet në namaz dhe namazfalësi nuk mund të vendosë se cila është më e saktë nga dy çështjet.

    Ndërsa sexhdja e harresës bëhet pas selamit në dy vende: kur të shtohet në namaz, ose kur të dyshohet në namaz dhe namazfalësi nga dy çështjet e vendos për njërën nga to që mendon se është e saktë.

    1. Mospajtimi i dijetarëve për meselenë që sexhdja e harresës a bëhet para apo pas selamit, është nga aspekti i pëlqimit dhe epërsisë. Përcillet që në këtë janë unikë të gjithë.

    Andaj ai që shton, pakëson ose dyshon në namazin e tij dhe sexhden e bën para selamit apo pasi të japë selam, namazi i tij është në rregull. Çështja është e gjerë, elhamdulilah. I këtij mendimi është edhe dijetari Ibën Bazi, Allahu e mëshiroftë.[7]

    Disa të tjerë thanë që mospajtimi i dijetarëve është nga aspekti i detyrimit e jo i pëlqimit. Andaj atëherë kur ligjërohet që sexhdja të bëhet para selamit, namazfalësi detyrohet ta bëjë para selamit, dhe atëherë kur ligjërohet të bëhet pas selamit, namazfalësi detyrohet ta bëjë pas selamit. Të këtij mendimi janë Ibën Tejmije, që e zgjodhi si mendim më të saktë dhe dijetari Ibën Uthejmini, Allahu i mëshiroftë![8]

    Më e mirë dhe më e sigurt për vendet e sexhdes së harresës është të pasohet suneti.

    1. Namazfalësi, nëse në namazin e tij i bën dy gabime; për njërin gabim sexhdja bëhet para selamit dhe për tjetrin gabim sexhdja bëhet pas selamit (sikur: kur e harron teshehudin e parë dhe e shton një ulje më tepër në namaz); në këtë rast, ai nuk i bën dy sexhde të harresës, por e bën vetëm një, edhe atë para selamit.
    2. Nëse gabimet me harresë shtohen brenda një namazi, namazfalësi mjafton që ta bëjë një sexhde të harresës, nuk ka nevojë ta përsërisë aq herë sa ka ndodhur gabimi në namaz, pavarësisht a është shtuar, pakësuar, ose dyshuar në namaz.
    3. Kush e lë me qëllim sexhden e harresës aty ku vendi i saj është të bëhet para selamit (dhe nuk e bën atë as para dhe as pas selamit); namazi i tij i prishet, sepse ai e ka lënë me qëllim një gjë të detyruar në namaz.

    Kush e lë me qëllim sexhden e harresës aty ku vendi i saj është të bëhet pas selamit; nuk prishet namazi i tij, por bën mëkat, sepse në këtë rast ajo është kompensim për ibadetin, por jashtë tij, prandaj nuk prishet namazi.

    Kjo vlen atëherë kur veprimi i harruar sikur të lihej me qëllim dhe kjo lënie është e rangut që e prish namazin, pavarësisht a është shtim apo pakësim në namaz.

    1. Kush e lë sexhden e harresës pa qëllim:

    – Nëse i kujtohet pas një kohë të shkurtër që e ka përfunduar namazin; ai e bën sexhden e harresës, pavarësisht se vendi i sexhdes ka qenë para apo pas selamit. Namazfalësi në këtë rast e ka për detyrim ta bëjë sexhden, edhe pse ajo nuk bëhet në vendin e saj të duhur.

    – Nëse i kujtohet pas një kohe më të gjatë që e ka përfunduar namazin; sexhdja e harresës bie dhe namazin e ka në rregull.

    Ibën Tejmije, Allahu e mëshiroftë, anon ka mendimi që namazfalësi kur ta kujtojë që e ka harruar sexhden e harresës, qoftë edhe pas një kohë më të gjatë, duhet të vijë me të.[9]

    1. Sexhdja e harresës ligjërohet në namazet vullnetare (nafile) sikur që ligjërohet në namazin farz, nëse gjenden shkaqet e saj. Ky është mendimi i të gjithë dijetarëve, në të kaluarën dhe në të tashmen, përveç Ibën Sirinit, Allahut e mëshiroftë!
    2. Sexhdja e harresës nuk ligjërohet në namazin e xhenazes, as në sexhden e leximit të ajeteve kuranore që kanë sexhde dhe as në sexhden e harresës.

    Ai që bën gabim me harresë në sexhden e harresës (sikur të harrojë ta thotë dhikrin e sexhdes ‘subhane rabijel eala); nuk detyrohet të bëjë sexhde tjetër (të dytë të harresës).

    1. Forma e dy sexhdeve të harresës në përshkrim dhe dhikër është sikur sexhdet e namazit. Para rënies në sexhde, namazfalësi e fillon me tekbir (thotë Allahu ekber), bie në sexhde me shtatë gjymtyrët, e shqipton atë që e shqipton në sexhden e namazit ‘subhane rabijel eala’ dhe bën dua, nëse do. Ulet në mes dy sexhdeve dhe e shqipton dhikrin ‘rabbigfirli’, që e shqipton në mes dy sexhdeve në namaz.
    2. Nuk ka ardhur argument që tregon se dy sexhdet e harresës veçohen me dhikër të veçantë. Disa dijetarë e kanë përmendur dhe e kanë pëlqyer të thuhet: “subhane me la jenamu ue la jes’hu (i lartësuar është Allahu, i Cili nuk fle dhe nuk harron)”, por kjo nuk ka bazë në fe, siç tha Ibën Haxheri, Allahu e mëshiroftë![10]
    3. Nëse sexhdja e harresës bëhet para se të jepet selam; namazfalësi nuk ulet sërish në teshehud (për ta lexuar teshehudin, por jep selam, sh.p.). Ky është mendimi i të gjithë dijetarëve.

    Nëse sexhdja bëhet pas selamit; shumica e dijetarëve mendojnë që pas sexhdes ulet për teshehud (dhe e lexon teshehudin dhe lutjet e tjera, sh.p.).

    Më e saktë, Allahu e di më së miri, është që pas sexhdes së harresës nuk ka teshehud (në asnjërin rast. Sh.p.), sepse nuk ka ardhur ndonjë argument prej Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, që duhet të ulet në teshehud pas sexhdes. Ky është mendimi i dijetarëve të medh’hebit shafij, e zgjodhi si mendim më të saktë Ibën Tejmije, Allahu e mëshiroftë, dhe është fetvaja e Komisionit të Përhershëm të Fetvave.[11]

    E lusim Allahun të na japë sukses në atë që Ai e do dhe Atë e kënaq, dhe të na ndihmojë ta përmendim, ta falënderojmë dhe ta adhurojmë sa më mirë.

    Amin!

    Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.

    Dr. Muhamed el-Munexhid

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

    Pjesë e librit “UDHËZIME DHE DISPOZITA PËR NDODHITË E NDRYSHME GJATË VITIT”

    (I PËRKTHYER NË GJUHËN SHQIPE)

     

    [1] Zadul Mead, Ibën El-Kajim (1/277).

    [2] Buhariu (401), Muslimi (572).

    [3] Mexhmual Fetava (23/43).

    [4] Mexhmual Fetava (23/43).

    [5] Buhariu (401), Muslimi (572).

    [6] Muslimi (571).

    [7] Et-Temhid, Ibën Abdulber (5/33), Sherh n-Nevevij ala Muslim (5/56), Fet’hul Barij (3/93), Fetava Ibën Baz (11/267).

    [8] Mexhmual Fetava (23/36), Esh-Sherh El-Mumti’ (3/395).

    [9] Mexhmual Fetava (23/43-44).

    [10] Et-Telhis El-Habir, Ibën Haxher (2/12).

    [11] Mexhmual Fetava (23/50), Fetava El-Lexhnetu Ed-Daime (7/148).

  • A lejohet t’iu shesim pije alkoolike jomuslimanëve?

    A lejohet t’iu shesim pije alkoolike jomuslimanëve?

    Pyertja:

    Jam një motër, një nënë që jetoj jashtë shtetit, në Austri. Kemi një lokal-restorant, mirëpo shesim edhe pije alkoolike për shkak se vendi ku jetojmë është i tillë. A është haram?

    Përgjigja:

    Sikur që nuk lejohet konsumimi i pijeve alkoolike, po ashtu nuk lejohet edhe shitja e tyre, qoftë si biznes i veçantë me pije alkoolike apo edhe si pjesë e ndonjë biznesi që përmban edhe pije alkoolike, siç është rasti i juaj. Pijet alkoolike jo vetëm që nuk guxojmë t’ia shesim muslimanëve, por kjo gjë është e ndaluar edhe atëherë kur ia shesim jomuslimanëve. Pra thjesht, nuk lejohet të fitohet nga pijet alkoolike në asnjë formë, pasi pijet alkoolike në Sheriat konsiderohen mall i ndytë dhe si i tillë nuk është i vlefshëm për të nxjerrë përfitime nga mallra të tilla.

    Nga ana tjetër, edhe vendi ku ju jetoni nuk imponon në asnjë mënyrë që të mbani medoemos pije alkoolike në restorantin tuaj, por kjo është çështje që i kthehet bindjes suaj. Kudo në Austri ka restorante e lokale të ushqimeve që fare nuk posedojnë pije alkoolike (si p.sh. “Lami”) dhe njihen për shitje të mirë, që do të thotë se mungesa e pijeve alkoolike në ato lokale e restorante nuk shkakton mospunën e as mbylljen e tyre.

    Allahu e di më së miri!

    Muhamed Dërmaku