Category: Artikuj

1. Të qëndruarit në xhami pas namazit të sabahut e deri në lindjen e diellit, pastaj falja e dy rekateve

– Enes ibën Malik, Allahu qoftë i kënaqur me të, përcjell se i Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, ka thënë: “Kush e fal sabahun me xhemat (në xhami) pastaj ulet dhe e përkujton Allahun derisa të lind dielli e pastaj fal dy rekate, ai fiton shpërblimin sikur te ketë kryer Haxh dhe Umre. Tha Pejgamberi, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të: Të plotë, të plotë, të plotë!”. 

2. Prezenca në namazin me xhemat dhe ecja në këmbë për në xhami për të falur namaz vullnetar

– I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, thotë: “Kush shkon në xhami që të falë namaz (farz), ajo është sikur Haxhi dhe kush shkon të falë nafile ajo është sikur Umreja”.

3. Falja e namazit të jacisë dhe sabahut me xhemat

– Ebu Dheri, Allahu qoftë i kënaqur me të, përcjell se erdhën disa njerëz te i Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, dhe i thanë: O i Dërguar i Allahut, pasanikët po na tejkalojnë në shpërblime!! Ata falen si ne, agjërojnë si ne, dhe japin lëmoshë nga pasuritë e tyre! I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, iu përgjigj: “Po ju, a nuk ua bëri Allahu faljen e namazit të jacisë me xhemat ta barazon Haxhin, dhe namazin e sabahut me xhemat ta barazon Umren?!”.

4. Prezenca në mexhliset e dijes në xhami

– Ebi Umameh, Allahu qoftë i kënaqur nga ai, përcjell se i Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, ka thënë: “Kush shkon në xhami dhe me atë nuk synon vetëm se marrjen e diturisë apo mësimin e të tjerëve, e ka shpërblimin e një Haxhi të plotë”.

5. Bërja e dhikrit pas namazit farz

– Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kënaqur me të, përcjell se një ditët erdhën disa nga shokët e të Dërguarit të Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, dhe i thanë: “O i Dërguar i Allahut, pasanikët na tejkaluan në shkallë dhe me bekime të vlefshme; falen sikur falemi ne, agjërojnë sikur që agjërojmë ne dhe me pasuritë që i kanë, e bëjnë Haxhin dhe e kryejnë Umren, bëjnë xhihad dhe japin lëmoshë! I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, u tha: “A dëshironi t’ju mësoj diç­ka me të cilën do t’i arrini ata që ju kanë tejkaluar dhe ata që vij­në pas jush; nëse këtë e bëni, askush nga ju nuk do të jetë më i vlef­shëm, përveç nëse vepron ç’veproni edhe ju”. Muhaxhirët varfa­njakë kanë thënë: “Po, gjithqysh, o i Dërguar i Allahut!”. I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, u tha: “Do të thoni SubhanAllah, Elhamdulilah dhe Allahu ekber pas çdo namazi nga tridhjetë e tri herë”.

6. Kryerja e Umres në Ramazan

– Është transmetuar nga ibën Abasi, Allahu qoftë i kënaqur me të, se i Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, i tha një gruaje nga mesi i ensarëve: “Çfarë të ndaloi që nuk bëre Haxh me ne?” Ajo tha: “I kishim vetëm dy deve të cilat i përdornim për të sjellë ujë (d.m.th. burri i saj dhe djali kishin shkuar për Haxh në një deve dhe tjetrën ua kishte lënë familjes për të sjellë ujë).” Ai, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, tha: “Kur të vjen Ramazani, shko për Umre, sepse Umreja në Ramazan është e barabartë me Haxhin”.

Sipas një transmetimi tjetër: “… është e barabartë sikur të bëhej Haxhi me mua”.

7. Respektimi i prindërve

– Ka ardhur një person tek Pejgamberi, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, dhe i tha: “Me të vërtetë unë kam dëshirë për të luftuar, mirëpo nuk po kam mundësi. Pejgamberi, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, i tha: “A e ke ndonjërin prej prindërve gjallë?”. Ai tha: “Po, e kam nënën time”. Pejgamberi, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, iu përgjigj: “Ndreqni marrëdhëniet me Allahun duke i respektuar prindërit. Nëse e bën një gjë të tillë (nëse i respekton prindërit) atëherë ti ke bërë Haxhin, Umren dhe xhihadin”.

Përshtati dhe përktheu: Irfan JAHIU

Të gjitha tregimet në Kur’an dhe Hadithet e vërteta janë të sakta dhe reale. Ato na rrëfejnë dhe qartësojnë të gjitha ndodhitë siç kanë ndodhur, pa mangësi apo tepricë. Allahu, azze ue xhel, thotë: “Ne po ta tregojmë ty historinë e tyre sipas së vërtetës.” (El-Kehf: 13); “Pa dyshim, të gjitha këto janë rrëfime të vërteta.” (Ali Imran: 62)

Allahu, azze ue xhel, e urdhëroi të Dërguarin e Tij, t’ua rrëfejë njerëzve atë çka ia mësoi atij prej tregimeve, që ndoshta ata do ta meditojnë gjendjen e popujve të mëhershëm, e do të marrin mësime prej jetës së tyre dhe do të largohen prej rrugës së tyre në rast se ishin zullumqar, e do t’i pasojnë ata në rast se ishin në rrugë të drejtë. Allahu, azze ue xhel, thotë: “Tregoju atyre këto ngjarje, në mënyrë që ata të mendojnë.” (El-A’raf: 176); “Në tregimet e atyre (të dërguarve) ka këshilla për ata që janë me mend. Ky (Kur’an) nuk është tregim i trilluar.” (Jusuf: 111)

Padyshim se një prej tregimeve më të bukura që Allahu e cek në Kur’an është tregimi i Musait me Hidrin, alejhima selam. Ky tregim përçon parime dhe koncepte plot vlera e domethënie, prandaj vendosa që të flas rreth tij dhe t’i përmendi disa dobi që i kanë nxjerr dijetarët prej këtij tregimi.

Musai, alejhi selam, një ditë prej ditëve ligjëronte ne mesin e Beni Israilëve, dhe prej këshillave të tij zemrat e tyre zbuteshin, sytë e tyre lotonin. Kështu ishte gjendja e gjithë popujve kur u këshillonin nga pejgamberët e tyre, për shkak se shpirtrat dhe zemrat e pejgamberëve ishin të mbushura me frikë dhe dashuri ndaj Allahut.

Pasi që kryhet ligjërata, një njeri prej Beni Israilëve i drejtohet Musait, alejhi selam, dhe e pyet: “O Musa, a ekziston njeri më të mençur se ti? “ – Musai, alejhi selam, duke mos menduar aspak i thotë: “Jo, nuk ka njeri në këtë rruzull tokësor më të mençur se unë.”

Kjo përgjigje e Musait nuk ishte prej mendjemadhësisë, por ishte një realitet. Ai ishte njëri prej pejgamberëve më të mëdhenj dhe më të dalluar, i treti me vlerë pas Muhamedit, salallahu alejhi ue selem, dhe Ibrahimit, alejhi selam. Ishte i Dërguari i një populli të madh dhe të zgjedhur, iu dha Teurati i cili ishte dritë dhe udhëzim, dhe të cilin Allahu, azze ue xhel, e shkroi me dorën e Tij. Pastaj ishte ai që i foli Allahu te kodra Tur, dhe i dhuroi dituri të mjaftueshme, mirëpo edhe në rast se dituria e një njeriu është e madhe, prej edukatës është që kur të pyetet njeri si kjo pyetje, duhet të jetë modest para Allahut dhe të përgjigjet se Allahu e di më së miri se cili është më i mençuri në tokë.

Prandaj, Allahu, azze ue xhel, e kritikoi Musain, alejhi selam, dhe ia bëri me dije se ekziston një njeri në një vend ku takohen dy detet, dhe i cili është më i ditur se ti. Musai, alejhi selam, kur e kupton këtë realitet, vendos që ta merr rrugën dhe ta takon atë njeri. E pyet Allahun se si të arrijë deri tek ai, Allahu, azze ue xhel, e urdhëron që të merr me vete një peshk dhe ta vendos në shportë dhe në atë vend ku do ta humb peshkun, atje është vendqëndrimi i atij njeriu të cilin e kërkon.

Musai e merr peshkun e vendos në shportë dhe me vete e merr një djalosh, të cilin Allahu, azze ue xhel, nuk ia përmendi emrin në Kur’an, por në disa hadithe është cekur se ai ka qenë Jusha ibën Nun, i cili do të jetë pejgamber i Beni Israilëve pas vdekjes së Musait, alejhi selam.

Musai, alejhi selam, i drejtohet djaloshit që e shoqëronte dhe i thotë:

“Nuk do të pushoj së ecuri, derisa të arrij në vendin ku takohen dy detet, edhe nëse do të më duhet të udhëtoj për shumë kohë.” (El-Kehf: 60) Prej këtij ajeti shihet qartë vendosmëria e Musait që të kalojë një rrugë shumë të gjatë vetëm ta takojë atë njeri dhe të merr dituri prej tij. Mund të themi se Musai, alejhi selam, e meriton të jetë model për të gjithë kërkuesit e diturisë.

Abdurrahman es Sadi, Allahu e mëshiroftë, gjatë komentimit të këtyre ajeteve thotë: “Vendosmëria e Musait që ta merr rrugën e kërkimit të diturisë dhe të largohet prej Beni Israilëve kur ata ishin nevojtarë për këshillat dhe diturinë e tij, është argument se lejohet një njeri i cili dëshiron ta merr rrugën e kërkimit të diturisë të largohet prej popullit të tij, edhe pse ata kanë nevojë për të, me qëllim që ai më vonë të kthehet edhe më i ditur”.

Pas një rrugëtimi të gjatë Musai, alejhi selam, së bashku me djaloshin arrijnë te një shkëmb afër bregdetit dhe Musai i lodhur dhe i rraskapitur shtrihet në hijen e atij shkëmbi që të pushon. Pas një kohe ndodh një mrekulli e Allahut, azze ue xhel, peshku i cili ishte i ngordhur dhe shërbente si ushqim gjatë udhëtimit, ngjallet dhe fillon të lëviz drejt detit dhe futet në det në një mënyrë shumë të çuditshme:

“Dhe, kur arritën në vendin, ku bashkoheshin dy detet, ata e harruan peshkun e tyre dhe ai rrëshqiti në det, duke e hapur atë si tunel.” (El-Kehf: 61)

Këtë mrekulli e vëren vetëm djaloshi, pasi që Musai, alejhi selam, ishte duke fjetur dhe kur ngrihet Musai prej gjumi djaloshi harron t’i tregojë për atë çka kishte ndodhur. Përsëri e marrin rrugën e kërkimit me shpresë se do ta takojnë atë njeri, dhe kur kaluan më tej, Musai i tha shoqëruesit të vet:

“Na jep drekën tonë, sepse jemi lodhur nga ky udhëtimi ynë” (El-Kehf: 62)

Djaloshi tha:

“Shiko! Kur ndaluam tek ai shkëmbi, unë e harrova peshkun. Vetëm djalli më bëri ta harroj e nuk ta thashë se peshku mori rrugën nga deti në mënyrë të habitshme.” (El-Kehf: 63)

Djaloshi kur ia tregoi rastin Musait, u gëzua shumë dhe i tha: “Kjo është ajo që po kërkojmë.” (El-Kehf: 64)

Edhe pse kishin kaluar një udhëtim të lodhshëm dhe të gjatë, vendosën që të kthehen në atë vend ku kishte humbur peshku. Kur arritën në vendin ku bashkohen dy detet e takuan atë njeri të shumëkërkuar:

“Andaj u kthyen nëpër gjurmët e veta, dhe gjetën një prej robërve Tanë, të cilit i patëm dhuruar mëshirë prej Nesh dhe i kishim mësuar nga ana Jonë dije.” (El-Kehf: 64-65)

Vendtakimi i cili përmendet në Kur’an ku bashkohen dy detet nuk dihet saktë se ku është. Disa prej dijetarëve thonë se është vendi ku bashkohen Deti i Kuq me atë të Bardhin, dhe se më herët mes tyre ka pasur tokë, e cila më vonë është hapur dhe mes tyre është bërë kanal. Po të kishte pasur rëndësi të madhe Allahu, azze ue xhel, dhe Pejgamberi, salallahu alejhi ue selem, do ta kishin përmendur emrin e këtij vendi, mirëpo përmendja e tij nuk luan rol shumë të madh dhe mendoj se s’ka nevojë që të humbim kohë që ta gjejmë se ku ka ndodhur takimi. Na mjafton ajo çka e ka cekur Allahu se takimi i tyre ka ndodhur në vendin ku takohen dy detet.

Emri i këtij njeriu nuk dihet saktë. Disa prej dijetarëve kanë bërë përpjekje që ta gjejnë emrin e tij të vërtetë, mirëpo më së miri është që ta quajmë me emrin Hidër, ashtu si e ka emëruar Pejgamberi, salallahu alejhi ue selem, në hadithin që e transmeton Buhariu prej Ebu Hurejres, radijallahu anhu: “Hidri është quajtur me këtë emër, sepse është ulur në tokë të bardhë e cila menjëherë ka filluar të gjelbërohet prej tij.”

Musai, alejhi selam, kur e takoi Hidrin e përshëndeti i pari me selam dhe Hidri u çudit pasi që nuk e kishte dëgjuar këtë përshëndetje më herët dhe i dukej e huaj dhe e panjohur. Prandaj, dijetarët thonë se ky vend ishte në një rajon ku jetonin jobesimtarë.

Musai, alejhi selam, kur ia tregon Hidrit qëllimin e vizitës së tij se:

“A mund të të pasoj ty, që të më mësosh edhe mua diçka prej diturisë së drejtë që të është dhënë ty?” (El-Kehf: 66) Hidri çuditet me Musain dhe i thotë: “A nuk të mjafton që Teuratin e ke në dorën tënde dhe se të vjen shpallja? “ – Pastaj i tha: “O Musa, unë kam dituri që ti nuk duhet ta mësosh dhe ti ke dituri që unë nuk duhet që ta mësoj.”

Musa, alejhi selam, këmbëngulte që t’i lejojë t’i bëj shoqëri gjatë udhëtimit dhe të mësoj prej asaj çka nuk e dinte, por Hidri i thotë: “Ti nuk mund të durosh dot me mua!” (El-Kehf: 67) Hidri e dinte se Musai, alejhi selam, nuk do të mund të bëj sabër dhe se do t’i ngushtohet gjoksi kur ta sheh se çka do të vepron: “E si mund të durosh (pa pyetur) para diçkaje për të cilën nuk di asgjë?” (El-Kehf: 68)

Musai, alejhi selam, i drejtohet duke i thënë: “Do të më gjesh të durueshëm, në dashtë Allahu e nuk do të të kundërshtoj për asgjë.” (El-Kehf: 69)

Atëherë Hidri pranon, por me një kusht: “Nëse vjen pas meje, mos më pyet për asgjë, derisa të ta shpjegoj unë.” (El-Kehf: 70)

Musai, alejhi selam, pajtohet me këtë kusht dhe nisen së bashku drejt bregdetit që të hipin në anije dhe të kalojnë në anën tjetër të bregdetit. Pronarët e anijes ishin disa djelmosha të cilët me sa duket e njihnin Hidrin, për shkak se nuk i kërkuan të holla për transport. Pas një çasti Hidri e theu një dërrasë prej dërrasave të anijes dhe e hapi një vrimë, ndërsa Musai e harroi premtimin e tij dhe tha:

“Mos vallë, e hape vrimën për t’i mbytur udhëtarët e saj? Me të vërtetë, ke bërë punë të shumë të keqe” (El-Kehf: 71)

Hidri ia rikujtoi Musait premtimin:

“A nuk të thashë se ti nuk mund të durosh me mua? “ (El-Kehf: 72) ndërsa Musai u përgjigj: “Mos më qorto për atë që harrova dhe mos më ngarko me vështirësi në punët e mia!” (El-Kehf: 73)

Pejgamberi, salallahu alejhi ue selem, tha: “Musai harroi herën e parë”.

Pasi që zbritën prej anijes i panë disa fëmijë që loznin afër bregdetit. Hidri iu afrua njërit prej tyre, e shtriri për toke dhe ia këputi kokën. Kur e pa Musai këtë vepër u çmend, s’duroi dot dhe u nis drejt Hidrit duke ia mohuar veprën: “Përse vrave një njeri të pafajshëm që nuk ka vrarë askënd?! Vërtet që ke bërë një punë të tmerrshme” (El-Kehf: 74) Kurse Hidri iu përgjigj: “A nuk të thashë se ti nuk mund të durosh me mua?” (El-Kehf: 75)

Kjo ishte një sprovë e vërtetë dhe e rëndë për Musain, alejhi selam, sepse ai ishte mësuar të thërriste në të mirë dhe të ndalonte nga e keqja, sheriati i tij i ndalonte ato vepra çka i vepronte Hidri, ndërsa ai detyrohej të heshtë.

Musai kërkoi edhe një shans prej Hidrit dhe i tha: “Nëse pas kësaj do të të pyes sërish për çfarëdo gjëje, atëherë mos më mbaj më në shoqërinë tënde! Tashmë ke arsye (të mjaftueshme) nga ana ime (për t’u ndarë prej meje)!” (El-Kehf: 76)

Të dy vazhduan të ecin, derisa arritën në një fshat dhe u kërkuan banorëve të tij, që t’u jepnin për të ngrënë, por ata nuk i pranuan mysafirë. Pa dyshim se kjo është në kundërshtim me fisnikërinë dhe bujarinë dhe është shenjë e besimit të dobët dhe të mangët. Pejgamberi, salallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Kush i beson Allahut dhe ditës së Fundit le ta gostisë dhe fisnikërojë mysafirin” .

Rrugës duke ecur ndeshën një mur që ishte duke u rrëzuar dhe Hidri e drejtoi që mos të rrëzohet dhe kjo me të vërtetë ishte një gjest i çuditshëm prej anës së tij, për shkak se ata e refuzuan si mysafir, kurse ai u drejtoi murin në fshat. Kur e pa Musai këtë gjest të Hidrit tha: “Sikur të kishe dashur ti, mund të kërkoje shpërblim për këtë” (El-Kehf: 77)

Me këtë Musai theu premtimin e dhënë dhe Hidri i tha: “Kjo është ndarja ndërmjet meje dhe teje. Unë do t’i shpjegoj ty ato gjëra për të cilat nuk munde të durosh” (El-Kehf: 78)

Pejgamberi, salallahu alejhi ue selem, tha: “Kishim pasur dëshirë që Musai të duronte më tepër që Allahu, azze ue xhel, të na rrëfente më shumë prej ndodhisë së tyre”.

Hidri filloi t’ia tregojë Musait urtësitë dhe fshehtësitë e atyre veprave që Musai nuk mundi të bëj durim. Së pari e njoftoi për anijen: “Sa i përket anijes, ajo ishte pronë e disa të varfërve, që punonin në det. Unë desha ta dëmtoj, sepse prapa tyre gjendej një mbret i cili merrte me dhunë çdo anije të mirë” (El-Kehf: 79)

Kjo ishte urtësia e dëmtimit të anijes. Djelmoshat që e kishin në pronë anijen ishin të varfër dhe me këtë anijen furnizoheshin, ndërsa mbreti i asaj kohe ishte një zullumqar i cili çdo anije të mirë e merrte për vete. Prandaj, prej mëshirës së Allahut ndaj tyre unë e dëmtova një pjesë të saj, që mos t’ua merr mbreti anijen tërësisht dhe të mbetën pa furnizim. Dijetarët thonë se kjo është një rregull e madhe në sheriat, ku me veprimin e një sherri të vogël, mbrohesh prej një sherri më të madh.

Kurse: “Sa për djaloshin, prindërit e tij ishin besimtarë. Ne e dinim se (dashuria për të) do t’i çonte ata në të keqe dhe mohim, dhe dëshiruam që Zoti i tyre, në vend të atij t’u jepte një më të mirë, më të pastër dhe më të mëshirshëm” (El-Kehf: 80)

Urtësia e vrasjes së djaloshit ishte se ekzistonte frika që prindërit prej dashurisë që ndjenin ndaj tij, të ndikohen prej tij dhe t’i çonte ata në të keqe dhe mohim. Allahu prej mëshirës së Tij dëshironte t’ua zëvendësojë atë djalosh i cili nuk i respektonte ligjet e Allahut, nuk i respektonte prindërit dhe lidhjet familjare, me një fëmijë më të mirë në fe dhe moral.

Ndërsa: “Sa i përket murit, ai u takonte dy djelmoshave jetimë në qytet dhe, nën të gjendej një thesar i tyre. Babai i tyre kishte qenë njeri i mirë, prandaj Zoti yt dëshiroi që ata të arrinin moshën e pjekurisë e ta nxirrnin thesarin e tyre, si mëshirë nga Zoti yt” (El-Kehf: 81-82)

Ky është argument i qartë se njeriu kur është i mirë me Allahun, përfiton ai vet dhe përfitojnë pasardhësit e tij. Po ashtu është argument se jetimët janë nën mbrojtjen e Allahut dhe Ai i mbron prej skamjes dhe vështirësive të jetës. Prandaj, mos të frikohet njeri se në rast se vdes fëmijët e tij do të vuajnë prej skamjes dhe varfërisë, se për to do të kujdeset Allahu, azze ue xhel.

Në fund Hidri i thotë Musait: “Unë këtë nuk e kam bërë sipas gjykimit tim. Ky është shpjegimi i asaj, për të cilën ti s’munde të duroje!” (El-Kehf: 82)

Pra, të gjitha ato çka i veprova nuk kanë qenë prej mendjes sime, por urdhëresa nga ana e Allahut që ti, o Musa, të marrish mësim dhe të bëhesh më i durueshëm.

Hidri a ishte njeri i mirë (velij) apo lajmëtar (nebij) prej anës së Allahut?

Dijetarët rreth kësaj çështjeje janë ndarë në mendime:

Mendimi i parë: Hidri është njeri i mirë, e jo lajmëtar. Ky është mendimi i dijetarit Abdurrahman es Sadit, Allahu e mëshiroftë, pastaj mendimi i Shejh Uthejminit dhe disa të tjerëve.

Shejh Uthejmini, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Citatet aludojnë se Hidri nuk ishte as lajmëtar e as i dërguar, mirëpo ishte njeri i mirë, të cilit Allahu ia kishte dhënë disa mrekulli që t’i tregojë Musait se ai nuk ishte më i dituri në tokë. Argument për këtë është ajeti: “dhe gjetën një prej robërve Tanë” .

Abdurrahman es Sadi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Hidri nuk ishte as lajmëtar e as i dërguar, mirëpo ishte njeri mirë të cilin Allahu e kishte frymëzuar dhe ia kishte dhuruar disa mrekulli dhe dituri të posaçme që t’i tregon Musait se ai nuk është njeriu më i mençur” .

Mendimi i dytë: Hidri është lajmëtar, e jo vetëm njeri i mirë. Ky është mendimi i ibën Kethirit, Muhamed el Emin esh Shenkiti, dhe shumë dijetarëve të tjerë.

Argumentet e tyre janë:

1- Fjala e Allahut azze ue xhel: “dhe gjetën një prej robërve Tanë, të cilit i patëm dhuruar mëshirë prej Nesh dhe i kishim mësuar nga ana Jonë dije” (El-Kehf: 65)

Muhamed el Emin esh Shenkiti, Allahu e mëshiroftë, thotë se fjala mëshirë e cila ka ardhur në këtë ajet, përsëritet përdorimi i saj në Kur’an si profeci. Shembull e kemi në suren Zuhruf: “Sikur t’i kishte zbritur ky Kur’an ndonjë njeriu të madh prej njërit nga këto dy qytete. Vallë, a mos janë ata që e ndajnë mëshirën (profecinë) e Zotit tënd?” (Ez-Zuhruf: 31-32)

2- Fjala e Allahut azze ue xhel: “Musai i tha atij: “A mund të të pasoj ty, që të më mësosh edhe mua diçka prej diturisë së drejtë që të është dhënë ty? Ai u përgjigj: “Ti nuk mund të durosh dot me mua! E si mund të durosh (pa pyetur) para diçkaje për të cilën nuk di asgjë”? (Musai) tha: “Do të më gjesh të durueshëm, në dashtë Allahu e nuk do të të kundërshtoj për asgjë.” (Hidri) i tha: “Nëse vjen pas meje, mos më pyet për asgjë, derisa të ta shpjegoj unë!” (El-Kehf: 66-70)

Ibën Kethiri, Allahu e mëshiroftë, thotë se po të kishte qenë Hidri velij nuk do t’i fliste Musai me këtë gjuhë dhe nuk do të kërkonte udhëtim me të që të merr mësim.

3- Mbytja e djaloshit nga ana e Hidrit, alejhi selam, nuk ishte përveç se me urdhër të Allahut dhe me shpalljen e Tij. Velijit nuk i takon të vepron kësisoj vepra për shkak se nuk ka mbrojtje nga ana e Allahut, kurse lajmëtarit i vjen shpallja dhe ka mbrojtje.

4- Komenti i ngjarjeve dhe se ajo nuk ishte me vet dëshirën e Hidrit, alejhi selam, por me urdhrin e Allahut: “Unë këtë nuk e kam bërë sipas gjykimit tim” (El-Kehf: 82)

A është ende gjallë Hidri, alejhi selam?

Pretenduan disa prej dijetarëve sikur imam Kurtubiu, imam Neveviu, ibën Salahi dhe disa të tjerë se Hidri, alejhi selam, është ende gjallë për shkak se ka pirë ujë prej burimit të Jetës, dhe se takohet me Iljasin, alejhi selam, për çdo vit në Qabe.

Pretendimet e këtij grupi dijetarësh i kundërshton shumica e dijetarëve dhe thonë se ky pretendim është i pabazë, këtë s’e pranon as feja, as logjika dhe as tradita. Të gjitha hadithet me çka argumentohen janë të dobëta, të shpikura ose janë prej Israilijatëve. Po të kishte qenë Hidri, alejhi selam, gjallë do të detyronte të takohet me Pejgamberin, salallahu alejhi ue selem, dhe ta pasojë atë, për shkak se askujt nuk i takon të del prej sheriatit të Muhamedit, salallahu alejhi ue selem, i cili është dërguar për krejt njerëzimin e jo vetëm për një popull.

Pra, mendimi i atyre dijetarëve me të vërtetë është i çuditshëm dhe po ashtu i rrezikshëm, se disa prej grupeve të devijuar do ta marrin si argument që t’i argumentojnë bindjet e tyre të kota.

A ka dalë Hidri, alejhi selam, prej sheriatit të Musait, alejhi selam?

Disa grupe të devijuara si sufitë dhe ata që i pasojnë besimet e tyre, pretendojnë se lejohet me dal prej sheriatit të Muhamedit, salallahu alejhi ue selem, ashtu si ka dal Hidri prej sheriatit të Musait. Ata thonë se dispozitat vlejnë për pejgamberët dhe njerëzit e thjeshtë, ndërsa evlijat dhe njerëzit e posaçëm nuk kanë nevojë për ato dispozita. Ata thonë se duhet gjykuar me atë që iu frymëzohet atyre në zemra nga ana e Allahut, ashtu si u frymëzua Hidri dhe veproi në kundërshtim me ligjet e Musait.

Ibën Tejmijje, Allahu e mëshiroftë, thotë se: “Këto thënie janë injoranca dhe devijime të mëdha, bile janë prej llojit më të madh të nifakut, kufrit dhe mohimit. Dihet qartë se Muhamedi, salallahu alejhi ue selem, është dërguar për mbarë njerëzimin, arabët dhe joarabët, për njerëzit dhe xhinët, për mbretërit dhe asketët, për dijetarët dhe njerëzit e thjeshtë dhe se porosia e tij është e vlefshme deri në Ditën e Gjykimit dhe askush nuk lejohet që të del jashtë ligjit të tij, salallahu alejhi ue selem.

Ata të cilët argumentohen me tregimin e Hidrit, duhet ta dinë se Musai nuk ka qenë i dërguar te Hidri dhe as Hidri nuk ka qenë te Musai. Këtë e dëshmon hadithi i saktë ku Hidri i thotë Musait: “O Musa, unë kam dituri që ti nuk duhet ta mësosh dhe ti ke dituri që unë nuk duhet që ta mësoj”. Musai, alejhi selam, ka qenë i dërguar te një popull, ndërsa Muhamedi, salallahu alejhi ue selem, është dërguar për nbarë njerëzimin dhe me dërgimin e tij është plotësuar feja dhe se nuk pas tij të dërguar tjetër, prandaj nuk i lejohet askujt të dal prej sheriatit të tij dhe kush e pretendon këtë është qafir me pajtimin e gjithë muslimanëve”.

Ibën Kajimi, Allahu mëshiroftë, thotë se ai i cili e pretendon këtë besim del prej Islamit tërësisht. Ai nuk prej evliave të Allahut, por prej evliave të shejtanit.

Hidri, alejhi selam, i tha Musait se të gjitha veprat i ka vepruar sipas urdhrave të Allahut. A munden të dalin dijetarët e sufive dhe të thonë Allahu na ka urdhëruar të veprojmë diçka çka është e ndaluar në ligjin e Tij?

Si t’i kishte thënë Hidri Musait, alejhi selam, se unë kam dituri që ti nuk duhet ta mësosh dhe ti ke dituri që unë nuk duhet që ta mësoj, kjo konsiderohet dalje prej sheriatit të Musait, kjo nuk i lejohet që ta thotë në sheriatin e Muhamedit, salallahu alejhi ue selem, për shkak se Allahu, azze ue xhel, thotë: “Sot jua përsosa fenë tuaj” (El-Maide: 3)

Shihet qartë se sufitë kuptimin e tregimit të Hidrit me Musain, alejhima selam, e kanë kuptuar gabimisht dhe se realiteti është krejt diçka tjetër. Disa prej tyre i shfrytëzojnë këto argumente t’i mbulojnë mëkatet e tyre dhe epshet e tyre dhe t’i fitojnë kënaqësitë e kësaj bote. Mirëpo duhet ta dinë se në rast se nuk pendohen prej këtij besimi të kotë, dënimi i tij është Xhehenemi i përhershëm.

Imam Kurtubiu, Allahu e mëshiroftë, i përcjell fjalët e Ebu Abasit, Allahu e mëshiroftë, i cili thotë se ai që e ka këtë besim është qafir dhe nuk kërkohet prej tij pendimi, por vritet për shkak se kjo është mohim i asaj që e di çdo njeri se është në kundërshtim me fenë e Allahut azze ue xhel.

LITERATURË E KONSULTUAR:

1. KUR’ANI i madhërishëm, Prof. Hasan I. Nahi
2. Fethul Bari, sherh Sahih el Buhari, ibën Haxher el Askalani
3. Bidaje ue Nihaje, ibën Kethiri
4. Sahih el Kisas el Enbija, Omer Eshkar
5. Ejser et Tefasir, Ebu Bekër el Xhezairij
6. El Mehdij, Ismail el Mukadim
7. Tefsir suretul (El-Kehf:, shejh Uthejmin
8. El Xhamiu fi ehkam el Kur’an, imam el Kurtubij
9. Edva el Bejan, shejh Muhamed Emin esh Shenkiti
10. Tejsir el Kerim err Rrahman, shejh Abdurrahman es Sadi

Përgatiti: Irfan Jahiu

E porosis veten dhe juve me devotshmëri ndaj Allahut, azze ue xhel: “O besimtarë! Kijeni frikë Allahun ashtu si i takon Atij dhe vdisni vetëm duke qenë muslimanë”. (Ali Imran: 102)

Të folurit për dijetarët e mëdhenj nuk është çështje e lehtë, sado që përpiqesh ta përfshish jetën e ndonjërit prej tyre lapsi yt është i pafuqishëm ta përshkruajë atë, dituria jote është e mangët, madje është e mundur që të fshihen prej teje gjërat më të rëndësishme dhe më ndikuese të jetës së tyre. Fragmentet nga jeta e të mëdhenjve prej dijetarëve të parë janë shëmbëlltyra më ideale dhe më stimuluese për të rinjtë dhe për të rejat tona që të përfitojnë prej tyre dhe t’i largohen marrjes së shëmbëlltyrës prej njerëzve që nuk kanë peshë as në jetë e as në histori.

Të folurit për historinë e dijetarëve, e në këtë rast për historinë e imam Malikut, Allahu e mëshiroftë, nuk është prej fanatizmit dhe dashurisë së tejskajshme ndaj tij, sepse dituria merret dhe refuzohet prej çdo njërit prej tyre, kurse ajo dituri e cila merret dhe nuk refuzohet është vetëm se ajo e cila vjen prej të Dërguarit të Allahut, alejhi salatu ue selam.

Imami ynë, imam Maliku, Allahu e mëshiroftë, u rrit në Medine, piu prej burimeve të saj, aty u bë i njohur, prej aty dituria e tij u shpërnda në krejt tokat, jepte mësime në xhaminë e Pejgamberit, alejhi salatu ue selam, derisa u emërtua si “Dijetari i Medines” apo si imami i “Darul Hixhreh”.

Imami Malik ibën Enes, Allahu e mëshiroftë, u lind në qytetin e Pejgamberit, alejhi salatu ue selam, në një familje të varfër, mirëpo dashamirës ndaj diturisë dhe dijetarëve. Kjo ndikoi që imam Maliku ta dojë diturinë dhe të fillon si fëmijë ta kërkojë atë. Nëna e tij ishte një grua shumë e mençur e cila diti si ta udhëzojë në të mirë të birin e saj duke i thënë një ditë prej ditëve: “Biri im, shko tek Rebia, Allahu e mëshiroftë, dhe merre prej tij edukatën para se ta marrish diturinë e tij”.

Kjo grua e kuptoi rolin e saj në jetë dhe porosinë e saj në edukatë dhe në përgatitjen e brezave të rinj dhe e kuptoi se edukata vjen paralele me diturinë. Dituria nuk ka vlerë pa edukatë dhe ajo kërkohet edhe në fillim të kërkimit të diturisë, por edhe pasi që ta arrish atë. Kjo grua arriti ta edukon dhe ta përgatit një burrë i cili më vonë i bëri mirë një Umetit.

Nuk është roli i një nëne ushqimi i trupit të fëmijës dhe marrja e preventivave për mbrojtjen e fëmijës prej sëmundjeve, por porosia e saj është më madhështore, më e lartë, e ajo është përforcimi i besimit, ndërtimi i personalitetit, zhvillimi i mendjes, stimulimi i ambicieve të larta dhe kjo nuk mundet të arrihet derisa të vyshken të gjitha interesat e dynjasë para interesit më të madh, e ai është interesi i edukatës. Kjo ishte ajo e cila e ngjyrosi jetën e imam Malikut realisht edhe në vepra e jo vetëm në fjalë dhe prej kësaj medreseje edukuese nxënësit e imam Malikut e mësonin edukatën prej moralit dhe pamjes së tij, ndërsa Umeti përfitoi shumë prej historisë së tij.

Imam Maliku i tha një djaloshi prej fisit Kurejsh: “O biri i vëllait tim, mësoje edukatën para se ta marrish diturinë”.

Ibën Uehb, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Ajo të cilën e mësuam prej edukatës së Malikut ishte më shumë se sa ajo të cilën e mësuam prej diturisë së tij”.

Po ashtu nxënësit e tij përfituan dhe morën shumë edhe prej diturisë së tij. Jahja ibën Jahja Temimi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Pasi që mora prej Malik ibën Enesit dituri një kohë të gjatë, e vazhdova qëndrimin tim edhe për një vit që të përfitoj prej moralit dhe virtyteve të tij dhe me të vërtetë, ato i përngjanin virtyteve të sahabëve dhe tabi’inëve”.

Metodologjia bashkëkohore në arsim nxit në arsimim pa edukim. Librat të cilat mësohen nëpër institucione arsimore në vete përmbajnë citate të cilat janë të thata dhe nuk nxisin aspak në përmirësimin e moralit dhe të edukatës. Me këtë arsimi e humbi shkëlqimin dhe bukurinë, ndikimin dhe përhapjen e tij, u nda dhe u largua dituria prej edukatës dhe sado që të ketë njeriu potencial të madh shkencor dhe dituri të gjerë do të vëresh dobësi të madhe në ndikimin e diturisë së tij mbi moralin dhe edukatën e tij, mbi përmirësim e zemrës dhe veprave të tij. Nuk ka dobi prej diturisë së njeriut e cila nuk ndikon në përfitimin e moralit dhe përmirësimin e edukatës së tij.

Ndarja mes diturisë dhe edukatës lindi shumë sëmundje morale, prej saj sulmet ndaj dijetarëve, shpifjet ndaj njerëzve të mirë, degjenerimet në moral, mosrespektimin e prindërve, mosrespektimin dhe sulmet e ndryshme ndaj mësuesve dhe edukatorëve edhe atë me fjalë dhe me vepra.

Qyteti i Pejgamberit, alejhi salatu ue selam, kishte ndikim të madh në ndërtimin e personalitetit të imam Maliku, në atë kohë ky qytet ushtonte prej dijetarëve dhe tabi’inëve të cilët i tubonte një universitet i madh, Xhamia e Pejgamberit, alejhi salatu ue selam. Në çdo skaj të saj ulej nga një dijetar i cili ua mësonte njerëzve fenë e pastër të Allahut dhe njerëzit i dërgonin fëmijët e tyre të mësonin Kur’anin dhe Sunetin e me mësimin e tyre e përmirësonin edhe moralin.

Imam Maliku, Allahu e mëshiroftë, u ul në Xhaminë e të Dërguarit të Allahut, alejhi salatu ue selam, të jep fetva pasi që për të dëshmuan shtatëdhjetë dijetarë se e meriton këtë pozitë. Ekziston dallim mes atij i cili e lavdëron veten dhe flet fjalë miradije për vetveten dhe mes atij që dëshmojnë njerëzit e mirë dhe dijetarët për të. Imam Maliku thotë: “Nuk kishte mundësi që të ulet në xhami secili që donte të ligjëron rreth shkencës së hadithit apo të jep fetva, derisa të konsultoheshin mes vete dijetarët, nëse e shihnin se është meritor për këtë pozitë e lejonin e nëse jo nuk e lejonin dhe unë nuk u ula derisa dëshmuan për mua shtatëdhjetë dijetarë se unë e meritoj këtë vend”.

Imam Maliku thoshte: “Unë jam njeri, gaboj dhe ia qëlloj, shikojeni mendimin tim nëse ai përputhet me Sunetin kapuni për të”. Me këtë imam Maliku, Allahu e mëshiroftë, e vendosi një metodologji mesatare mes atyre që ishin fanatikë ndaj imamëve të tyre dhe i pasonin ata verbërisht dhe i refuzonin argumentet e sakta dhe mes atyre që i refuzonin thëniet e imamëve të mëdhenj duke thënë se: “Ata janë burra dhe ne jemi burra”. Sa dallim të madh ka mes burrave, të cilëve Allahu ua lartësoj emrat dhe i bëri të përmenden nëpër shekuj edhe pse ata janë të vdekur, dhe mes burrave që nuk kanë asnjë peshë e as nuk përmenden edhe pse ata janë të gjallë. Me përmendjen e të parëve ngjallen zemrat edhe pse ata janë të vdekur, kurse me uljen në një mexhlis me këta të fundit dhe që janë gjallë vdesin zemrat. Kur përmenden imamët, Ebu Hanifja, imam Maliku, Shafiu, Ahmed ibën Hanbeli, Allahu i mëshiroftë, ata nuk ishin thjeshtë njerëz të pajisur vetëm se me citate, por ishin shëmbëlltyrë në edukatë dhe dituri, ishin dijetarë në devotshmëri, dijetarë në adhurim, në asketizëm, e kështu me radhë.

O ju besimtarë, nuk lejohet nënçmimi i veprave të tjerëve. Prej injorancës është mendimi i disa njerëzve se veprat e tyre janë më të mira se të tjerëve, apo mendimi i ndonjërit që Allahu i ka dhënë pak dituri se ai është më i mirë sesa tjetri apo mendimi i ndonjërit që e ka penguar një të keqe apo thirr në të mirë se ai është më i mirë se tjetri. Këto mundësi dhe aftësi janë furnizime prej anës së Allahut dhe nuk janë prej njerëzve. Kjo është kuptimi i imam Malikut që ia përshkruan të gjitha kategorive dhe grupeve të këtij Umeti, se shërbimin e kësaj feje e organizojnë të gjithë, pavarësisht se cilës lëmi dhe drejtim i takon, duke i dhënë secilit mundësi të punon sipas mundësive të veta dhe të ec sipas asaj rruge që ia ka caktuar Allahu.

Imam Malikut i shkroi një asket i asaj kohe i cili e nxiste me këmbëngulje në izolim dhe vepër dhe imami iu përgjigj: “Allahu i caktoi veprat ashtu siç i caktoi furnizimet. Ndoshta një njeriut i jepet mundësia të falë namaz (vullnetar), por nuk i jepet mundësia të agjërojë (agjërim vullnetar), tjetrit i jepet mundësia të jep lëmoshë, mirëpo nuk i jepet mundësia të agjërojë, tjetrit i jepet mundësia të bëj xhihad, e tjetrit i jepet mundësia të merr dituri dhe përhapja e diturisë është një prej veprave më të mira. Unë jam i kënaqur me atë çka ma ka mundësuar Allahu dhe mendoj se unë nuk do të mund të jem aty ku jam pa qenë ty aty ku je dhe shpresoj që të gjithë ne të jemi në mirësi dhe begati”.

Pra, ata që japin lëmoshë, asketët dhe adhuruesit janë në mirësi, ata që shpenzojnë në rrugë të Allahut janë në mirësi, këshilluesit, thirrësit, dijetarët dhe ata që thirrin në të mirë dhe ndalojnë nga e keqja janë në mirësi, ata që i shërbejnë fesë me lëmit dhe drejtimet e tyre dhe me specializimet e tyre të gjithë janë në mirësi nëse e pastrojnë nijetin e tyre që të jetë vetëm se për Allah. Në këtë Umet ka njerëz që posedojnë aftësi dhe kanë kapacitet dhe nëse atë e nënshtrojnë dhe e investojnë në shërbimin e shoqërive të tyre dhe Umetit të tyre, edhe ata edhe Umeti do të kishin një pamje krejtësisht tjetër.

Kur u pyeste imam Maliku për ndonjë çështje i thoshte pyetësit: “Ik ti derisa ta hulumtoj çështjen”. Pasi që u largua pyetësi imam Maliku ishte i pavendosur dhe i lëkundur në përgjigjen e pyetjes dhe nuk ishte i sigurt se a t’i përgjigjet apo jo. Kur e pyetën disa prej shokëve të tij se ku qëndron problemi imam Maliku filloi të qajë dhe tha: “I frikohem një dite edhe atë çfarë dite, kur pyetësi do të kërkojë llogari prej meje për përgjigjen e dhënë”.

Erdhi një njeri prej një vendi të largët ta pyes imam Malikun për një çështje e cila u interesonte banorëve të atij vendi dhe përgjigjja e imamit Malikut ishte: “Nuk e di, nuk jemi sprovuar me këtë mesele në vendin tonë dhe nuk kemi dëgjuar asnjë prej dijetarëve tanë të cilët kanë folur për këtë problem. Eja nesër”. Ditën e nesërme shkoi prapë me shpresë se do t’i japë përgjigje, por përgjigjja e imam Malikut ishte: “Më pyete, por nuk e di përgjigjen”. Atëherë njeriu i tha: “O imam, unë pas vete kam lënë njerëz të cilët më thoshin se nuk ka njeri në këtë rruzull tokësor më të mençur se imam Maliku!” Imam Maliku iu përgjigj dhe i tha: “Unë pyetjen tënde nuk e di”.

Një ditë e pyeti një njeri për një mesele dhe imam Maliku kërkoi prej tij kohë që ta shikojë çështjen, e atëherë i tha pyetësi: “O imam, çështja është shumë e lehtë”. Imam Maliku ia ktheu dhe i tha: “Në dituri nuk ekziston çështje e lehtë, a nuk e ke dëgjuar fjalën e Allahut: “Sepse Ne do të të dërgojmë vërtet një fjalë me peshë të rëndë”. (El-Muzemil: 5)

Disa thoshin se: “Pasha Allahun kur u pyeste imam Maliku për ndonjë çështje dukej sikurse qëndron mes Xhenetit dhe Xhehenemit”.

Këta ishin dijetarë të cilët e mbushën dynjanë me diturinë dhe veprat e tyre. Është shumë për të çuditur me disa njerëz të cilët e marrin guximin për të dhënë fetva, ndërsa nuk kanë asnjë ditë shkollë për fenë e Allahut. Flasin për gjërat se kjo është hallall e kjo haram apo e nxisin një mesele nëpër forume apo mexhlise dhe nuk ngrihen prej atyre mexhliseve derisa të japin fetva kush si mundet dhe si ia kap mendja e vet. Njëri prej tyre thotë unë mendoj, e tjetri thotë mua ma merr mendja, e tjetri thotë unë besoj, e tjetri merr vendime të prera se kjo është haram e kjo hallall. I lartësuar qofsh, o Zoti im, a ka mbetur që hallalli, harami dhe fetvaja në emër të Allahut të jenë hapësirë e lirë ku në të do të flasin injorantët, se mua ma merr mendja e ty ta merr mendja? Nëse një arkitekt fillon t’u shkruajë receta dhe barna të sëmurëve çka do të thoni për të? Me çka do ta përshkruani atë? Si do të jetë përfundimi i tij? Si mendoni për ata të cilët flasin për fenë e Allahut pa dituri, i mbushin librat e gazetat duke thënë se kjo është hallall e kjo haram, ndërsa një ditë shkollë për fenë e Allahut nuk e kanë, e mos të flasin për fetvatë e posaçërisht për çështjet e reja të cilat i zbresin këtij Umeti dhe të cilat nëse do t’i kishin zbritur Omerit, Allahu qoftë i kënaqur me të, do t’i mblidhte për rishikimin e saj të gjithë sahabët që morën pjesë në luftën e Bedrit. Sot njerëzit garojnë mes tyre të japin fetva që të bëhen të njohur dhe të tregohen para tjerëve se unë jam më i ditur se sa tjetri, e ndonjëherë edhe duke dhënë fetva që i kënaq njerëzit dhe e zemëron Allahun.

O vëllezër në Islam, çështjet e fesë duhet t’ua adresojmë dijetarëve, për diturinë e të cilëve dëshmon Umeti dhe mos të flasim për çështjet të cilat nuk i njohim mirë, si rreth hallallit dhe haramit, për arsye se fjala jote do të thotë prerje e një dispozite të Allahut. Imam Maliku, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Kush dëshiron që t’i përgjigjet ndonjë meseleje, para se t’i përgjigjet le ta rikujtojë Xhenetin dhe Xhehenemin dhe se si do të jetë përfundimi i tij në ahiret, e pastaj le të përgjigjet”.

Ka mundësi që ndonjëri prej jush të mendon se këta dijetarë çdoherë kanë diskutuar vetëm se për thëniet shkencore dhe për thëniet e dijetarëve dhe divergjencave mes tyre dhe asnjëherë në mexhliset e tyre nuk kanë ditur të flasin për tema prej të cilave fërgëllojnë zemrat dhe në to përmendet Xheneti dhe Xhehenemi. Çdo njëri prej nesh duhet ta dijë se në ligjëratat e tyre ka pasur edhe këshilla të ndryshme dhe ceket se imam Maliku e kishte këshilluar një vëlla të tij në fe duke i thënë: “Përkujtoja vetes dhimbjet e vdekjes dhe mundimet e saj, sprovën në varr, qëndrimin para Allahut dhe llogarinë, e pastaj pasi që të llogaritësh vendqëndrimin tënd të përhershëm në Xhenet apo Xhehenem. Përgatitu për këto përjetime të rënda duke punuar në këtë dynja. Atë ditë do t’i shohësh ata me të cilët Allahu ishte i zemëruar se si do të jetë dënimi i tyre i dhembshëm, do t’i dëgjosh zërat e tyre duke klithur në Xhehenem, fytyrat e tyre do të jenë të zymta e të vrenjtura, as nuk do të shohin e as nuk do të flasin, do ta mallkojnë veten dhe do ta kërkojnë vdekjen, kurse musibeti më i madh për ta do të jetë kur Allahu do tua kthen atyre fytyrën e Tij dhe me këtë do të mbyllet çdo shpresë se Ai do t’i përgjigjet kërkesave të tyre dhe për këtë Allahu thotë: “Ai do t’u thotë: “Rrini aty të përbuzur dhe mos Më flisni asgjë!” (El-Mu’minun: 108)

Imam Maliku ishte i sëmurë njëzet e dy ditë dhe vdiq në moshën tetëdhjetë e shtatë vjeçare. Disa thonë se i kishte mbushur të nëntëdhjetat. Ibën Nafi, Allahu e mëshiroftë, thotë se imam Maliku vdiq në moshën tetëdhjetë e shtatë vjeçare dhe ishte myfti i Medines gjashtëdhjetë vite me radhë.

Allahu e mëshiroftë imam Malikun i cili thoshte: “Kam takuar në Medine njerëz që nuk kishin të meta, por kur filluan të merren me të metat e tjerëve, atëherë vet u bënë me të meta. Po ashtu kam takuar në këtë qytet njerëz që kishin shumë të meta, por kur heshtën për të metat e të tjerëve, Allahu ia mbuloi të metat e tyre”.

E lus Allahun të na bëj dobi mua dhe ju me udhëzimin e Kur’anit dhe Sunetit të Dërguarit të Tij, alejhi salatu ue selam. Kjo ishte ajo çka dëshiroja ta them. Kërkoj falje tek Allahu për mua dhe ju dhe për të gjithë muslimanët prej çdo mëkati. Kërkoni falje prej Tij se me të vërtetë Ai është Gjithëfalësi dhe Mëshirëploti.

Shejh Dr. Abdulbarij Thubejti  

Nga arabishtja: Irfan JAHIU

Përsosmëria tek njeriu është e pamundur. Të gjithë njerëzit gabojnë dhe kanë mangësi, përveç pejgamberëve dhe lajmëtarëve të Allahut të cilët janë të vetmit që janë të mbrojtur në atë që thërrasin prej fesë së Allahut. Zoti i jonë është Mëshirues dhe më i Dituri për gjendjen e robërve të Vet, Ai e di fort mirë se robërit e Tij janë të dobët, të mangët e të pafuqishëm dhe për këtë arsye atyre ua hapi derën e shpresës në mëshirën dhe faljen e Tij dhe u bëri thirrje t’i bashkëngjiten mejdanit të Bujarisë dhe Fisnikërisë së Tij: “Allahu, me mirësinë e Tij, ju thërret në Xhenet e falje (të gjynaheve)”. (El-Bekare: 221) Kurse me një hadith Kudsij që përcillet prej të Dërguarit të Allahut, alejhi salatu ue selam, ka ardhur se Allahu, azze ue xhel, ka thënë: “O robërit e mi, ju bëni mëkate natë e ditë, andaj kërkoni falje nga Unë që t’ua fali”.

Falja e mëkateve është begati dhe mëshirë e madhe për robin prej Allahut dhe kush mundet që t’i fal mëkatet e robit përveç Allahut: “E kush i fal gjynahet përveç Allahut?” (Ali Imran: 135) Po ashtu prej begatisë së madhe të Tij është se Ai i thërret robërit e Tij që t’ua fal gjynahet e t’i mëshirojë dhe atë begati ta pasojë me një begati tjetër duke ua dhënë njerëzve një afat të caktuar që të ndalen ta llogarisin vetveten dhe të meditojnë për gjendjen e tyre: “Ai ju thërret juve për t’ju falur disa gjynahe tuajat dhe që t’ju lërë deri në afatin caktuar”. (Ibrahim: 10)

O robër të Allahut, mëkatet falen edhe po të janë ato sa shkuma e detit. Prandaj mos të dëshpërohet robi prej mëshirës së Allahut. Ai që ka bërë shumë mëkate e gjynahe le ta dijë se falja dhe mëshira e Allahut janë shumë më të mëdha. Mangësia është veçori e njeriut dhe për këtë i Dërguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, thotë: “Po qe se nuk bëni mëkate, Allahu do t’ju zëvendësojë me një popull që do të bëjnë mëkate dhe do të kërkojnë prej Allahut falje dhe Ai do t’ua falë”.

I Lartësuar është Zoti ynë, i Cili është Falës i mëkateve dhe i Cili i mbulon të metat e robërve, e zgjat Dorën e Tij gjatë natës që t’ia fal mëkatarit të ditës dhe e zgjat Dorën e Tij gjatë ditës që t’ia fal mëkatarit të natës dhe i thërret robërit e Tij duke u thënë: “Të gjithë ju, o besimtarë, kthehuni tek Allahu të penduar, që të arrini shpëtimin”. (En-Nur: 31)

Lum për ata që e di se Zoti i tyre është Bujar, Falës, Mëshirues, i Cili e pranon pendimin e të penduarve dhe i mbulon të metat e mëkatarëve. Prej robit kërkohet largimi prej mëkatit dhe sinqeriteti në pendimin e tij dhe Allahu do t’ia falë gabimin e tij: “Dije se nuk ka zot tjetër të vërtetë përveç Allahut! Kërko falje për gjynahun tënd dhe për besimtarët e besimtaret”. (Muhamed: 19) Ata që pendohen dhe kërkojnë falje e mëshirë janë më të lavdëruarit, më të mirët ndër robërit e Allahut, e dinë se janë nën mbikëqyrjen e Allahut dhe kjo i nxit që të jetojnë mes shpresës dhe frikës: “Allahu i vrojton robërit e Vet që thonë: “Zoti ynë! Me të vërtetë kemi besuar, andaj na i fal gjynahet tona dhe na ruaj nga dënimi i zjarrit!”; që janë të durueshëm, të sinqertë, të devotshëm në adhurimin e Allahut; që japin lëmoshë dhe që kërkojnë faljen e gjynaheve para agimit”. (Ali Imran: 16-17)

Nëse në një popull shtohet istigfari dhe ai buron prej zemrave të sinqerta, Allahu prej atij populli belat dhe sprovat do t’i largon dhe prej ndëshkimeve do t’i mbron: “Por Allahu nuk do t’i ndëshkonte ata, përderisa ti ishe në mesin e tyre dhe, Allahu nuk do t’i ndëshkojë ata, përderisa ata i kërkojnë falje Atij”. (El-Enfal: 33)

Imam Tirmidhiu, Allahu e mëshiroftë, në librin e tij e përcjell një hadith prej Ebu Musa el Esharij, Allahu qoftë i kënaqur me të, se i Dërguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, ka thënë: “Allahu Umetit tim ia ka garantuar dy herë sigurinë dhe e lexoi ajetin: “Por Allahu nuk do t’i ndëshkonte ata, përderisa ti ishe në mesin e tyre dhe, Allahu nuk do t’i ndëshkojë ata, përderisa ata i kërkojnë falje Atij”. (El-Enfal: 33) Dhe pastaj tha: “Kur unë do të vdes atyre do tu mbetet istigfari”.

Me shpeshtimin e istigfarit zbret mëshira e Allahut: “Përse nuk kërkoni nga Allahu falje (të gjynaheve) që të mund të mëshiroheni?!” (En-Neml: 46)

Istigfari është shkak për shtimin e bereqetit, rritjen e pasurisë, zvogëlimin e varfërisë, zbritjen e shiut, furnizimin me fëmijë, dhe është burim i krenarisë dhe begatisë. Nëse dëshironi lexojeni lajmin e Nuhit, alejhi selam, i cili i tha popullit të vet: “E u thashë: “Kërkoni falje nga Zoti juaj, i Cili është Falës i madh, që Ai t’ju dërgojë shi të bollshëm, t’ju shtojë pasurinë dhe fëmijët tuaj dhe të bëjë për ju kopshte e lumenj!”. (Nuh: 10-12) Dhe po ashtu lexojeni lajmin e popullit të Adit me të dërguarin e tyre Hudin, alejhi selam, i cili u tha: “O populli im! Kërkoni falje nga Zoti juaj dhe kthehuni tek Ai të penduar, se Ai do t’ju sjellë shi të begatshëm dhe do t’ju shtojë fuqi mbi fuqinë tuaj”. (Hud: 52)

Atyre që pendohen Allahu i begaton me zgjerim të furnizimit, me dhënien e sigurisë, me shërim prej sëmundjeve, me jetë të mirë dhe me largimin e pikëllimit. Me istigfar secili e arrin gradën e vet që e meriton dhe çdo i mirë e fiton shpërblimin e vet që e meriton. Nëse dëshironi lexojeni lajmin e të Dërguarit tonë Muhamedit, alejhi salatu ue selam, i cili tha: “(që ju porosis) të kërkoni falje nga Zoti juaj e të ktheheni tek Ai me pendesë. Ai do t’ju japë të shijoni kënaqësi të bukura deri në afatin e caktuar dhe do t’i japë çdo të miri shpërblimin e merituar”. (Hud: 3)

Istigfari me lejen e Allahut është shkak për mënjanimin e brengave dhe për rrugëdalje prej çdo situate dhe furnizim nga nuk shpreson njeriu. Në një hadith i Dërguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, thotë: “Kush bën istigfar pa ndërprerë, Allahu do t’ia mënjanojë çdo brengë, do t’i japë rrugëdalje nga çdo situatë dhe do ta furnizojë nga nuk shpreson”.

Istigfari dhe pendimi ia pastrojnë robit zemrën dhe ia përmirësojnë veprën, i japin qetësi shpirtit, i japin fuqi trupit, ia përmirësojnë shëndetin, i japin shpirtit mirësi dhe i zbresin bereqet e begati.

Me këtë baraspeshë muslimani dhe i tërë Umeti bëhen Umet veprues produktiv, që bën bashkim mes marrjes së shkakut dhe mbështetjes në Allahun dhe është i kënaqur me caktimet e Tij.

Parashtrohet pyetja se nëse ky është istigfari dhe kjo është thirrja e Allahut dhe kjo është merita e Tij e gjerë, atëherë si duhet të jetë llogaritja e vetvetes?

Imam Kurtubiu, Allahu e mëshiroftë, thotë se dijetarët kanë thënë: “Istigfari i kërkuar është istigfari i vazhdueshëm, të cilit i përforcohet kuptimi në zemër dhe nuk është thjesht vetëm se shqiptim me gjuhë. Kush bën istigfar me gjuhë dhe zemra e tij këmbëngul në mëkate atëherë istigfari i tij ka nevojë për istigfar”.

Disa prej dijetarëve thonë se: “Kush nuk e ka për qëllim që prej frytit të istigfarit të tij të përmirësohet pendimi i tij, ai është rrenacak. Ai që bën istigfar për mëkatin dhe vazhdon në të i përngjan atij që tallet me Allahun”.

Istigfari i vërtetë është atëherë kur synohet me sinqeritet lënia e mëkatit dhe me zemër mbështetesh në Allahun. E gjithë mirësia është e ndërlidhur me përmirësimin e zemrave dhe pranimin e besimit dhe atëherë vjen edhe falja: “Nëse Allahu gjen mirësi në zemrat tuaja, do t’ju japë diçka edhe më të mirë nga ajo që ju është marrë dhe do t’ju falë. Se Allahu është Falës dhe Mëshirëplotë”. (El-Enfal: 70)

Për ta qartësuar më mirë pasqyrën e asaj çka e përmendëm më lart do t’i marrim disa shembuj prej atyre që e shpeshtonin istigfarin pasi që i kryenin disa prej adhurimeve madhështore.

Muhamedi, alejhi salatu ue selam, thoshte: “Pasha Allahun, unë kërkoj falje dhe pendohem tek Allahu me shumë se shtatëdhjetë herë gjatë ditës”.

Omeri, Allahu qoftë i kënaqur me të, thoshte: “I Dërguari i Allahut, alejhi salatu ue selam, në një mexhlis e numëronim se thoshte njëqind herë: “O Zot, më fal mua dhe pranoje pendimin tim, se Ti je Pendimpranuesi Gjithëfalësi”.

Pejgamberi i Allahut pasi që e përfundoi misionin e tij dhe e përcolli mesazhin e Allahut në vend, Allahu e urdhëroi që t’i drejtohet Atij me pendim dhe me istigfar: “Kur të vijë ndihma e Allahut dhe çlirimi (i Mekës) dhe t’i shohësh njerëzit duke hyrë në fenë e Allahut grupe-grupe, atëherë madhëroje me falënderim Zotin tënd dhe kërko falje nga Ai; se Ai është vërtet Pranues i madh i pendimeve”. (En-Nasr 1-3)

Ata që e falin namazin, menjëherë pasi që e kryejnë faljen e namazit të tyre nxitojnë në istigfar. Haxhilerët pas qëndrimit në Arafat dhe Muzdelife janë të urdhëruar me istigfar: “Mandej, kthehuni, siç kthehen të gjithë të tjerët dhe kërkoni ndjesë prej Allahut! Se Allahu është Falës i madh dhe Mëshirëplotë”. (El-Bekare: 199)

Po ashtu pas marrjes së abdesit robi i drejtohet Allahut me teuhid dhe pendim dhe thotë: “Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë vetëm se Allahut që është Një dhe se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i Tij. O Zot më bën prej të penduarve dhe më bën prej të pastruarve (prej mëkateve)”.

Kurse ata që kërkojnë falje në agim, e që janë më të zellshmit, ata së pari u falën natën e pastaj nxituan për në istigfar: “Ata flinin pak natën, ndërsa në agim kërkonin falje (nga Allahu)”. (Edh-Dharijat: 17-18)

Hasan el Basriu, Allahu e mëshiroftë, tha: “U falën deri në agim e pastaj u ulën dhe kërkonin falje”.

I biri i Omerit, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre, falej natën e pastaj i drejtohej Nafiut, Allahu qoftë i kënaqur me të, shërbëtorit të tij dhe i thoshte: “O Nafi, a arriti agimi? Nëse i thoshte po, atëherë nxitonte për në lutje dhe istigfar deri në mëngjes”.

O muslimanë, një prej shkaqeve më të mëdha dhe më të rëndësishme të pranimit të istigfarit është njësimi i Allahut dhe sinqeriteti në adhurimin e Tij dhe largimi prej të gjitha llojeve të politeizmit dhe idhujtarisë: “Vërtet, Allahu nuk fal që të adhurohet dikush apo diçka tjetër veç Atij, por gjynahet e tjera më të vogla ia fal kujt të dojë. Kushdo që i bën shok Allahut (në adhurim), ka bërë gjynah të tmerrshëm”. (En-Nisa: 48)

Kurse me një hadith Kudsij ka ardhur: “O biri i Ademit, nëse vjen te Unë me mëkate të mëdha sa toka, pastaj më drejtohesh duke mos më bërë shok (në adhurim) Unë do të dhuroj falje po aq të madhe!”.

Falja pra, është e ndërlidhur me dashurinë ndaj Allahut dhe ndaj Muhamedit, alejhi salatu ue selam: “Thuaju (o Muhamed): “Nëse ju e doni Allahun, atëherë më ndiqni mua, që Allahu do t’ju dojë dhe t’jua falë gjynahet! Allahu është Falës i Madh dhe Mëshirëplotë”. (Ali Imran: 31)

Kjo është mëshira e Allahut dhe butësia e Tij ndaj krijesave të Tij, por ke kujdes prej kuptimit të gabueshëm të disave se istigfari na mundëson që të shkojmë pas gjynaheve dhe se Allahu do të na falë. Është e vërtetë se Allahu fal, por Ai edhe dënon rreptë. Nëse robi jepet pas gjynaheve dhe këmbëngul në to, ato gradualisht do ta shkatërrojnë. Mëkat pas mëkati, gjynah pas gjynahu derisa ta shkatërrojnë tërësisht dhe mos t’ia mundësojnë që të kthehet në pendim. Sa të rinj janë shkatërruar si shkak i këtij besimi të rrejshëm? Sa të rinj i mashtroi shpresa e rrejshme se do të jetojnë gjatë dhe se ka kohë për pendim? Plot!

O rob i Allahut, prandaj nxito në pendim dhe istigfar kur të bësh mëkat dhe tento që të këmbëngulsh në to, se ato janë shkak i shpëtimit tënd dhe lumturisë tënde në dynja dhe ahiret.

Allahu, azze ue xhel, thotë: “Thuaj: “O robërit e Mi, që i keni bërë keq vetes me gjynahe, mos e humbni shpresën në mëshirën e Allahut! Allahu, me siguri, i fal të gjitha gjynahet. Vërtet, Ai është Falësi i madh dhe Mëshirëploti”. (Ez-Zumer: 53)

Shejh Dr. Salih El Humejd

Nga arabishtja: Irfan JAHIU

 

 

 

1. Muaji Dhulkade është i njëmbëdhjeti me radhë në kalendarin hixhri. Është quajtur me këtë emër, sepse pushonin nga luftërat, betejat dhe luftimet (shkaku se është nga muajt e shenjtë ku ndalohet lufta) dhe përgatiteshin për në haxh.^[1]
2. Muaji Dhulkade është nga katër muajt e shenjtë. Tre nga ta vijnë në varg, Dhulkade (është i pari nga muajt e shenjtë), Dhulhixhe, Muharrem dhe i fundit muaji Rexheb. Allahu thotë: “Vërtet, numri i muajve tek Allahu është dymbëdhjetë, sipas Librit të Allahut, që prej ditës kur i krijoi qiejt dhe Tokën. Katër prej tyre janë të shenjtë.” (Et-Teube: 36)

Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin me të, tha: “Koha (viti) është kthyer përsëri siç ka qenë në fillim kur Allahu i krijoi qiejt dhe tokën. Viti ka dymbëdhjetë muaj, katër janë të shenjtë, tre nga ta janë radhazi: Dhulkade, Dhulhixhe dhe Muharrem, kurse muaji Rexheb është ndërmjet muajit Xhumada dhe Shaban.”^[2]

3. Këta katër muaj të shenjtë, ku në mesin e tyre bën pjesë edhe muaji Dhulkade, janë muaj të mëdhenj tek Allahu. Në to ndalohet dëmtimi i vetes me bërjen e mëkateve dhe tejkalimin e kufijve, ashtu siç Allahu thotë: “Prandaj, mos i bëni vetes dëm.” (Et-Teube: 36); do të thotë mos i bëni dëm vetes në këta muaj, sepse mëkati në këta muaj është më i rëndë dhe më i madh në peshë, sesa mëkati që bëhet në muajt e tjerë. Padrejtësia dhe bërja e mëkatit, janë të ndaluara në të gjithë muajt dhe jo vetëm në muajt e shenjtë, mirëpo shkaku i madhështisë dhe shenjtërisë që e kanë këta muaj tek Allahu, bërja e mëkatit në to është më e ndaluar.

Katade, Allahu e mëshiroftë, tha: “Padrejtësia që bëhet gjatë muajve të shenjtë është më e madhe si gabim dhe gjynah karshi padrejtësisë që bëhet gjatë muajve të tjerë, edhe pse padrejtësia si mëkat është i madh në çdo kohë dhe në çdo gjendje, por Allahu madhështon nga çështja e Tij çfarë të dëshirojë.”^[3]

4. Arabët në kohën para Islamit e madhështonin dhe e respektonin tepër Tokën e Shenjtë (Meken) dhe muajt e shenjtë, prandaj në të nuk frikësonin njeri, nuk kërkonin hakmarrje me derdhjen e gjakut ose shpagim, derisa edhe ndonjëri kur e takonte vrasësin e prindit ose fëmijës ose vëllait, në muajt e shenjtë ose në Qabe, nuk i hakmerrej, as nuk e ngacmonte dhe as që e ngritte dorën kundër tij.^[4]
5. Myslimani detyrohet t’i nderojë muajt e shenjtë duke i respektuar në ta kufijtë e Allahut, me kryerjen e detyrimeve dhe zbatimin e obligimeve të Tij, me përkujdesjen për t’iu nënshtruar dhe për ta adhuruar ashtu siç e bën të kënaqur Allahun, dhe duke qenë i kujdesshëm nga dëmtimi i vetvetes me shkeljen e ndalesave të Allahut, veprimin e veprave që e detyrojnë zemërimin e Allahut dhe tejkalimin e kufijve të Tij, veçanërisht gjatë këtyre muajve po edhe gjatë muajve të tjerë në përgjithësi.
6. Dhulkade është nga muajt e Haxhit. Allahu thotë: “Koha e haxhillëkut është në muaj të caktuar.” (El-Bekare: 197) Abdullah ibën Omeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, tha: “Muajt e haxhit janë: muaji Sheval, Dhulkade dhe dhjetë ditët e para të Dhulhixhes.”^[5]
7. Në muajin Dhulkade pëlqehet kryerja e umres, duke e ndjekur kështu të Dërguarin e Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i cili gjatë jetës së tij i ka bërë katër umre dhe të gjitha kanë qenë në muajin Dhulkade. Asnjëherë nuk ka bërë umre në ndonjë muaj tjetër pas emigrimit të tij në Medine.

– Umre nga Hudejbije (ose në kohën e Hudejbijes) në muajin Dhulkade, në viti 6 hixhri.

– Umre një vit më vonë në muajin Dhulkade, në vitin 7 hixhri (njihet si Umretu El-Kada).

– Umre nga Xhirana, ku i shpërndau plaçkat e luftës Hunejnit, në muajin Dhulkade, në vitin 8 hixhri (viti i çlirimit).

– Umre bashkë me Haxhin e Lamtumirës). Në ihram hyri në Dhulkade të vitit 10 hixhri, ndërsa e kreu në Dhulhixhe, për shkak se Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, haxhin që e bëri ishte haxhi kiran.^[6]

8. Kryerja e umres në Dhulkade është më e vlefshme sesa kryerja e umres në muajt e tjerë, përveç ajo e muajit Ramazan,^[7] ku umreja në të ka shpërblim më të madh sesa në muajt e tjerë, bazuar në hadithin e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i cili tha: “Umreja në Ramazan është e barabartë me haxhin (në shpërblim) ose me kryerjen e haxhit me mua (d.m.th. me Pejgamberin, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të).”^[8]

Përcillet se kishte disa nga të parët tanë që e parapëlqenin kryerjen e umres në Dhulkade dhe Sheval sesa në Ramazan, dhe ndër ta ishte Ibën Omeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre, Aisha, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, dhe Ataja, Allahu e mëshiroftë.^[9]

Ibën El-Kajimi, Allahu e mëshiroftë, ishte i lëkundur në mes këtyre dy mendimeve dhe tha: “Allahu për të Dërguarin e Tij, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i zgjodhi kohët më të vlefshme dhe ato më meritoret për ibadet gjatë jetës së tij. Umren e bëri në muajt e haxhit kur bëhet edhe kryerja e haxhit. Këta muaj Allahu i veçoi me kryerjen e këtij ibadeti dhe i bëri të jenë periudha e tij. Umreja është haxh i vogël, prandaj koha më e mirë për kryerjen e saj janë muajt e haxhit, ndërsa Dhulkade është muaji i mesëm i tyre. Kjo është ajo që në të kërkojmë nga Allahu mirësinë dhe zgjedhjen e drejtë.^[10]

9. Pëlqehet agjërimi në muajin Dhulkade, por jo të mendohet se ditët e tij janë të veçanta me vlefshmëri dhe specifikë vetëm pse muaji është nga muajt e shenjtë. Në përgjithësi në muajt e shenjtë pëlqehet agjërimi, bazuar në hadithin: “Agjëroji disa ditë dhe braktisi disa ditë të tjera nga muajt e shenjtë.”^[11]

Përcillet se disa nga të parët tanë të mirë kanë agjëruar në të, si: Ibën Omeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, El-Hasan El-Basrij, Allahu e mëshiroftë, dhe Sufjan Eth-Theurij, Allahu e mëshiroftë, dhe ky është mendimi i shumicës së fukahave (juristëve islamë).^[12]

10. Në muajin Dhulkade kanë ndodhur disa ndodhi të mëdha, ndër to: Premtimi i Allahut për Musain, alejhi selam, ku Allahu thotë: “Ne i premtuam Musait se do t’i flisnim pas tridhjetë netësh, të cilat ia shtuam edhe me dhjetë të tjera, kështu që takimi me Zotin e tij u bë pas dyzet netësh…” (El-Earaf: 142)

Shumica e komentuesve të Kuranit thonë se tridhjetë net janë muaji Dhulkade, ndërsa dhjetë të tjerat janë dhjetë ditët e Dhulhixhes. Kështu thanë Muxhahidi, Mesruki, Ibën Xhurejxhi, Allahu i mëshiroftë, si dhe përcillet për Ibën Abasin, Allahu qoftë i kënaqur prej tij. Pasi u plotësuan dyzet ditë takimi u bë në ditën e Kurban Bajramit ku Allahu i foli Musait, alejhi selam.^[13]

11. Ndodhi tjetër ishte beteja e njohur si “bedr el-meu’id – beteja e takimit në Bedr”^[14] ose “bedr es-sugra – Bedrit të vogël” e cila ndodhi në vitin 4 hixhri në muajin Dhulkade. Ebu Sufjani u pati premtuar myslimanëve se do të takohen sërish për luftim një vit pas luftës së Uhudit, mirëpo nuk erdhi në takimin e premtuar. ^[15]
12. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, e martoi Zejneb bint Xhehsh, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, në vitin 4 hixhri në muajin Dhulkade. Për të zbriti ajeti i hixhabit (mbulesës).^[16]
13. Lufta e Hendekut (El-Ahzab) ndodhi në vitin 5 në muajin Dhulkade. Disa të tjerë thonë që ndodhi në muajin Sheval.^[17]
14. Lufta e Beni Kurejdhas ndodhi në vitin 5 në muajin Dhulkade. Disa të tjerë thonë që ndodhi në muajin Sheval.^[18]
15. Marrëveshja e Hudejbijes ishte në vitin 6 në muajin Dhulkade.^[19] Këtë marrëveshje Allahu e quajti “fitore e qartë”, ashtu siç përcillet se Enes ibën Malik, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, për ajetin: “Ne të dhamë ty një fitore të qartë.” (El-Fet’h: 1), tha: “Kjo fitore është marrëveshja e Hudejbijes.”^[20]

Të këtij mendimi janë shumica e komentuesve të Kuranit.^[21]

E lusim Allahun që të na japë mbarësi në shfrytëzimin e këtij muaji, në adhurimin e Tij si dhe gjatë gjithë muajve të tjerë.

Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.

 

[1] Shih: Lisanul Arab (3/357), Tefsir Ibën Kethir (4/148).

[2] Buhariu (3197), Muslimi (1679).

[3] Tefsir et-Taberij (14/238), Tefsir Ibën Kethiri (4/148).

[4] Shih: Tefsir Et-Taberij (2/521, 11/440), El-Kurtubij (6/326).

[5] Buhariu e ka përmendur “Mualakan” në Sahihin e tij (2/141) në formë të vërtetuar.

[6] Shih: Sahih El-Buharij (1778), Sahih Muslim (1253), Sherh En-Nevevij ala Muslim (8/235), Tefsir Ibën Kethir (1/531).

[7] Shih: Mexhmua Fetava Ibën Baz (17/431).

[8] Buhariu (1863), Muslim (1256).

[9] Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 259).

[10] Zadul Mead (2/91).

[11]Ebu Davud (2428), shejh Albani hadithin e vlerësoi si të dobët.

[12] Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 119), El-Meusua El-Fikhije (28/95).

[13] Tefsir Et-Taberij (10/414), Ibën Kethir (3/468).

[14] E ka marrë këtë emër shkaku se Ebu Sufjani kërkoi nga myslimanët dyluftim dhe të takohen një vit pas luftës së Uhudit dhe myslimanët e pranuan. Kur erdhi koha e takimit, myslimanët u përgatitën, kurse Ebu Sufjani u nis prej Mekës derisa arriti në Dhahran ose Asfan, pastaj kërkoi nga njerëzit e tij të kthehen me arsye se ky vit është viti i thatësirës. (sh.p.)

[15] El-Megazij, Imam El-Vakidij (1/384).

[16] Shih: El-Isharetu ila siretil Mustafa, imam Muglatij (fq. 252), El-Muhtesar El-Kebir fi sireti Er-resul. Ibën Xhema’ (fq. 98).

[17] Ujunul Ether, Ibën Sejidi Nas (2/83), El-Isharetu ila siretil Mustafa, imam Muglatij (fq. 259).

[18] El-Megazij, Imam El-Vakidij (2/496), Es-Siretu En-Nebevije, Ibën Hisham (2/279), El-Bidaje ue En-Nihaje, Ibën Kethir (8/10).

[19] Shih: Es-Siretu En-Nebevije, Ibën Hisham (2/308)

[20] Buhariu (4834).

[21] Shih: Tefsir El-Bagavij (7/296), Ibën Kethir (7/325).

Pjesë nga libri “Sezonet e adhurimit” (e përkthyer në shqip)

Dr. Muhamed El-Munexhid

Nga arabishtja: Irfan Jahiu

Mendjemadhësia është sëmundje e zemrës, dhe cilësi e ligë dhe e qortuar fortë. Sot plot nga njerëzit përshkruhen me këtë cilësi, nga e cila na paralajmëroi fortë Allahu dhe i Dërguari i Tij, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të. Disa nga të parët tanë thanë: Gjynahu i parë i cili ju bë Allahut ka qenë nga mendjemadhësia. Allahu tha: “Kur u thamë engjëjve: “Përuluni në sexhde para Ademit”, ata u përulën, përveç Iblisit, i cili nuk deshi, u tregua mendjemadh”. (El-Bekare: 34)

I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, e qartësoi kuptimin e mendjemadhësisë me një hadith, të cilin na e përcjelli Ibën Mesudi, Allahu qoftë i kënaqur me të, ku thotë: “Nuk do të hyjë në Xhenet ai, që në zemrën e tij ka një grimcë mendjemadhësie”. Një burrë tha: Dikush dëshiron, që rrobat dhe sandalet t’i ketë të bukura? I Dërguari i Tij, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, tha: “Allahu është i bukur dhe e do të bukurën. Mendjemadhësia është refuzimi i të vërtetës dhe sjellja me arrogancë ndaj njerëzve”.

Refuzimi i të vërtetës: mospranimi i saj dhe refuzimi me mendjemadhësi i atij, që e thotë atë .

Sjellja me arrogancë ndaj njerëzve: duke i poshtëruar dhe përbuzur.

I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, e qartësoi se zbukurimi në formë dhe rroba është nga çështjet e dashura tek Allahu dhe nuk është nga mendjemadhësia. Mendjemadhësia është cilësi e brendshme, ku gjurmët e saj paraqiten në sjelljet e njeriut, dhe e nxit atë në mospranimin e së vërtetës dhe në nënçmimin e njerëzve. Iblisi kur u paraqit mendjemadh para Ademit, alejhi selam, e pengoi mendjemadhësia e tij që t’i bie në sexhde, dhe me atë ta refuzon urdhrin e Allahut. Mendjemadhësia ishte sebepi që jobesimtarët i nxiti t’i kundërshtojnë Pejgamberët e Allahut kur u erdhën me argumente të qarta: “Kështu, ata i mohuan ato padrejtësisht dhe me mendjemadhësi, edhe pse shpirti i tyre i besonte për të vërteta. Pa shiko, cili ka qenë fundi i shkatërrimtarëve!”. (En-Neml: 14)

Mendjemadhin mendjemadhësia e pengon t’i lutet Zotit të vet dhe ta adhuron Atë. Allahu thotë: “Zoti juaj ka thënë: “Lutmuni Mua, se do t’ju përgjigjem! Me të vërtetë, ata që tregohen mendjemëdhenj e nuk duan të Më adhurojnë, do të hyjnë në Xhehenem të poshtëruar”!” (Gafir: 60)

Mendjemadhësia është ajo që i pengon disa nga pasanikët apo disa nga ata që ju është dhënë pushtet, ta falin namazin apo namazin me xhemat nëpër xhami. I sheh se xhamitë i kanë afër shtëpive të tyre, e dëgjojnë ezanin për çdo kohë dhe mendjemadhësia nuk e le të shkojë në xhami dhe të del para Allahut së bashku me të tjerët, ngase e sheh veten se është më i madh se të tjerët.

Mendjemadhësia është ajo që i pengon disa të mos punojnë komfor traditës së të Dërguarit të Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, ashtu si e përcjell imam Muslimi nga Seleme ibën Ekva, Allahu qoftë i kënaqur me të, i cili tregon se një njeri ka ngrënë te Pejgamberi, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, me dorën e majtë, e i Dërguari i Allahut i tha: “Ha me dorën e djathtë!” Ai tha: “Nuk mundem!” Pejgamberi, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, tha: “Si nuk mundesh! Nuk e pengoi asgjë përveç mendjemadhësisë!” Pas kësaj, njeriu nuk e afroi dorën e majtë te goja”.

Mendjemadhësia është ajo që i pengon disa nga marrja e mësimit të dobishëm, ashtu siç e cekin edhe disa nga të parët tanë se këtë dituri nuk e merr mendjemadhi.

Të bërit mendjemadh para të vërtetës dhe para krijesave, e bën të detyrueshëm ndëshkimin e llojllojshëm, edhe atë të shpejtë dhe të vonshëm.

Nga ndëshkimet më të mëdha është se mendjemadhit i largohet zemra e tij nga udhëzimi. Allahu tha: “Do t’i largoj prej shenjave të Mia ata që sillen me arrogance në Tokë”. (El-A’raf: 146); “Kështu ua vulos Allahu zemrat mohuesve”. (El-A’raf: 101) Kurse në librat e hadithit ka ardhur se i Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, ka thënë se: “Në Ditën e Gjykimit mendjemëdhenjtë do të grumbullohen e do të mblidhen, për t’u bërë sa një grimcë e vogël, ku poshtërimi i rrethon nga të gjitha anët”.

Sufjan ibën Ujejne, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Kush e ka bërë gjynahun për shkak të epshit, shpreso për të pendim, ngase Ademi, alejhi selam, ra në gjynah për shkak të epshit, dhe Allahu ia fali, kurse, kush e ka bërë gjynahun për shkak mendjemadhësisë, frikoju se për të ka mallkim, sepse Iblisi ra në gjynah për shkak mendjemadhësisë, dhe u mallkua!

Si mos t’i kushtohet rëndësi të veçantë sëmundjes së mendjemadhësisë kur i Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, ka thënë se: “Nuk do të hyjë në Xhenet ai, që në zemrën e tij ka një grimcë mendjemadhësie”.

Mendjemadhësia është bërë pengesë për të hyrë në Xhenet, ngase ajo, ndërhyn mes robit dhe mes moralit të besimtarëve! Mendjemadhi nuk mund t’ua dëshirojë besimtarëve atë që e dëshiron për vete dhe nuk mundet të jetë modest dhe t’i largohen zilisë, urrejtjes dhe zemërimit dhe ta mposht mllefin dhe ta pranojë këshillën. Kurse lloji më i keq i mendjemadhësisë është ai që e pengon njeriun ta pranon të vërtetën dhe t’i nënshtrohet asaj!

O robër të Allahut! Njeriu duhet ta largojë mendjemadhësinë nga vetja e tij, duke u njoftuar me prejardhjen dhe krijimin e tij, dhe nevojën e tij dhe fukarallëkun e tij, si dhe të njoftohet me Zotin e tij dhe madhështinë e Tij.

Njeriut i mjafton të shikojë në bazën e krijimit të tij, e cila ishte nga asgjëja; fillimisht nga dheu, e pastaj nga sperma, e pastaj nga gjaku i ngjizur, e pastaj nga mishi, e pastaj u bë gjë që përmendet, pasi që nuk dëgjonte, e nuk shihte, e nuk ndjente dhe nuk lëvizte! Vetëm se e filloi me vdekjen e tij para jetës, me dobësinë e tij para forcës, me fukarallëkun e tij para pasurisë, e pastaj vdes dhe bëhet dhe, dhe dënohet apo begatohet në varrin e tij, dhe pastaj ringjallet, dhe llogaritet dhe shpërblehet për veprat e tij! Allahu i Madhëruar tha: “Mallkuar qoftë njeriu! Sa mosmirënjohës që është ai! Prej çfarë gjëje e krijon Allahu atë? Prej pikës së farës e krijon dhe i jep përmasa të rregullta. Më pas ia lehtëson rrugën (e lindjes) e pastaj e vdes dhe i cakton një varr, dhe, kur të dojë, Ai e ringjall. E megjithatë, njeriu ende nuk i ka plotësuar ato që i ka urdhëruar Ai!”. (Abese: 17-23)

Shejh Dr. Salih El Feuzan

Nga arabishtja: Irfan JAHIU