test.disidenti.net

Category: Dija & Daveti

  • VEPRA TË MIRA NË RAMAZAN

    VEPRA TË MIRA NË RAMAZAN

    1. Namazi farz (i detyruar).
    2. Agjërimi i Ramazanit.
    3. Namazi i teravive.
    4. Përshpejtimi i iftarit.
    5. Vonimi i syfyrit.
    6. Shqiptimi i fjalës: “Subhane Melikil-Kuddus (I Lartësuar qoftë Allahu, Sunduesi, i Shenjti dhe i Pastri nga çdo e metë)”; tri herë pas namazit të vitrit (pasi të jepet selam).
    7. Falja e suneteve revatib (të rregullta që falen para dhe pas farzit).
    8. Falja e namazit të Duhasë.
    9. Dhënia e sadakasë.
    10. Tehlili – shqiptimi i fjalës la ilahe il-lallah (nuk i takon askujt adhurimi me të drejtë, përveç Allahut).
    11. Tesbihi – shqiptimi i fjalës subhanallah (i Lartësuar qoftë Allahu).
    12. Tehmidi – shqiptimi i fjalës elhamdulilah (falënderimi i takon Allahut).
    13. Tekbiri – shqiptimi i fjalës Allahu ekber (Allahu është më i Madhi).
    14. Shqiptimi i fjalës “la haule ue la kuvete il-la bilah” (nuk ka ndryshim e as forcë pa lejen dhe ndihmën e Allahut).
    15. Përsëritja e fjalëve të myezinit gjatë thirrjes së ezanit.
    16. Istigfari (kërkimfalja).
    17. Duaja.
    18. Dërgimi i salavateve për Muhamedin, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të.
    19. Leximi i Kuranit.
    20. Meditimi dhe përsiatja e Kuranit.
    21. Nxënia përmendsh e Kuranit.
    22. Mësimi i Kuranit së bashku me dikë tjetër.
    23. Leximi i komentit të Kuranit.
    24. Të mësuarit e Kuranit të tjerëve, e në veçanti fëmijëve suren El-Fatiha.
    25. Pendimi dhe kthimi kah Allahu.
    26. Respektimi i prindërve.
    27. Respektimi i lidhjeve farefisnore.
    28. Mbajtja e lidhjeve me shokët e prindërve.
    29. Fisnikërimi i mysafirit.
    30. Përcjellja e mysafirit.
    31. Sjellja e mirë me fqinjët.
    32. Përhapja e selamit.
    33. Dhënia ushqim.
    34. Fjala e mirë.
    35. Shqiptimi i dhikrit të mëngjesit dhe të mbrëmjes.
    36. Shqiptimi i dhikrit që thuhet nëpër situata dhe gjendje të ndryshme.
    37. Fjetja me abdes.
    38. Guslli i xhumasë.
    39. Parfumosja për xhuma.
    40. Nisja më herët për në xhami për namazin e xhumasë.
    41. Afrimi afër imamit.
    42. Plotësimi i vendeve të zbrazëta.
    43. Plotësimi dhe rregullimi i safave.
    44. Buzëqeshja.
    45. Meditimi në shenjat e Allahut në kozmos.
    46. Përballimi i dhembjeve që t’i shkaktojnë myslimanët dhe durimi me ta.
    47. Sjellja e mirë me njerëzit.
    48. Butësia dhe mosngutja.
    49. Fytyrëqeshja.
    50. Përmbajtja e zemërimit dhe e hidhërimit.
    51. Realizimi i premtimit.
    52. Falja e namazit të pendimit (teubes).[1]
    53. Falja e dy rekateve pas marrjes së abdesit.
    54. Këshilla dhe udhëzimi.
    55. Mësimi i të paditurit.
    56. Thirrja në të mirë.
    57. Ndalimi nga e keqja.
    58. Ndihma dhe mbështetja e atij që i është bërë padrejtësi.
    59. Ulja e shikimit.
    60. Vizita e vëllezërve myslimanë për hir të Allahut.
    61. Prezentimi në xhenaze (falja e namazit të të vdekurit dhe përcjellja e xhenazes).
    62. Ngushëllimi i familjes së të vdekurit.
    63. Vizita e të sëmurëve.
    64. Përgjigjja e ftesës së ftuesit.
    65. Ngushëllimi i të pikëlluarit.
    66. Pritja e namazit pas namazit.
    67. Prezentimi në mexhliset e dijes nëpër xhamia.
    68. Respektimi i dijetarëve.
    69. Kundërshtimi i dyshimeve.
    70. Përhapja e sunetit të Profetit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të.
    71. Dhënia e dhuratave.
    72. Përshëndetja e myslimanit për dore, duke kërkuar me të Fytyrën e Allahut.
    73. Respektimi i të moshuarve.
    74. Larja e borxhit.
    75. Dhënia borxh nevojtarit.
    76. Shtyrja e afatit të kthimit të borxhit atij që ka vështirësi ta kthejë.
    77. Falja e borxhit ose lehtësimi i tij.
    78. Nxitimi në larjen e borxhit të atyre që nuk kanë mundësi t’i kthejnë borxhet, si dhe larja e faturave të nevojtarëve.
    79. Ndërmjetësimi i drejtë dhe i mirë.
    80. Lehtësimi duke ia kthyer mallin e blerë atij që e blen një mall dhe më pas dëshiron ta kthejë.
    81. Largimi i pengesave në rrugë.
    82. Toleranca në shitje dhe në blerje.
    83. Mbulimi i të metave të myslimanëve.
    84. Përkujdesja për jetimin.
    85. Përkujdesja për gratë e veja.
    86. Ndërtimi i xhamive.
    87. Udhëzimi për në hair dhe mirësi.
    88. Botimi i librave.
    89. Përhapja e dijes së dobishme nëpër rrjete sociale dhe internet.
    90. Mësimi i tjetrit dhe dëgjimi i këshillave.
    91. Ndihma dhe lehtësimi i tjetrit për t’u martuar.
    92. Paqësimi në mes dy të armiqësuarve.
    93. Shoqërimi i njerëzve të mirë.
    94. Lënia e vakëfit.
    95. Kryerja e umres.
    96. Dashuria për hir të Allahut.
    97. Falja.
    98. T’i ndihmosh një zanatliut ose t’ia mësosh një zanat një të padituri (i paditur e ka për qëllim atë që nuk ka asnjë zanat që nga ai zanat të përfitojë), ta ushtrosh pa të holla ose t’ia mësosh punën.
    99. Futja e gëzimit në shpirtin e tjetrit.
    100. Dhënia ushqim të varfërve dhe të ngratëve.
    101. Fërkimi i kokës së jetimit.
    102. Përkujdesja për abdesin.
    103. Kujdesi për vajzat dhe motrat.
    104. Shpenzimi për gruan dhe fëmijët.
    105. Respektimi i burrit dhe nderimi i tij.
    106. Përkujdesja për shtëpinë (nga gruaja).
    107. Pastrimi i xhamive.
    108. T’u japësh ujë njerëzve.
    109. Mirënjohja dhe falënderimi i tjetrit për bamirësinë e bërë ndaj teje.
    110. Shpërblimi i atij që të ka bërë mirë dhe lutja për të.
    111. Të qarët nga frika e Allahut.
    112. Të kërkosh nga Allahu që të biesh dëshmor.
    113. Ulja bashkërisht për të ngrënë.
    114. Veshja e rrobave me ngjyrë të bardhë.
    115. Ngjyrosja e flokëve të thinjura (përveç ngjyrës së zezë, e cila nuk lejohet).
    116. Mbjellja e një peme me nijet të mirë.
    117. Kryerja e nevojave të myslimanëve.
    118. Kërkimfalja për myslimanët dhe myslimanet.
    119. Ruajtja e nderit të gruas.
    120. Llogaritja në shpërblimin e Allahut për bërjen e rukjes.
    121. Larja e xhenazes dhe qefinosja e saj, duke llogaritur në shpërblimin e Allahut.
    122. Përgëzimi i myslimanit për ndonjë begati.
    123. Të shkruarit e vasietit (testamentit) me të drejtë.
    124. Veshmbathja e myslimanit.
    125. Veshja e këpucëve duke filluar me këmbën e djathtë.
    126. Zhveshja e këpucëve duke filluar me të majtën.
    127. Pirja e ujit ulur.
    128. Rikujtimi i shehadetit (fjalës la ilahe il-lallah) atij që është në prag të vdekjes.
    129. Të filluarit e çdo pune të hairit me emrin e Allahut (me Bismilah).
    130. Përkujdesja për ta përdorur misvakun.
    131. T’ia kthesh borxhin atij që ia ke pasur borxh dhe ta shpërblesh për bamirësinë ndaj teje.[2]
    132. Falja e namazit të istihares.
    133. Sexhdeja e falënderimit.
    134. Ndryshimi i betimit për ndonjë dobi sheriatike duke e shpaguar atë.
    135. Të ndihmuarit e familjes në shtëpi.
    136. Ecja për në xhami.
    137. Marrja e sutres për namaz.
    138. Zbukurimi i zërit gjatë leximit të Kuranit.
    139. Kërkimi i lejes për të hyrë brenda.
    140. Vendosja e dorës mbi gojë kur ndonjërit i hapet goja.
    141. Qëndrimi në xhami pas faljes së namazit të sabahut e deri në lindjen e diellit.
    142. Urdhërimi i familjes dhe i fëmijëve për ta falur namazin.
    143. Falja e dy rekateve kur të hysh në shtëpi dhe dy rekate para se të dalësh nga shtëpia.
    144. Fërkimi i fytyrës me dorë kur të ngrihemi nga gjumi për namaz nate dhe leximi i ajeteve të fundit të sures Ali Imran.
    145. Plotësimi i abdesit.
    146. Thënia e fjalës “Jerhamukallah” (Allahu të mëshiroftë) kur tjetri teshtin dhe thotë “Elhamdulilah” (Falënderimi i takon Allahut).
    147. Udhëzimi i nevojtarit duke ia treguar mënyrën se si të arrijë deri tek ajo që e kërkon.
    148. Bërja e gjumit me abdes.
    149. Shoqërimi i të vetmuarit (atij që ka telashe).
    150. Strehimi i të huajit.
    151. Parfumosja e xhamive.
    152. Shpërndarja dhe radhitja e mus’hafave nëpër xhami.
    153. Përhapja e dijes nëpër faqe interneti, kanale televizive, satelitore dhe radio.
    154. Mbajtja e mësimeve, e ligjëratave dhe e seminareve shkencore.
    155. Huazimi i rrobave, arit për zbukurim, enëve dhe mjeteve elektronike dhe çdo gjëje të dobishme.
    156. Formimi dhe ngritja e shoqatave dhe e organizatave bamirëse.
    157. Shpenzimi për kërkuesit e dijes dhe përkujdesja për ta.
    158. Përgatitja e librave dhe e programeve për fëmijët e myslimanëve.
    159. Përcjellja e dijes me amanet: “Allahu ia ndriçoftë fytyrën atij që e dëgjon thënien time, e kupton atë dhe e mëson përmendsh dhe ua përcjell të tjerëve.”[3]
    160. Mbrojta e nderit të myslimanëve.
    161. Dëgjimi i Kuranit.
    162. Dhënia e shpërblimeve dhe nxitja e njerëzve për marrje të dijes dhe mirësi.
    163. Butësia dhe sjellja e mirë me fëmijët.
    164. Rikujtimi i të tjerëve në lidhje me afrimin e rasteve apo kohëve të hairit.
    165. Ruajtja e amaneteve dhe kthimi i tyre.
    166. Kurimi i të sëmurëve duke llogaritur në shpërblimin e Allahut.
    167. Bamirësia ndaj kafshëve dhe zogjve.
    168. Përpjekja në adhurime në dhjetëshin e fundit të Ramazanit.
    169. Ngritja e familjes nga gjumi natën për namaz nate.
    170. Qëndrimi në itikaf.
    171. Kërkimi i natës së Kadrit (në dhjetëshin e fundit).
    172. Përpjekja në adhurime në natën e Kadrit.
    173. Lutja e Allahut për falje në këtë natë dhe shpeshtimi i lutjes: “O Allahu im! Ti je Falës, e do faljen, andaj më fal mua.”[4]

    Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.

    Dr. Muhamed Salih el-Munexhid

    Libri “Sezonet e adhurimit” ( i përkthyer në gjuhën shqipe)

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

    [1]Namazi i pendimit është i ligjshëm dhe ka ardhur në sunet. Ebu Bekër Es-Sidiku, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, përcjell se Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, tha: “Nuk ka rob që bën mëkat, dhe më pas merr abdes si është më mirë dhe i fal dy rekate dhe kërkon falje nga Allahu, vetëm se Allahu t’ia fal atij. Më pas e lexoi ajetin: “Për ata që, kur bëjnë vepra të turpshme ose i bëjnë dëm vetes, e kujtojnë Allahun, i kërkojnë falje për gjynahet e tyre – e kush i fal gjynahet përveç Allahut? – dhe nuk ngulmojnë me vetëdije në gabimet që kanë bërë.” (Ali Imran: 153). Hadithin e shënon Ebu Davudi (1521), shejh Albani e vlerësoi të saktë në Sahih Ebu Davud. Për më tepër shih: https://islamqa.info/ar/98030 (sh.p.)

    [2] D.m.th. ia kthen borxhi dhe i jep diçka si dhuratë për bamirësinë ndaj teje, ndërsa nëse ai që të jep borxh të kushtëzon që t’ia kthesh borxhin më tepër sesa t’i ka dhënë, kjo është kamatë dhe është e ndaluar, kurse nëse borxhliu nga vetja dëshiron ta shpërblejë pasi t’ia kthejë borxhin në shenjë mirënjohjeje dhe falënderimi për bamirësinë ndaj tij, kjo lejohet. (sh.p).

     

    [3] Hadith të cilin e përcjell Abdullah ibën Mesudi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, dhe e shënojnë imam Tirmidhiu, Ibën Maxhe, Ahmedi, Ibën Hibani dhe të tjerët. (sh.p).

    [4] Shënon imam Tirmidhiu (3850), shejh Albani e saktësoi në Sahih Et-Tirmidhij (3/170). (sh.p)

  • AGJËRIMI NË RAMAZAN- REGULLA DHE DISPOZITA

    AGJËRIMI NË RAMAZAN- REGULLA DHE DISPOZITA

    1. Myslimani e ka për detyrë që t’i mësojë dispozitat e agjërimit dhe t’i pyetë dijetarët nëse për to nuk ka njohuri. Ai duhet t’i mësojë shtyllat e agjërimit, gjërat që e prishin atë, rregullat e agjërimit për të sëmurin, udhëtarin dhe të ngjashmit me ta, që u lejohet prishja e agjërimit. Është obligim individual për atë, i cili detyrohet të agjërojë që të mësojë dhe të dijë rreth atyre gjërave që agjërimi nuk mund të jetë i saktë, përveçse me to. Është një rregull në sheriat ku thotë: “Një gjë pa të cilën nuk plotësohet vaxhibi (obligimi), përveçse me të, ajo (gjë) është vaxhib (obligim).”
    2. Agjërimi është të adhuruarit e Allahut duke abstenuar nga ushqimi, pija dhe marrëdhëniet intime, nga lindja e sabahut (koha e imsakut) e deri në perëndimin e diellit.
    3. Hyrja e muajit Ramazan vërtetohet me shikimin e hënës ose me plotësimin e ditëve të muajit Shaban. Tridhjetë ditë, nëse ndodh pengesë në shikimin e hënës dhe nuk arrihet të shikohet më herët. Nuk lejohet të përcaktohet fillimi i muajit duke u mbështetur vetëm në llogaritjet astronomike.
    4. Agjërimi i Ramazanit është shtyllë nga shtyllat e Islamit dhe çdo mysliman dhe myslimane e ka për detyrë ta agjërojë.

    Kushtet që e detyrojnë agjërimin e Ramazanit janë katër: Islami, hyrja në moshën e pjekurisë (pubertetit), mendja dhe aftësia (mundësia) për agjërim.

    1. Kushtet e saktësisë së agjërimit janë: Islami, ndërprerja e gjakut të menstruacioneve dhe lehonisë te gruaja, mosha e dallimit[1], mendja dhe bërja e nijetit natën.
    2. Shtyllat e agjërimit janë: Nijeti, abstenimi nga ushqimi, pija dhe marrëdhëniet intime nga lindja e agimit (koha e imsakut) e deri në perëndim të diellit.
    3. Nijeti[2] është kusht për saktësinë e agjërimit farz (të detyruar), dhe çdo agjërimi të obliguar, si: kompensimi i ditëve të humbura ose agjërimi për të shpaguar dhe nijeti (është vepër e zemrës) nuk shprehet me gojë, por bëhet me zemër.

    Nijeti mund të bëhet në çdo pjesë të natës, qoftë edhe pak para se të hyjë koha e agimit apo imsakut.

    Mjafton të bëhet nijeti në fillim të Ramazanit për tërë muajin[3], mirëpo nëse nijetin e bën për çdo natë, kjo është më e sigurt dhe më e vlefshme.

    1. Pëlqehet ngritja në syfyr, qoftë edhe me pak ushqim ose një gllënjkë ujë, dhe pëlqehet shtyrja e syfyrit (deri para se të hyjë koha e imsakut). Syfyri është sunet profetik i vërtetuar dhe i fortë dhe në hadith ka ardhur: “Hani syfyrin, sepse në syfyr ka bereqet.”[4]

    Pra, me ngritjen në syfyr e ndjekim rrugën profetike dhe dallohemi me ithtarët e librit (sepse dallimi në mes agjërimit tonë dhe të tyre është të ushqyerit në syfyr). Me të ushqyerit në syfyr, agjëruesi forcohet për ibadetin e ditës si dhe syfyri është koha e lutjeve që shpresohet Allahu t’i pranojë, po ashtu në këtë kohë agjëruesi e ripërtërin nijetin për agjërim.

    1. Pëlqehet shpejtimi i iftarit. Në një hadith ka ardhur: “Njerëzit vazhdojnë të jenë në hair dhe mirësi përderisa ta shpejtojnë iftarin.”[5]

    Nga suneti është që iftari të çelet me hurma të freskëta para se të falet namazi, poqë nuk ka të freskëta atëherë me hurma të thata, dhe poqë nuk ka hurma, atëherë me ujë.

    1. Esenca e gjërave që e prishin agjërimin janë: ushqimi, pija dhe marrëdhëniet.

    Këtyre u bashkëngjitet: vjellja me qëllim (futja e gishtit me qëllim apo nxitja e të vjellit me qëllim, -sh.p-), menstruacionet ose lehonia te gratë, bërja e hixhames dhe masturbimi gjatë ditës.

    1. Agjëruesit nuk i prishet agjërimi i tij, përderisa nuk plotësohen tri kushte: të jetë i ditur për dispozitën dhe të mos jetë i paditur, ta bëjë me vetëdije dhe jo me harresë, ta bëjë me dëshirë dhe të mos i imponohet.

    Prandaj, ai që ha ushqim ose pi ujë shkaku se nuk e di kohën ose dispozitën, agjërimi i tij është në rregull.

    Kush ha dhe pi me harresë, le ta vazhdojë agjërimin e tij, sepse Allahu e ushqeu dhe i dha të pijë ujë.

    Kush merr apo përdor diçka nga gjërat që e prishin agjërimin, pa dëshirën apo zgjedhjen e tij, agjërimi i tij është i saktë.

    1. Po ashtu gjërave që e prishin agjërimin iu bashkëngjitet edhe çdo gjë tjetër që është në kuptim të ushqimit dhe pijes:

    – Marrja e ilaçeve dhe tabletave.

    – Pirja e duhanit, e cila njëkohësisht është edhe e ndaluar.

    – Transfuzioni i gjakut në trupin e agjëruesit.

    – Marrja e ineksioneve ushqyese, të cilat përdoren si zëvendësim për ushqimin dhe pijen.[6]

    – Dializa.

    – Endoskopia e zorrës së trashë, nëse lyhet tuba me yndyrë ose solucion dhe arrin deri në organet e tretjes.

    1. Donacioni (dhurimi) i gjakut e prish agjërimin, ngase ndikon në trupin e njeriut sikurse ndikon hixhameja, prandaj nuk i lejohet agjëruesit që të dhurojë gjak, përveçse në raste specifike dhe të domosdoshme, ku i lejohet të dhurojë gjak dhe ta prishë agjërimin, pastaj këtë ditë e kompenson me ditë tjetër pas Ramazanit.
    2. Dhënia e gjakut për analiza nëse jepet në sasi të vogël nuk e prish agjërimin, sepse kjo sasi nuk e dobëson trupin e njeriut.
    3. Nga gjërat që nuk e prishin agjërimin janë:

    – Futja e ujit në gojë dhe hundë, pa e tepruar.

    – Pikat për syrin.

    – Pikat për veshin.

    – Larja e veshëve.

    -Pikat për hundë dhe inhalatori për hundë, duke qenë i kujdesshëm që të mos gëlltitet diçka nga to dhe të arrijë deri në fyt.

    – Inhalatori për astmë.

    – Ineksionet mjekuese që jepen nën muskuj, lëkurë dhe venë.[7]

    – Tabletat që vendoset nën gjuhë në rastin e sulmit në zemër dhe sëmundjeve të tjera të zemrës, duke qenë i kujdesshëm që të mos gëlltitet diçka nga to dhe të arrijë deri në fyt.

    – Nxjerrja e dhëmbit ose mjekimi i tij.

    – Pastrimi i dhëmbëve me misvak ose me brushë për dhëmbë, duke qenë i kujdesshëm që pasta e dhëmbëve të mos shkojë deri në fyt.

    – Pomada dhe leukoplasti (fashat ngjitëse) për mjekim.

    – Ujë që përdoret për shpëlarjen e gojës, nëse nuk e gëlltit.

    – Gastroskopia e lukthit, me kusht që tubës të mos i vendosen preparate ushqyese, si: yndyrë dhe lëngje.

    – Endoskopia gjinekologjike (futja e endoskopit në mitrën e gruas) dhe vendosja e spirales dhe të ngjashmet me të.

    – Supozitorët që futen në vagjinën e femrës dhe losionet vagjinale.

    1. Agjëruesit i lejohet përdorimi i parfumit dhe nuhatja e erërave të mira, nga ushqimi dhe parfumet, etj., mirëpo nuk lejohet thithja me hundë e erëzave dhe as e avullit që del nga ushqimi, sepse mund të përmbajnë materie që mund të depërtojnë deri në lukth.
    2. Agjëruesit i lejohet të lahet dhe nuk ka pengesë nëse noton ose zhytet në ujë.
    3. Agjëruesi nuk e prish agjërimin nëse e gëlltit pështymën e tij, edhe nëse ajo është shumë dhe vjen në vazhdimësi, kurse nëse është këlbaz i trashë atëherë nuk e gëlltit.
    4. Nuk ka pengesë për agjëruesin, burrë ose grua, ta shijojë ushqimin, nëse ka nevojë duke e provuar atë me maje të gjuhës, dhe pasi e provon e nxjerr nga goja dhe nuk gëlltit diçka nga ushqimi.
    5. Ai që detyrohet (fetarisht) të agjërojë, nëse gjatë ditës kryen marrëdhënie me gruan e tij, me qëllim dhe me vetëdëshirë, i prishet agjërimi.

    Ai duhet të pendohet për gabimin dhe ta plotësojë ditën me agjërim (edhe pse e ka prishur) si dhe pas Ramazanit ta kompensojë këtë ditë. Po ashtu duhet ta shpaguajë gabimin duke agjëruar dy muaj pandërprerë, ndërsa nëse e ka të pamundur të agjërojë atëherë duhet t’i ushqejë gjashtëdhjetë të ngratë.

    Nëse gruaja i bindet burrit me vetëdëshirë, edhe ajo atëherë duhet të veprojë sikurse burri i saj, ndërsa nëse ka qenë e imponuar dhe pa dëshirën e saj, agjërimi i saj është në rregull.

    1. Kush zgjohet në mëngjes xhunub, agjërimi i tij është në rregull.

    Kush bie të flejë dhe në gjumë bëhet xhunub, agjërimi i tij është në rregull.

    Dalja e lëngut medhij[8] nuk e prish agjërimin.

    1. Ai që është bërë xhunub, i lejohet ta vonojë gusllin (larjen e trupit) nga xhunubllëku deri pas lindjes së sabahut (deri pas imsakut), dhe më pas duhet të nxitojë të lahet sa më shpejt për ta falur namazin e sabahut.
    2. Për të mos agjëruar në udhëtim kusht është:

    – Që largësia e destinacionit për ku je nisur të llogaritet udhëtim, përafërsisht 80 km ose sipas traditës.

    – Ta kapërcesh vendbanimin tënd dhe pas teje t’i lësh shtëpitë e fundit.

    – Të mos jetë udhëtimi yt për të bërë mëkat (sipas shumicës së dijetarëve).

    – Të mos jetë synimi i udhëtimit tënd prishja e agjërimit (të mos jetë hile për ta prishur agjërimin).

    1. Çdo sëmundje që shkaku i saj njeriu del nga rrethi i shëndetit, ia bën të lejuar prishjen e agjërimit. Allahu thotë: “…nëse ndonjëri prej jush është i sëmurë ose duke udhëtuar, le të agjërojë aq ditë sa i ka prishur në ditët e tjera pas.” (El-Bekare: 184)

    Kurse sëmundjet e lehta, siç janë: kolli dhe kokëdhembja, për to nuk lejohet të prishet agjërimi.

    1. I sëmuri që frikohet se me agjërim do t’i shtohet edhe më tepër sëmundja, ose do t’i ngadalësohet shërimi, ose do t’i dëmtohet ndonjë organ, lejohet të mos agjërojë dhe për të nuk parapëlqehet të agjërojë.

    Ndërsa nëse është i sigurt se agjërimi e dëmton, obligohet ta prishë agjërimin dhe i ndalohet të agjërojë, kurse shpërblimi i tij, me lejen e Allahut, është i vërtetuar, duke u bazuar në fjalën e Allahut: “…dhe mos e vritni veten…” (En-Nisa: 29)

    Ndalesa këtu përfshin marrjen e shpirtit si dhe përfshin çdo gjë që në të ka dëm.

    1. Nëse shpresohet që sëmundja të kalojë dhe të largohet, i sëmuri duhet ta presë shërimin dhe më pas t’i kompensojë ditët e humbura dhe nuk lejohet që t’i shpaguajë këto ditë.

    Nëse mjekët konstatojnë se sëmundja do të kalojë dhe i sëmuri do të shërohet, me lejen e Allahut, i sëmuri nuk detyrohet t’i kompensojë ditët e humbura vetëm pasi të shërohet, edhe nëse sëmundja e tij zgjat me vite të tëra.

    1. Arsyet që vazhdimisht ndikojnë në agjërimin e njeriut janë disallojëshe, nga to janë: sëmundja kronike, ku nuk shpresohet shërimi i saj, sipas mendimit të mjekëve dhe përvojës së tyre, si dhe pleqëria e thellë.

    Këto arsye janë që e lejojnë mosagjërimin dhe ditët e humbura nuk kompensohen, por ato shpaguhen.

    1. Shpagimi ( El-Fidje – në gjuhën arabe) bëhet duke e ushqyer një të ngratë për çdo ditë që nuk e ka agjëruar. Shpagimi për çdo ditë të paagjëruar është gjysmë sa’a nga ushqimi i vendit ku jeton, ajo përafërsisht është një kilogram e gjysmë dhe obligohet të jepet ushqim (dhe jo të holla, – sh.p-) bazuar në ajetin: “Ata që kanë vështirësi për të agjëruar, duhet të ushqejnë si shpagim nga një të varfër për çdo ditë agjërimi.” (El: Bekare: 184)
    2. Shpagimi mund të bëhet edhe bashkë duke u dhënë ushqim një numri më të madh të të ngratëve në fund të muajit, ose duke u përgatitur ushqim dhe i thërret në numër aq ditë sa i ke të paagjëruara si dhe, lejohet të ushqesh një të ngratë për çdo ditë. Njashtu lejohet që nëse ti nuk je prezent ose nuk ke kohë, ta lësh dikë të besueshëm si zëvendës ose ndonjë organizatë bamirëse të besueshme, që ata ta blejnë ushqimin dhe t’ua shpërndajnë në vend tëndin.
    3. Sipas mendimit më të saktë të dijetarëve nuk lejohet shpejtimi i shpagimit duke e dhënë atë përnjëherë për një muaj në fillim të Ramazanit ose duke e shpaguar ditën që nuk do ta agjërosh para kohe.
    4. Gruaja shtatzëne dhe gjidhënësja, nëse frikohen për veten e tyre ose për fëmijën, u lejohet të mos agjërojnë, dhe ditët e paagjëruara i kompensojnë pas Ramazanit dhe nuk duhet të shtojnë diçka tjetër jashtë agjërimit.
    5. I tërë umeti është unik se ai i cili e prish agjërimin me qëllim pa asnjë arsye, ka bërë mëkat nga mëkatet e mëdha.

    Për të nuk ka shpagim, mirëpo duhet të kompensojë këtë ditë dhe të shpeshtojë istigfarin, të pendohet tek Allahu nga ky mëkat i madh dhe të ndiejë keqardhje për veprën e bërë dhe të jetë i vendosur që në të ardhmen të mos e veprojë të njëjtën gjë më asnjëherë.

    1. Kushdo që nuk e ka agjëruar ndonjë ditë të Ramazanit shkaku i pakujdesisë, më pas Allahu e ka begatuar me udhëzim dhe me pendim dhe është përqendruar në fenë e Allahut, pendimi i tij ia fshin mëkatet e mëhershme, dhe ai detyrohet që t’i kompensojë muajt dhe ditët që në to nuk ka agjëruar, e nëse nuk e din se sa ato janë saktësisht, atëherë agjëron përafërsisht derisa të mendojë se i ka kompensuar ato.

    Në këtë rast, ajo më e mira është që për çdo ditë të paagjëruar ta ushqejë nga një të ngratë me gjysmë sa’a (sasi matëse) nga ushqimi i vendit ku jeton, kjo sipas mundësive, e nëse është i varfër dhe nuk i ka mundësitë të shpenzojë, atëherë e bën vetëm kompensimin.

    1. Kush e ka traditë të flejë gjatë ditës në Ramazan, tërë ditën apo të shumtën e saj, ky është i privuar dhe i dështuar, ndërsa agjërimin e i tij e ka të saktë.

    Kurse ai i cili për shkak të gjumit gjatë ditës nuk i fal namazet në kohën e vet të caktuar, ky është mëkatar dhe në rrezik të madh për fenë e tij.

     

    E lusim Allahun që të na e pranojë agjërimin, namazin e natës dhe leximin e Kuranit, të na ndihmojë në adhurimin e Tij dhe të na bëjë nga fitimtarët në Ramazan. Amin.

    Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.

    Dr. Muhamed Salih el-Munexhid

    Libri “Sezonet e adhurimit” ( i përkthyer në gjuhën shqipe)

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

     

    [1] Agjërimi nuk pranohet nga fëmija që nuk e ka arrit moshën e dallimit shkaku se nuk ka dije dhe nuk di të dallojë synimin e ibadeteve dhe kuptimin e tyre. (sh.p.)

    [2] Me nijet nënkuptojmë vendosmërinë e zemrës për të bërë një vepër. (sh.a.)

    [3] Pra, nga nata e parë e bën nijetin që ta agjërojë tërë  muajin dhe nuk ka nevojë që ta përsërisë nijetin në çdo natë. Por nëse ndodh që brenda ditëve të Ramazanit ta ndërpretë agjërimin shkaku i udhëtimit, sëmundjes, menstruacioneve apo lehonisë tek gratë, atëherë duhet ripërtëritja e nijetit për ditët e tjera që kanë mbetur. (sh.p.)

    [4] Buhariu (1923), Muslimi (1095).

    [5] Buhariu (1957), Muslimi (1098).

    [6] Pa marrë parasysh se ku merren injeksionet ushqyese ose me vitamina, në muskuj apo venë, e prishin agjërimin. (sh.p.)

    [7] Përveç atyre që janë ushqyese, si infuzionet ose marrja e glukozës në venë ose vitaminave. (sh.p.)

    [8] Medhij nuk është spermë, por është lëng i cili del nga organi gjenital, në rast të epshit dhe del pa shpejtësi apo ndonjë kënaqësi. Zakonisht vjen nga mendimet ose nga fërkimet mes burrit dhe gruas ose nga shikimi që e nxit epshin. Ky lëng del edhe te meshkujt edhe te femrat. Është lëng i hollë dhe i bardhë dhe ndodh që të mos hetohet dalja e tij. Ky lëng nuk e prish agjërimin, mirëpo e prish abdesin. (sh.p.)

     

     

  • PRITJA E RAMAZANIT DHE RREGULLAT E ZEKATIT – RREGULLA DHE DOBI

    PRITJA E RAMAZANIT DHE RREGULLAT E ZEKATIT – RREGULLA DHE DOBI

    1. Muaji Ramazan është muaj i mirësive, i bekimeve, i mëshirës, i faljes së gjynaheve dhe i çlirimit të vetes nga zjarri i Xhehenemit.

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Kush e agjëron Ramazanin me besim dhe llogarit në shpërblimin e Allahut, atij i falen gjynahet e mëhershme. Kush ngritet natën e Kadrit me besim dhe llogarit në shpërblimin e Allahut, atij i falen gjynahet e mëhershme.”[1]

    Me një hadith tjetër: “Kush i fal teravitë me besim dhe llogarit në shpërblimin e Allahut, atij i falen gjynahet e mëhershme.”[2]

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, me një hadith tjetër thotë: “Kur vjen nata e parë e Ramazanit, prangosen shejtanët dhe të pabindurit nga xhindët, mbyllen dyert e Xhehenemit dhe nuk hapet asnjë derë e tij, hapen dyert e Xhenetit dhe nuk mbyllet asnjë derë e tij, dhe një thirrës thërret: ‘O kërkues i së mirës vepro, o kërkues i së keqes freno.’ Për çdo natë Allahu liron robër nga zjarri i Xhehenemit.”[3]

    1. Myslimani gëzohet dhe ngazëllehet me ardhjen e sezonave të nënshtrimeve, ashtu siç Allahu thotë: “Thuaj: “Me dhuntinë e Allahut dhe mëshirën e Tij – vetëm me këto le të gëzohen! Kjo është më e mirë se ajo që grumbullojnë.” (Junus: 58)

    Myslimani duhet të jepet pas sezonave të nënshtrimeve, sepse ato janë nga aroma e mëshirës së Allahut dhe ndoshta pas tyre ai asnjëherë më nuk do të jetë në vuajtje dhe mjerim, ashtu siç përcillet në hadith: “Bëni vepra të mira gjatë gjithë jetës suaj dhe jepuni pas sezonave të mëshirës së Allahut, sepse tek Allahu ka sezona që janë nga mëshira e Tij, dhe aroma e tyre do ta përfshijë çdokënd që dëshiron Allahu nga robërit e Tij.”[4]

    1. Myslimani gëzohet me ardhjen e muajit Ramazan, sepse është muaj i agjërimit, namazit të teravive, leximit të Kuranit dhe në të shpresohet falja dhe të çliruarit e vetes nga zjarri i Xhehenemit.
    2. Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, me ardhjen e Ramazanit e përgëzonte umetin e tij dhe u thoshte: “Ju erdhi muaji i Ramazanit, muaji i bekuar. Allahu ju ka urdhëruar të agjëroni në të. Në këtë muaj hapen dyert e Xhenetit, kurse mbyllen dyert e Xhehenemit. Në këtë muaj prangosen shejtanët. Në këtë muaj është një natë e cila është më e mirë se një mijë muaj. Kush privohet nga mirësia e saj, ai është vërtet i privuar.”[5]

    Disa dijetarë thanë: “Ky hadith është bazë për urimin e njerëzve në mes tyre me ardhjen e muajit Ramazan. E si mos të përgëzohet besimtari kur hapen dyert e Xhenetit?! Dhe si mos të përgëzohet mëkatari kur mbyllen dyert e Xhehenemit?! Dhe si mos të përgëzohet i mençuri me ardhjen e një kohe, kur në të shejtanët prangosen?!”[6]

    1. Të parët tanë të mirë gëzoheshin me Ramazanin dhe e lutnin Allahun që t’ua mundësojë arritjen e tij dhe t’u japë sukses në adhurimin e Tij, ashtu siç përcjell Mual’la ibën El-Fadl, Allahu e mëshiroftë, dhe thotë: “Ata i luteshin Allahut gjashtë muaj që ta arrinin Ramazanin, e kur e arrinin vepronin vepra të mira, pastaj luteshin gjashtë muaj të tjerë që Allahu t’ua pranojë veprat e tyre që i vepruan në Ramazan.”[7]

    Jahja ibën Ebi Kethir, Allahu e mëshiroftë, kur afrohej Ramazani lutej dhe thoshte: “O Allah! Mundësoma ta arrij Ramazanin dhe ma bëj të mundshëm Ramazanin dhe merre atë nga unë të pranuar.”[8] Po ashtu përcillet për Mekhulin, Allahu e mëshiroftë, se lutej njëjtë.[9]

    Ebu Bekër ibën Ebi Merjem, Allahu e mëshiroftë, tha: “I dëgjoja të vjetrit tanë duke thënë: ‘Kur të vijë Ramazani, ai vjen si pastrues (i mëkateve).’ Dhe thoshin: ‘Në Ramazan shtrijeni dorën dhe shpenzoni, sepse ajo që e shpenzoni shumëfishohet, sikurse shpenzimi në rrugë të Allahut’.”[10]

    1. Disave u rritet ambicia, u shtohet përmallimi dhe dashuria për Ramazanin, për këtë edhe e presin Ramazanin prej viti në vit, e numërojnë çdo ditë derisa të vijë, përgatiten për të dhe e presin në mënyrën më të mirë të mundshme, i përvjelin mëngët për një punë këmbëngulëse në të dhe përpiqen në ibadete të ndryshme, si: në agjërim, namaz të teravive, lexim të Kuranit, dhikër, istigfar (kërkimfalje), lëmoshë dhe bamirësi ndaj njerëzve. Prandaj, përgëzime për njerëzit e tillë.
    2. Ai që e arrin muajin e Ramazanit dhe Allahu i jep mbarësi të agjërojë dhe ta falë namazin e teravive, për të është begati e madhe, madje ndër më të mëdhatë. Sa njeriu ishte me ne në Ramazanin që kaloi, kurse tani janë banorë të varrezave, peng të veprave të veta, ua tejkaloi vdekja dhe nuk patën mundësi ta arrijnë Ramazanin. Prandaj, duhet që ne ta kuptojmë dhe ta ndiejmë këtë begati të madhe.

    O ti që nuk të mjaftoi mëkati në Rexheb,

    dhe vazhdove t’i mëkatosh Zotit edhe në muajin Shaban.

    Pas këtyre të dyjave do të të bëjë hije muaji i Ramazanit.

    Andaj mos e bëj edhe këtë muaj të mëkatit!

    Mundohu në të, bëj tesbih dhe lexoje Kuranin,

    sepse ky është muaj i tesbihut dhe i Kuranit.

    Sa i njihje nga të parët që agjëruan,

    në mesin e tyre familjarë, fqinjë dhe vëllezër,

    ndërruan jetë dhe ti mbete pas tyre.

    Nuk është më afër i largëti sesa i afërmi.

    1. Në prag të Ramazanit ajo që kemi nevojë është ta përmirësojmë nijetin, të jemi sinqerisht të vendosur në braktisjen e gjërave të ndaluara dhe në ndryshimin e adeteve të këqija, të përpiqemi në ibadete dhe ta shfrytëzojmë Ramazanin si investimin më të mirë.

    Allahu thotë: “Madje, kur çështja (e luftës) është vendosur, do të ishte më mirë për ata që të tregohen të sinqertë ndaj Allahut.” (Muhamed: 21)

    Ibën El-Kajimi, Allahu e mëshiroftë, thoshte: “Nuk ka gjë më të dobishëm për robin sesa sinqeriteti i tij me Allahun në të gjitha çështjet e tij, duke poseduar edhe vendosmëri të sinqertë. Ai me Allahun është i sinqertë në vendosmërinë dhe në veprimin e tij. Lumturia e tij gjendet në vendosmërinë dhe veprimin e sinqertë të tij.

    Vendosmëria e sinqertë është ajo e prera dhe e palëkundura, madje është vendosmëri që nuk e shëmton asnjë pavendosmëri, lëkundje dhe as pritje.

    Pasi vendosmëria e tij të jetë e sinqertë, i mbetet atij veprimi i sinqertë, i cili është dhënia e përpjekjes dhe e mundit maksimal në vepër, dhe nuk duhet ta largojë nga veprimi i sinqertë asgjë, qoftë nga e jashtmja apo brendësia e tij.

    Vendosmëria në synim e pengon nga dobësimi në vullnet dhe ambicie, ndërsa veprimi i sinqertë e pengon nga dembelia dhe lodhja.”[11]

    1. Ramazanin e presim me vendosmëri të sinqertë, që në të për çdo ditë të lexojmë pjesë nga Kurani dhe t’i shpeshtojmë hatmet njërën pas tjetrës dhe të mos e braktisim Librin e Allahut.
    2. Ramazanin e presim me istigfar (kërkimfalje të shpeshtë), pendim të sinqertë dhe kthim kah Allahu, duke i braktisur mëkatet dhe gjynahet, duke ndier keqardhje për veprimin e tyre dhe duke qenë të vendosur që në të ardhmen të mos u kthehemi sërish, si dhe t’i kthejmë padrejtësitë që ua kemi bërë njerëzve dhe të kërkojmë falje për to.

    Ramazani është mundësi e madhe për pendim dhe kthim kah Allahu. Ai që nuk përfiton në këtë muaj në çfarë kohe tjetër do të përfitojë?! Ai që nuk shkon pas faljes së Allahut në këtë muaj, kur do të shkojë?! I privuar është ai që privohet nga mirësia e këtij muaji.

    1. Ramazanin e presim duke e mësuar paraprakisht atë që duhet të dihet nga dispozitat e agjërimit, si: cilat janë shtyllat e agjërimit, detyrimet dhe gjërat e pëlqyera në të, gjërat që e prishin agjërimin, gjërat që ndikojnë në saktësinë e agjërimit, si: ushqimi, pija dhe masturbimi, dhe gjërat që nuk ndikojnë në agjërim, si: përdorimi i misvakut, gëlltitja e pështymës, larja, dhe shkaqet që e lejojnë prishjen e agjërimit etj.
    2. Ramazanin e presim paraprakisht duke i larguar, sipas mundësive, pengesat dhe punët që me to na vështirësohet agjërimi.
    3. Ramazanin e presim me lutje dhe përulje para Allahut që të na e mundësojë ta presim muajin e Ramazanit shëndoshë e mirë e me iman, dhe e presim duke kërkuar ndihmë nga Allahu që të na e mundësojë ta bëjmë agjërimin dhe namazin e teravive në atë formë dhe mënyrë që Allahun e kënaq.
    4. Ramazanin e presim duke i blerë para se të fillojë muaji gjërat esenciale për shtëpi që nevojiten për Ramazan dhe për Bajram, që kështu të mos i humbim ditët dhe netët e këtij muaji të vlefshëm nëpër tregje dhe qendra tregtare.
    5. Ramazanin e presim me dhënien e kontributit tonë në përgatitjen e xhamive për namaz dhe namaz të teravive, me parfumosje, me rregullimin e klimave e ndriçimit dhe rregullimin e zërimit, me blerjen e qilimave të rinj apo pastrimin e atyre të vjetërve, me rregullimin e tualeteve dhe banjove, përgatitjen e faltoreve të grave si dhe me vendosjen dhe rritjen e numrit të mus’hafëve dhe librave fetarë nëpër xhami, e të ngjashme me to.

    Përmbledhje e disa rregullave të zekatit:

    1. Ndër gabimet e përhapura në shoqëri është vonimi i zekatit. Disa njerëz zekatin e tyre duhet ta nxjerrin në Shaban, mirëpo ata e vonojnë deri në Ramazan, me bindje se kjo është më e vlefshme dhe me shpërblim më të madh!

    Nuk lejohet të vonohet nxjerrja e zekatit pasi janë plotësuar dy kriteret për nxjerrjen e tij,  plotësimi i një viti të plotë, pasi paraprakisht është arritur sasia e duhur për zekat, sepse kjo është padrejtësi ndaj të varfërve, shkaku se vonohet e drejta e tyre, si dhe është mëkat që bëhet ndaj Allahut sebep i tejkalimit të kufijve të Tij.

    Kurse përshpejtimi dhe nxjerrja e tij para kohe lejohet nëse kanë nevojë të varfrit dhe të ngratët. Pra, nevoja për t’i ndihmuar të varfrit e lejon që zekati i pasurisë të nxirret pak para kohe, edhe pse realisht koha që duhet për ta nxjerrë zekatin është pas Ramazanit.

    1. Zekati është shtyllë nga shtyllat e Islamit dhe dëshmi e besimit të atij që e jep. Është përmendur në Kuran paralel me namazin dhe ai që e mohon detyrshmërinë e tij bën kufër, kurse ai që nuk e jep shkaku i koprracisë bën mëkat të madh dhe është mëkatar i madh. Për të tillët përcillen paralajmërime për ndëshkim të rëndë në ditën e Kiametit. Allahu thotë: “Ata që bëhen koprracë me të mirat që ua ka dhënë Allahu, kurrsesi të mos mendojnë se kështu është më mirë për ta! Jo, kjo është më keq për ta! Ajo që kanë grumbulluar do t’u ngarkohet atyre në qafë Ditën e Kiametit…” (Ali Imran: 180). Dhe po ashtu Allahu thotë: “O besimtarë! Në të vërtetë, shumë priftërinj dhe murgj përlajnë pasurinë e njerëzve pa të drejtë dhe i largojnë ata nga rruga e Allahut. Ata që grumbullojnë ar dhe argjend dhe nuk e shpenzojnë për hir të Allahut, paralajmëroji me dënim të dhembshëm. Do të vijë dita, kur (thesaret e mbledhura) do të digjen në zjarrin e Xhehenemit dhe me to do të damkoset balli, anët dhe shpina e tyre e do t’u thuhet: “Kjo është ajo që keni grumbulluar për veten; pra, shijoni atë që grumbulluat!” (Et-Teube: 34-35)
    2. Zekati i detyrohet çdo myslimani, që pasuria e tij e ka arritur nisabin (sasinë e caktuar) dhe më pas e ka plotësuar një vit, qoftë burrë ose grua, i vogël ose i madh, i mençur ose i sëmurë mental. Nëse fëmija dhe i sëmuri mental kanë pasuri të veten personale, në vend të tyre zekatin e nxjerr përgjegjësi i tyre.
    3. “Nisab” quhet sasia e caktuar e pasurisë me sheriat, kështu që kur arrihet kjo sasi, hyn në fuqi obligimi për dhënien e zekatit, kurse nëse pasuria është më pak se kjo sasi, atëherë nuk e obligon dhënien e zekatit. Nisabi dallon me dallimin e llojeve të pasurive që jepet zekat për të: te devetë nisabi është pesë deve (d.m.th. nëse i ka pesë e më shumë deve obligohet dhënia e zekatit, kurse më pak se pesë nuk obligohet), te lopët nisabi është tridhjetë, te delet është dyzet, nisabi i arit është 85 gramë (ari i pastër 24 karat) dhe nisabi i argjendit është 595 gramë.
    4. Nëse brenda vitit pasuria mangësohet, shkaku i shitblerjes ose shpenzimit ose diçkaje tjetër dhe bie nën sasinë e caktuar për dhënien e zekatit, me këtë bie edhe obligimi i dhënies së zekatit, sepse pasuria që është mangësuar ka rënë nën sasinë e caktuar të zekatit pa e plotësuar një vit të plotë.

    Ndërsa nëse pasuria prapë shtohet dhe e arrin sërish nisabin, prej atij momenti që e ka arritur nisabin fillon numërimi i ditëve dhe pritet të plotësohet një vit i ri për ta dhënë zekatin.

    1. Nëse vdes pronari i pasurisë para se ajo ta plotësojë një vit, atij dhe trashëgimtarëve të tij nuk u takon ta japin zekatin e asaj pasurie, ndërsa nëse pasuria e plotëson një vit, obligohen trashëgimtarët ta japin zekatin nga hisja, e cila u ka takuar nga trashëgimia e tij.
    2. Nijeti është kusht në nxjerrjen e zekatit, prandaj zekati nuk pranohet, përveçse me nijet që ajo të jepet si zekat.

    Kush shpenzon nga pasuria e tij por jo me nijet për zekat dhe më vonë e ndërron mendjen dhe dëshiron që atë pasuri ta llogaritë si zekat, kjo nuk pranohet prej tij, sepse ai kur e ka nxjerrë pasurinë nuk e ka bërë nijetin për zekat.

    Kush e jep zekatin, si shembull, për prindin pa lejen e tij, ky zekat nuk pranohet derisa ta japë lejen, sepse në leje përfshihet nijeti i dhënies së zekatit.

    1. Sasia e detyruar që duhet të jepet nga ari dhe argjendi është një e katërta (2.5%), pra për çdo 100 gramë e jep 2.5% gramë.

    Zekati duhet të jepet si ari ose argjend ose ta shikojë çmimin e tyre në treg dhe ta japë në kundërvlerën e tyre me valutë bashkëkohore.

    Atë ditë kur detyrohet të jepet zekati i arit ose i argjendit, shikohet edhe çmimi i gramit të arit e argjendit dhe sipas çmimit që e kanë ari dhe argjendi në këtë ditë vlerësohet sasia e duhur për ta dhënë zekatin në kundërvlerën e tyre me valutë bashkëkohore.

    1. Për arin që e përdor gruaja për zbukurim, janë disa mendime të dijetarëve se a duhet të jepet zekat apo jo, dhe ajo më e mira është që zekati të jepet, bazuar në argumentet e përgjithshme të cilat aludojnë në detyrshmërinë e zekatit për ari dhe argjend.
    2. Zekatin e arit për zbukurim të gruas nuk obligohet ta japë burri. Zekati i obligohet atij që e posedon pasurinë, e në këtë rast poseduesi është gruaja, sepse ajo është pronare e arit.
    3. Zekati obligohet të jepet edhe për monedhat nga letra, si: euro, dollar etj. Nisabi i tyre llogaritet me ari ose argjend, dhe më së miri është të llogaritet sipas atij që e ka vlerën më të ulët në treg, sepse kjo është më e mirë për të varfrin dhe në dobi të tij.

    Në kohën bashkëkohore nisabi i monedhave të letrave llogaritet me argjend, prandaj kur monedhat e letrave e arrijnë vlerën e 595 gramëve argjend, për to jepet zekat.[12]

    1. Kur të jepet zekati i të hollave nga letra, ai që e jep zekatin në llogari duhet t’i përfshijë edhe të hollat e deponuara, ato që i ka nëpër llogari bankare, aksionet që i posedon sipas vlerës që e kanë në treg, borxhin që shpreson ta kthejë dhe pasurinë që e ka deponuar për martesën e fëmijëve ose ndërtimin e shtëpisë; këto të gjitha i tubon dhe i jep 2.5% zekat nga vlera e përgjithshme e pasurisë, normalisht nëse kjo pasuri e arrin nisabin dhe më pas e plotëson një vit të plotë.
    2. Zekati obligohet të jepet edhe për mallin e tregtisë, i cili është përgatitur për shitblerje dhe për të fituar nga kjo tregti, qoftë ajo patundshmëri, makina, tekstil apo produkte ushqimore etj.
    3. Për të dhënë zekat për mall kusht është nijeti. Kur mallin e përgatit për shitblerje dhe nijetin e ka për tregti, në këtë rast i bëhet obligim zekati, ndërsa kur nijetin nuk e ka për tregti ose është i lëkundur në nijet, nuk i obligohet zekati, derisa të ndryshojë nijeti dhe të bëhet i prerë që malli i tij të përgatitet për tregti dhe shitblerje.
    4. Si duhet të jepet zekati për mallin e përgatitur për shitje dhe tregti?

    Kur të vijë koha e zekatit, tregtari mysliman ose kompania tregtare duhet të fillojë ta numërojë mallin që e ka prezent dhe të përgatitur për shitje dhe tregti, dhe atë e vlerëson me çmimin e shitjes së mallit, pra, çmimin që e ka për momentin, pastaj ia bashkëngjit edhe të hollat që i posedon, pavarësisht se ato a i përdor për tregti apo jo, dhe atyre ua bashkëngjit edhe të hollat që i ka dhënë borxh dhe shpreson që ato t’i kthehen. Në këtë mënyrë i tubon të gjitha dhe e jep zekatin 2.5%.

    1. Përfitimet që vijnë nga tregtia i bashkëngjiten mallit dhe për to bashkërisht jepet zekati kur të plotësohet një vit i nisabit. Për përfitimet nga malli i shitur nuk kushtëzohet që të kalojë një vit, sepse koha e fitimeve të pasurisë nga mallrat është plotësimi i kohës për paratë, me të cilat e ka blerë mallin.
    2. Esenca është që zekati i mallit të përgatitur për shitje të jepet në të holla, pasi të vlerësohet malli dhe të llogaritet sasia e detyruar në të. Kjo është më e mirë dhe më e dobishme për të varfrin, ngase ia plotëson atij nevojën çfarëdo lloji qoftë ajo.

    Njëkohësisht lejohet që zekati të jepet edhe nga vetë malli i përgatitur për shitje, nëse kjo ia lehtëson vështirësinë pronarit të mallit kur ka rënie të kërkesës në treg dhe tregtia i ecën dobët, dhe njëkohësisht realizohet dobia e të varfrit me marrjen e zekatit si mall që mund të përfitojë prej tij.

    E lusim Allahun që të na e mundësojë ta arrijmë muajin e Ramazanit shëndoshë e mirë, në rehati dhe me iman, e lusim të na e lehtësojë agjërimin gjatë ditës dhe namazin e teravive gjatë natës,  si dhe të na e mundësojë t’i fitojmë shpërblimet e këtij muaji ashtu siç Allahu është i kënaqur me ne. Amin.

    Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.

    Dr. Muhamed Salih el-Munexhid

    Libri “Sezonet e adhurimit” ( i përkthyer në gjuhën shqipe)

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

     

    [1]Buhariu (2014), Muslimi (760).

    [2]Buhariu (37), Muslimi (760).

    [3]Tirmidhiu (682), Ibën Maxhe (1642), shejh Albani e vlerësoi si të mire.

    [4]Taberaniu në El-Muaxhem El-Kebir (1/250), shejh Albani e vlerësoi si të mire në Es-Sahiha (1890).

    [5]Imam Ahmedi (7148), Nesaiu (2106), shejh Albani tha hadithi është i saktë në Sahih El-Xhami’ (55).

    [6]Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 148).

    [7]Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 148).

    [8]Hiljetul Eulija (3/69).

    [9]Shih: Ed-Dua, Taberaniu (913).

    [10]Fadail Ramadan, Ibën Ebi Ed-Dunja (25).

    [11]El-Fevaid (196).

    [12] Disa dijetarë thonë se nisabi i parave duhet të llogaritet me vlerën e arit dhe jo të argjendit, sepse nisabi i argjendit në kohën e sotme është më i ulët dhe nëse vlerësohet me argjend shumë pak njerëz do të liroheshin nga ky obligim. Nisabi i argjendit është 595 gramë, kurse i arit 85 gramë, dhe në kundërvlerë me të holla ari kushton më shtrenjtë. Prandaj duhet të llogaritet sa kushton 85 gramë ari dhe kështu e mëson nisabin e pasurisë. Si shembull 85 gramë ari kushton 3000 euro, dhe nëse ti i posedon 3000 euro vetëm se e ke arritur nisabin. Kurse sipas dijetarëve bashkëkohorë më e arsyeshme është që përcaktimi i nisabit të bëhet në bazë të argjendit, sepse kjo është më e dobishme për të varfrit dhe nevojtarët. Nisabi i argjendit është 595 gramë, dhe shikohet në treg se sa kushton 595 gramë argjend në kundërvlerë të hollave, dhe sipas kësaj përcaktohet nisabi i pasurisë. Si shembull nëse 595 gramë argjend bëjnë 500 euro, dhe ti i posedon këto të holla vetëm se e ke arritur nisabin. (sh.p)

  • MUAJI SHABAN – RREGULLA DHE DOBI

    MUAJI SHABAN – RREGULLA DHE DOBI

    1. Muaji Shaban është muaji i tetë me radhë nga muajt hixhri dhe është në mes të muajit Rexheb dhe Ramazan.

    Është quajtur me këtë emër, sepse në këtë muaj arabët shpërndaheshin për të kërkuar ujë.

    Sipas të tjerëve e ka marrë këtë emër shkaku i shpërndarjes së fiseve nëpër shpella.

    Sipas disa të tjerëve e ka marrë këtë emër, shkaku se është në mes Rexhebit e Ramazanit dhe i ndan ata.

    Shumësi i fjalës Shaban në gjuhën arabe është: Sheabiin dhe Shabanat.[1]

    1. Muaji Shaban është muaj i bekuar dhe në të pëlqehet të shpeshtohet agjërimi, por njerëzit e neglizhojnë, ngase është në mes Rexhebit dhe Ramazanit.

    Usame ibën Zejd, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre, thotë se e pyeta të Dërguarin e Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, dhe i thashë: “O i Dërguar i Allahut! Nuk të kam parë të agjërosh ndonjë muaj tjetër sikurse e agjëron muajin Shaban?”  Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, u përgjigj: “Muaji Shaban është muaj të cilin njerëzit e anashkalojnë, ngase është në mes të muajit Rexheb dhe Ramazan. Ky është muaj që ngriten veprat te Zoti i botëve dhe unë dëshiroj që të më ngriten veprat duke qenë me agjërim.”[2]

    1. Agjërimi vullnetar i Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, në muajin Shaban ishte më tepër se në çdo muaj tjetër, ngase e agjëronte një pjesë të madhe të muajit.

    Aisha, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, thotë: “S’e kam parë kurrë të Dërguarin e Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, të agjërojë një muaj të plotë, përveç Ramazanit dhe s’e kam parë atë të agjërojë në ndonjë muaj më shumë se në muajin Shaban.”[3]

    Me një transmetim tjetër: “E agjëronte krejt Shabanin, përveç një pjese të vogël.”[4]

    1. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, nuk agjëronte radhazi dy muaj, përveç Shabanit dhe Ramazanit, ai e agjëronte shumicën e Shabanit dhe më pas e vazhdonte agjërimin e Ramazanit, ashtu siç thotë Umu Seleme, Allahu qoftë i kënaqur prej saj: “S’e kam parë Pejgamberin, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, duke agjëruar radhazi dy muaj, përveç Shabanit dhe Ramazanit.”[5]
    2. Agjërimin e Shabanit njerëzit e anashkalojnë, sepse para tij është muaji i shenjtë Rexheb dhe në përgjithësi agjërimi i muajve të shenjtë pëlqehet dhe nuk duhet të krijohet mendim se Rexhebi është më i vlefshëm dhe ka specifikë që e veçon karshi muajve të tjerë të shenjtë si dhe pas Shabanit vjen muaji i bekuar i Ramazanit dhe njerëzit duke u preokupuar me këta dy muaj e neglizhojnë Shabanin, kurse agjërimi në muajin Shaban është i preferuar apo i pëlqyer.
    3. Hadithi i Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të: “Muaji Shaban është muaj të cilin njerëzit e anashkalojnë, ngase është në mes të muajit Rexheb dhe Ramazan”, aludon në atë se adhurimi në kohë, që njerëzit e neglizhojnë është i vlefshëm, e kjo është vepër që Allahu e dëshiron dhe Atë e kënaq. Kjo ishte arsyeja që disa nga të parët tanë të mirë ta pëlqejnë faljen e nafileve (namaz vullnetar) në mes të namazit të akshamit dhe të jacisë, e ndër të tjera thoshin: “Kjo është koha e neglizhencës”. Edhe namazi në pjesën e tretë të natës është më i vlefshëm se në kohët e tjera, shkaku se njerëzit në këtë kohë janë të shkujdesur nga të përmendurit e Allahut, ndërsa Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Allahu më afër robit të Vet është në pjesën e tretë të natës. Nëse mund të jesh nga ata që e përmendin Allahun në pjesën e tretë të natës, atëherë mos e neglizho këtë kohë.”[6] Prandaj edhe pëlqehet që të përmendet Allahu nëpër vendet e dëfrimit dhe zhurmës dhe ku ata që e përmendin Allahun janë të paktë, si: tregu dhe vendtubime dëfrimi.[7]
    4. Nga dobitë e adhurimit në kohët që i neglizhojnë njerëzit është se ibadeti i njeriut nuk u bie në sy të tjerëve dhe fshehja e ibadetit, e sidomos atij vullnetar, është më afër sinqeritetit, kurse kur punët e mira bëhen haptazi atëherë rrezikohet sinqeriteti nga syefaqësia.
    5. Agjërimi i muajit Shaban është më i vlefshëm, sesa agjërimi i muajve të shenjtë, sepse muaji Shaban me Ramazanin është si pozita e namazeve vullnetare të rregullta (revatib) me farzet. Pra, vlera e Shabanit është më e madhe, sepse është para Ramazanit ku agjërimi në të është farz (detyrim). Ashtu sikurse namazet vullnetare të rregullta (revatib) që janë më të vlefshme se namazet vullnetare të përgjithshme, ashtu edhe agjërimi para dhe pas Ramazanit është më i vlefshëm, sesa agjërimi që vjen më larg Ramazanit.[8]
    6. Hadithin e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të: “Agjërimi më i vlefshëm pas agjërimit të Ramazanit është ai në muajin e shenjtë Muharrem dhe namazi (vullnetar) më i vlefshëm pas namazit farz është namazi i natës”[9]; dijetarët thonë se hadithi për qëllim e ka agjërimin vullnetar të përgjithshëm. Andaj nga agjërimet vullnetare të përgjithshme më i vlefshëm është agjërimi në Muharrem dhe më pas në muajt e tjerë të shenjtë, kurse nga namazet vullnetare të përgjithshme më i vlefshëm është namazi i natës.

    Agjërimi i Shabanit që është para Ramazanit dhe i gjashtë ditëve të Shevalit që janë pas Ramazanit, në mënyrë absolute janë më të vlefshme sesa agjërimi vullnetar (sepse gjenden para dhe pas farzit), sikurse namazi i natës i cili në përgjithësi është më i vlefshëm, por sunetet kur falen para apo pas farzeve në këtë moment kanë më shumë shpërblim dhe vlerë sesa namazi nafile i përgjithshëm. Kjo për shkak se koha dhe momenti ia japin këtë vlerë të çastit.[10]

    1. Shabani është muaj, ku në të ngriten veprat vjetore për tek Allahu, ashtu siç erdhi në hadith: “Ky është muaj që ngriten veprat te Zoti i botëve dhe unë dëshiroj që të më ngriten veprat duke qenë me agjërim.” Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, dëshiroi që veprat e tij të ngriten duke qenë me agjërim, me qëllim që veprat të pranohen dhe gradat të rriten. Prandaj myslimanit nuk i mbetet tjetër, përveçse të ecën gjurmëve të Pejgamberit të tij, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, dhe ta shpeshtojë agjërimin në muajin Shaban.
    2. Janë tri lloje të ngritjes dhe prezantimit të veprave tek Allahu, ashtu siç aludojnë argumentet sheriatike:[11]

    Lloji i parë: Ngritja ditore; për çdo ditë veprat ngriten dy herë, një herë brenda natës dhe një herë brenda ditës, ashtu siç erdhi në hadith: “Tek Allahu ngritet vepra e natës para veprës së ditës dhe vepra e ditës para veprës së natës.”[12]

    Vepra e ditës ngritet në fund të ditës, kurse vepra e natës në fund të natës. Melaqet i ngrisin veprat e natës në fund të natës para se të fillojë dita dhe veprat e ditës i ngrisin në fund të ditës para se të fillojë nata, ashtu siç erdhi në hadith: “Melaqet ndërrohen te ju natën e ditën dhe ato bashkohen në namazin e sabahut dhe në namazin e ikindisë…”[13]

    “Kush gjendet gjatë kësaj në adhurim do të begatohet në riskun dhe në veprën e tij.”[14]

    Prandaj qante Ed-Dahaku, Allahu e mëshiroftë, në fund të ditës dhe thoshte. “Nuk e di se çfarë më është ngritur nga veprat për tek Allahu.”[15]

    Lloji i dytë: Prezantimi javor; dy herë brenda javës prezantohen veprat, ditën e hënë dhe ditën e enjte, ashtu siç erdhi në hadith: “Veprat e njerëzve prezantohen dy herë brenda javës, ditën e hënë dhe ditën e enjte, dhe Allahu ia fal çdo robi besimtar, përveç atij që ka armiqësi me vëllain e tij mysliman. Melaqeve u thuhet: ‘Lërini ata dy derisa të kthehen dhe të pajtohen’.”[16]

    Ibrahim En-Nahaij, Allahu e mëshiroftë, ditën e enjte qante pranë gruas së tij dhe ajo qante pranë tij, e i thoshte: “Sot prezantohen veprat tona para Allahut.”[17]

    Lloji i tretë: Ngritja vjetore; veprat e një viti ngriten përnjëherë në muajin Shaban, ashtu siç aludon hadithi i Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të: “Muaji Shaban është muaj ku në të ngriten veprat te Zoti i botëve.”

    Është edhe një ngritje tjetër e veprave, ajo e pasvdekjes. Kur të përfundojë exheli, veprat e jetës në tërësi ngriten dhe prezantohen para Allahut dhe me këtë mbyllen edhe fletushkat e veprave. Ky është prezantimi i fundit.

    1. Në çdo ngritje dhe prezantim të veprave ka urtësi që vetëm Allahu i Madhëruar e di. Shpallja vjen nga Allahu dhe atë na e përcolli i Dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, dhe neve na mbetet nënshtrimi dhe dorëzimi.
    2. Për myslimanin është e pëlqyer që në kohët e ngritjes dhe prezantimit të veprave para Allahut të shtojë nga nënshtrimet dhe adhurimet, si: ta agjërojë ditën e hënë dhe të enjte ashtu siç ishte udhëzimi i të Dërguarit të Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, ta shpeshtojë agjërimin e Shabanit dhe të shtojë nga punët e mira natën dhe ditën e ngritjes së veprave, të afrohet tek Allahu me ato vepra që për Allahun janë të dashura dhe Atë e kënaqin.
    3. Myslimani nuk duhet të harrojë se gjatë këtij muaji veprat e tij, të mirat dhe të këqijat, ngriten tek Allahu, prandaj kujdes se çfarë vepra po zgjedh që të ngriten tek Allahu, sepse ato mund të jenë shkak për shpërblim ose ndëshkim, disa nga to mund të pranohen e disa të tjera mund edhe të refuzohen, Allahu na ruajttë.
    4. Muaji Shaban është si parahyrje për Ramazanin dhe si stërvitje për agjërimin e tij, prandaj edhe në Shaban sikurse në Ramazan e ligjshme është agjërimi dhe leximi i Kuranit, me qëllim që gatishmëria të shtohet për pritjen e Ramazanit dhe shpirtrat të kaliten në ibadet.

    Kjo duhet të jetë arsye për myslimanin që të nxitojë për në ibadet në muajin Shaban dhe të parapërgatitet për Ramazan, që kur të hyjë Ramazani të mos gjejë vështirësi në agjërim, sepse ai paraprakisht vetëm se është stërvitur për agjërim dhe e kanë ndier ëmbëlsinë dhe kënaqësinë e agjërimit në Shaban, ndërsa pritet që kur të hyjë në Ramazan të jetë i fortë dhe me përplot aktivitet.[18]

    1. Ankohen disa se e kanë vështirë të agjërojnë, ta falin namazin e teravive dhe të lexojnë Kuran në Ramazan, këtë vështirësi e gjejnë shkaku se ata nuk bëjnë agjërim dhe namaz nate, përveçse në Ramazan. Përse ata nuk e stërvitin dhe kalitin veten në muajin Shaban?

    Shpirti, kur mësohet me rehati dhe me gjumë i vjen rëndë dhe lodhet të qëndrojë në namazin e teravive pa stërvitje dhe parapërgatitje!

    Ebu Bekër El-Belhij, Allahu e mëshiroftë, thoshte: “Muaji Rexheb është muaji i mbjelljes, muaji Shaban është muaji i ujitjes së farës dhe muaji Ramazan është muaji i korrjes.”

    Dhe thoshte: “Shembulli i muajit Rexheb është sikurse era, shembulli i Shabanit është sikurse reja dhe shembulli i Ramazanit është sikurse shiu.”[19]

    Ai që nuk mbjell në Rexheb dhe nuk ujit në Shaban, si mendon që të korrë në Ramazan?! Si shpreson ta shijojë ëmbëlsinë e ibadetit në Ramazan kur ai për veten s’ka bërë asgjë para Ramazanit?!

    Prandaj të nxitojmë para se të na ikin koha dhe mundësia. Jahja ibën Muadh, Allahu e mëshiroftë, thoshte: “Nuk e qaj veten nëse vdes, por e qaj kur më ikën ajo për të cilën kam nevojë.”[20]

    1. Të parët tanë të mirë i kushtoheshin leximit të Kuranit në Shaban dhe thoshin: “Muaji Shaban është muaji i lexuesve (të Kuranit).”[21]
    2. Shabani është mundësi për t’i ndihmuar të varfrit, të ngratët për t’u dhënë sadaka, që kjo ndihmë dhe përkrahje t’i forcojë për agjërimin e Ramazanit dhe faljen e teravive.
    3. Ndër gabimet e përhapura është që disa njerëz zeqatin e tyre duhet ta japin në Rexheb apo Shaban, kurse ata e vonojnë deri në Ramazan, duke menduar se kjo është më e vlefshme dhe shpërblehen më shumë!

    Nuk lejohet që të vonohet nxjerrja e zeqatit, pasi janë plotësuar dy kriteret për nxjerrjen e tij, plotësimi i një viti të plotë pasi paraprakisht është arritur sasia e duhur për zeqat, sepse kjo është padrejtësi ndaj fukarenjve dhe është vonim i hakut të tyre, si dhe është mëkat që bëhet ndaj Allahut për shkak të tejkalimit të kufijve të Tij.

    Kurse përshpejtimi i tij dhe nxjerrja e tij para kohe lejohet nëse kanë nevojë të varfrit dhe të ngratët.

    1. Kujt i kanë mbetur ditë të paagjëruara nga Ramazani i kaluar, detyrohet t’i agjërojë në Shaban para se të vijë Ramazani përderisa ka mundësi, nuk i lejohet atij pa arsye ta vonojë kompensimin e ditëve të mbetura deri pas Ramazanit.

    Aisha, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, tha: “Kisha ditë të paagjëruara nga Ramazani dhe nuk kisha mundësi t’i kompensoja, përveçse në Shaban”; Dhe transmetuesi thotë: Shkaku i vonimit të kompensimit ishte angazhimi i saj nga ose me Pejgamberin, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të.[22]

    Ibën Haxheri, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Nga përkujdesja e saj që në Shaban t’i kompensojë ditët e paagjëruara të Ramazanit të kaluar përfitojmë se nuk lejohet të vonohet kompensimi deri atëherë, saqë të fillojë Ramazani tjetër.”[23]

    1. Kujt i kanë mbetur ditë të paagjëruara, me arsye që e kanë penguar të agjërojë, derisa ka hyrë Ramazani tjetër, këto ditë i kompenson pasi të kalojë Ramazani dhe përveç kompensimit nuk detyrohet me diç tjetër.

    Kjo është sikurse rasti i një të sëmuri që sëmundja e tij ka qenë e vazhdueshme deri në Ramazanin tjetër dhe nuk ka mundur t’i kompensojë ditët e paagjëruara, ky nuk ka mëkat për vonimin e kompensimit, sepse ka arsye dhe atij, përveçse kompensimit nuk i detyrohet diç tjetër.

    Nëse kompensimin e ka vonuar pa ndonjë arsye sheriatike derisa ka hyrë Ramazani tjetër, ky ka bërë mëkat, sepse pa ndonjë arsye nuk i ka kompensuar ditët e paagjëruara dhe ka pritur të vijë Ramazani tjetër. Dijetarët janë të një mendimi se ato ditë duhet t’i kompensojë, mirëpo kanë mendime të ndryshme se përveç kompensimit a duhet ta shpaguajë vonimin e kompensimit?

    Një grup thanë që duhet të kompensojë dhe të shpaguajë për vonimin e kompensimit dhe shpagimi bëhet duke e ushqyer një të ngratë për çdo ditë. Kjo është thënie e imam Malikut, Shafiut dhe Ahmedit, Allahu i mëshiroftë, si dhe përcillen në lidhje me këtë gjurmë nga disa sahabë, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre.

    Disa të tjerë thanë që duhet të kompensojë dhe jo të shpaguajë. Kjo është thënie e Ebu Hanifes dhe si më të saktë e zgjodhi edhe Ibën Uthejmini, Allahu i mëshiroftë, nga dijetarët bashkëkohorë.[24]

    1. Nuk lejohet të festohet nata e mesme e Shabanit (nata e Beratit), të veçohet me namaz nate, të veçohet dita e saj me agjërim, të veçohet me vizitën e varrezave ose me dhënien e sadakasë për shpirtrat e të vdekurve ose me ndonjë lloj adhurimi tjetër, sepse kjo e tëra është nga risitë.

    Nuk ka hadith të saktë që mund të mbështetemi në të dhe që aludon në vlerën e natës së mesme të Shabanit, por të gjitha hadithet janë të dobëta apo të shpikura, edhe pse ka dijetarë që i kanë vlerësuar disa hadithe si të sakta, por e vërteta është se ato janë të dobëta apo të shpikura.

    Hadithet që përcillen për faljen e namazit në natën e mesme të Shabanit janë ose të dobëta ose të shpikura dhe gënjeshtër mbi Pejgamberin, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, sepse asnjë hadith nga ta nuk është vërtetuar se është nga Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, apo nga sahabët, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre.[25]

    1. Nuk ka pengesë për atë që e ka traditë namazin e natës, të ngritet në natën e mesme të Shabanit dhe të falë namaz nate sikurse është falur në netët e mëhershme, pa bindje dhe mendim se kjo natë është e veçantë ose që duhet të shtohen veprat e mira dhe përpjekja në të.
    2. Veçimi i ditës së mesme të Shabanit me agjërim nuk është i ligjshëm, përveç për atë që e ka traditë të agjërojë vullnetarisht, si ditën e hënë dhe të enjte, dhe nuk beson që agjërimi i kësaj dite është i vlefshëm, e ndërkohë përputhet dita e agjërimit vullnetar të tij me ditën e mesme të Shabanit.

    Hadithi që përcillet dhe inkurajon në agjërimin e ditës e mesme të Shabanit është i dobët dhe nuk është i saktë.

    1. Dita e mesme e Shabanit bën pjesë në ditët e bardha të muajit, që pëlqehen të agjërohen për çdo muaj (dita e 13-të, e 14-të dhe e 15-të e muajve hënorë), prandaj kush ia bashkëngjit ditës së trembëdhjetë dhe të katërmbëdhjetë edhe ditën e mesme të Shabanit, pa besim dhe mendim se kjo ditë, si ditë e mesme e Shabanit, ka veçori dhe specifika, (dhe këto ditë i agjëron si ditë të bardha të muajit) vetëm se ia ka qëlluar sunetit.

    Kurse ai që e veçon ditën e mesme të Shabanit me agjërim, për të nuk mund të thuhet se e ka agjëruar një ditë nga ditët e bardha, sepse ai këtë ditë nuk e ka veçuar me agjërim vetëm se për shkak besimit të tij se kjo ditë e Shabanit është më e vlefshme karshi ditëve të tjera dhe kjo gjë është e ndaluar.[26]

    1. Hadithin “Kur të plotësohet gjysma e Shabanit, mos agjëroni pas asaj ditë”[27], shumica e dijetarëve e dobësojnë. Dijetarët e mëdhenj si Abdurrahman ibën Mehdij, imam Ahmedi, Ebu Zura’ Er-Razij, dhe të tjerë, për këtë hadith thonë se është hadith munker (i urryer dhe i pabazë në fe).[28]

    Duke u bazuar në këtë themi që agjërimi pasi të plotësohet gjysma e Shabanit nuk urrehet, mirëpo ndalohet vetëm një ose dy ditë para Ramazanit.

    1. Ata që thonë, ky është mendim i medh’hebit shafiit, për hadithin se është i vërtetë dhe se ndalohet agjërimi pas gjysmës së Shabanit, nga kjo ndalesë e veçojnë atë që e ka traditë të agjërojë vullnetarisht, si atë që e agjëron ditën e hënë dhe të enjte, dhe këtij i lejohet të agjërojë edhe pas gjysmës së Shabanit.

    Si dhe ndalesa nuk e përfshin edhe atë që e filloi agjërimin para mesit të Shabanit dhe e vazhdoi edhe pas gjysmës së Shabanit, sepse Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, e agjëronte krejt Shabanin, përveç një pjese të vogël.[29]

    Nga ndalesa veçohen edhe ata që pas gjysmës së Shabanit i kompensojnë ditët e mbetura të Ramazanit të kaluar.[30]

    1. Agjërimi vullnetar një ose dy ditë para Ramazanit ndalohet, përveç për atë që e ka traditë agjërimin vullnetar (të hënën dhe të enjten, ose ditët e bardha etj.) ose duhet ta kompensojë agjërimin e betimit ose i kanë mbetur ditë të paagjëruara të Ramazanit të kaluar dhe duhet t’i kompensojë, ose e vazhdon agjërimin që e ka filluar më herët. Kjo duke u bazuar në hadithin: “Mos i paraprini Ramazanit me agjërim një ose dy ditë para, përveç atij që ka qenë duke agjëruar (agjërimi vullnetar si të hënën dhe enjten etj.), ai le të agjërojë.”[31]
    2. Agjërimi i ditëve të fundit të Shabanit i ka tri situata:

    E para: Të agjërojë me nijet të Ramazanit, si masë kujdesi dhe sigurie për Ramazan. Kjo është e ndaluar.

    E dyta: Të agjërojë me nijet të zotimit, kompensimit ose shpagimit, e të ngjashme me to. Këtë e lejuan shumica e dijetarëve.

    E treta: Të agjërojë me nijet të agjërimit vullnetar të përgjithshëm. Kjo urrehet dhe nuk parapëlqehet, përveç për atë që e ka traditë agjërimin vullnetar (si ditën e hënë dhe të enjte, tri ditët e bardha etj.) dhe dita e agjërimit të tij përputhet me fundin e Shabanit, ose ka agjëruar edhe më herët se dy ditët e fundit dhe kështu nuk e ndërpren agjërimin, por e vazhdon me Ramazanin.[32]

    1. Urtësia e ndalesës që të agjërohet një ose dy ditë para Ramazani[33] është bërë si masë kujdesi që të mos i shtohen Ramazanit ditë që nuk janë pjesë e tij, sikurse ka ndodhur më herët tek ithtarët e librit (te të krishterët dhe çifutët), të cilët i shtuan ditët e agjërimit të tyre duke u dhënë përparësi mendjes dhe dëshirave të tyre.

    Si dhe për ta ndarë agjërimin e detyruar dhe atij vullnetar, kjo ndarje e tillë është e ligjshme. Prandaj ndaloi Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, të bashkohet namazi i detyruar me atë vullnetar, pa i ndarë ato me fjalë ose largim nga vendi ku e ka falur farzin.[34]

    1. Nëse njerëzve u pamundësohet pamja e hënës në ditën e tridhjetë të Shabanit, kjo ditë quhet dita e dyshimit.

    Është quajtur me këtë emër, sepse dyshohet në të, në është dita e fundit e Shabanit apo dita e parë e Ramazanit?

    Kjo ditë ndalohet të agjërohet, përveç për atë që e ka traditë agjërimin vullnetar, si të hënën dhe të enjten, dhe dita e agjërimit të tij përputhet me ditën e tridhjetë të Shabanit, bazuar në hadithin e Amarit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij: “Kush agjëron në ditën e dyshimit (ditën e tridhjetë të Shabanit) vetëm se i ka bërë mëkat Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të.”[35]

    1. Në muajin Shaban kanë ndodhur disa raste dhe ndodhi të mëdha, ndër to:

    – U detyrua agjërimi i Ramazanit në vitin e dytë hixhri.

    – U ndryshua drejtimi i Kiblës prej Bejtul Makdesit (xhamisë së Aksasë) në drejtim të Mesxhidul Haram (Qabesë) në vitin e dytë. (Disa të tjerë thonë që kjo ka ndodhur në muajin Rexheb. Disa të tretë thonë që ka ndodhur në muajin Xhumada El-Ahira).

    – U martua Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, me Hafsën, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, në vitin e tretë hixhri.

    – Ndodhi beteja e Beni El-Mustalikut në vitin e pestë hixhri.

    – Ndodhi beteja e Tebukut në vitin e nëntë hixhri. Kjo betejë ndodhi në Rexheb dhe Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, u kthye në Medine në Ramazan. Disa të tjerë thonë që kjo ndodhi në Shaban.

    Si dhe ndodhi të tjera…

     

    E lusim Allahun e Madhërishëm të na japë sukses, që ta veprojmë atë që Ai e dëshiron dhe Atë e kënaq, dhe e lusim Allahun të na e mundësojë ta arrijmë Ramazanin me shëndet të mirë dhe me iman.

    Falënderimi  i takon Allahut, Zotit të botëve.

    Dr. Muhamed Salih El-Munexhid

    Pjesë e librit “Sezonet e adhurimet” ( i përkthyer në shqip )

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

     

    [1] Shih: Tefsir Ibën Kethir (4/147), Lisanul Arab (1/502).

    [2]Nesaiu (2357), shejh Albani e vlerësoji si të mirë në Es-Sahiha (1898).

    [3]Buhariu (1969), Muslimi (1156).

    [4]Buhariu (1970), Muslimi (1156).

    [5]Tirmidhiu (1970), Nesaiu (2352), shejh Albani e saktësoi.

    [6]Tirmidhiu (3579), Nesaiu (572), shejh Albani e saktësoi.

    [7]Shih: Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 131).

    [8]Shih: Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 34, 129).

    [9]Muslimi (1163).

    [10]Shih: Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 34, 129).

    [11]Shih: Tehdhib Sunen Ebi Davud, Ibën El-Kajim (3/199), Tarikul Hixhretejni (fq, 75), Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 126).

    [12]Muslimi (179).

    [13]Buhariu (555), Muslimi (632).

    [14]Fet’hul Bari, Ibën Haxher (2/37).

    [15]Shih: Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 127).

    [16]Muslimi (36).

    [17]Shih: Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 127).

    [18]Shih: Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 134).

    [19]Shih: Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 121).

    [20]Hiljetul Eulija (10/51), Es-Sijer (13/15).

    [21]Shih: Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 135).

    [22]Buhariu (1950), Muslimi (1950).

    [23]Fet’hul Bari (4/191).

    [24]Shih: El-Mugni, Ibën Kudame, (4/400), El-Mexhmua, Imam Neveviu (6/366), Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 134), Esh-Sherh El-Mumtia, Ibën Uthejmin (6/445).

    [25]Shih: El-Minar El-Munif, Ibën El-Kajim (fq. 95), Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 137), El-Fevaid El-Mexhmua, Imam Esh-Sheukani (106), Fetava Ibën Baz (1/186), Fetava El-Lexhnetu Ed-Daime (3/61).

    [26]Shih: Iktida Es-Siratal Mustekim, Ibën Tejmije (2/138), Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 136), Fetava Ibën Baz (1/186, 191), si dhe kështu dha fetva edhe shejh Ibën Xhibrin.

    [27]Ebu Davud (2337), Tirmidhiu (738), Ibën Maxhe (1651).

    [28]Shih: Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 135).

    [29]Buhariu (1970), Muslimi (1156).

    [30]Shih: El-Mexhmua, Imam Neveviu (6/399), Rijadu Es-Salihin (fq. 354), Tehdhib sunen Ebi Davud, Ibën El-Kajim (2/20), Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 131).

    [31]Buhariu (1914), Muslimi (1082).

    [32]Shih: Sherh Nevevij ala Muslim (7/194), Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 144).

    [33]Shih: Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 144).

    [34]Muslimi (883).

    [35]Buhariu mualakan në formë të vërtetimit (3/27), dhe e vazhdoi: Ebu Davudi (2334), Tirmidhiu (676), Nesaiu (2188), Ibën Maxhe (1645), shejh Albani e saktësoi.

  • GJYSHE, ÇKA ËSHTË KURANI?

    GJYSHE, ÇKA ËSHTË KURANI?

    – Gjyshe, çka është Kurani?

    – Ah, biri im,  kjo pyetje nuk është e lehtë për t’u përgjigjur.

    – Shiko, biri im, kur e kemi blerë makinën tonë së bashku me të e kemi marrë edhe një libër udhëzimi të cilën është dashur ta lexoj para se të filloj ta përdorë atë makinë. Nëna jote, biri im, për ta përdorur makinën e larjes së rrobave, është dashur t’i përmbahet rregullave të fletës me udhëzime. A është ashtu?

    – Po, gjyshe, patjetër.

    – Çka ishte bërë nëse nëna jote e lëshonte makinën të punojë pa mos i lexuar udhëzimet?

    – Makina do të prishej.

    – Për ta përdorur si duhet kompjuterin, fillimisht duhet lexuar librin që vjen me të, apo?

    – Po, ai është libër i cili të mëson si ta përdorësh kompjuterin, mirëpo gjyshe pse m’i tregon këto të gjitha?! A e di se çfarë të pyeta? Të pyeta se çfarë është ky libër që quhet Kuran?

    – Hëm! Bën sabër pak, biri im. Unë në fakt po i përgjigjem pyetjes tënde.

    – Atëherë mirë, gjyshe, veç shumë po zgjerohesh.

    – Këtë kompjuter e shpikën dhe e prodhuan njerëzit, inxhinierët, punëtorët. A kush e krijoi njeriun?

    – Allahu i Madhëruar, gjyshe.

    – Ashtu është! Shiko se sa është libri për kompjuterë. Çka mendon, sa është dhe çfarë libër ka nevojë për udhëzim të njerëzve?

    – Më trego, gjyshe!

    – Po, po, biri im i mençur! Ka!

    – Hajde më trego se kush ia krijoi njeriut dorën, zemrën, syrin!

    – Allahu i Madhëruar.

    – Kush është më i vlefshëm, a njeriu a kompjuteri?

    – Njeriu.

    – Mrekullueshëm! Unë nuk e jap birin tim as për gjithë kompjuterët e botës!Si mundet që njeriu të dijë se si ta përdorë dorën e tij, syrin, zemrën? Mendo pak, biri im! Rikujtoje pyetjen tënde në fillim që ma parashtrove!

    – Po, e di! Ai është Kurani.

    – Po, biri im. Kurani është libër, udhëzim për njerëzimin. Ashtu si i duhet çdo makinës libër udhëzimi të cilën duhet përcjellë që ajo të punojë si duhet, gjithashtu edhe njeriu ka nevojë për udhëzim. Njeriu nuk mundet të jetojë si duhet nëse nuk e mëson dhe nuk e ndjek Kuranin.

    – Tash ti pasi që e more përgjigjen e pyetjes tënde, më trego se çka do t’i ndodhë njeriut nëse nuk e mëson dhe nuk e ndjek Kuranin?

    – Do të shkatërrohet!

    – Ashtu është, biri im, njeriu do të shkatërrohet!

     Nga arabishtja: Irfan JAHIU

  • MUAJI REXHEB – DISPOZITA DHE DOBI

    MUAJI REXHEB – DISPOZITA DHE DOBI

    1. Muaji Rexheb është muaji i shtatë në radhë nga dymbëdhjetë muajt e vitit hixhri. Emri i tij buron nga fjala ‘et-terxhib’ që do të thotë nderim apo madhështim, kjo, sepse në periudhën para Islamit, arabët e madhështonin dhe nuk e lejonin luftën në këtë muaj.[1]

    E quanin edhe ‘rexheb el-esam’ (Rexhebi i Shurdhër – sh.p.), shkaku se nuk dëgjoheshin lëvizjet e luftimeve dhe as zëri i armëve dhe shkaku se është një nga muajt e shenjtë (ku në to ndalohet lufta -sh.p-), pra njëlloj si i shurdhri, që nuk dëgjon.[2]

    E quanin edhe ‘munsil el-esine’ që do të thotë nxjerrës i shtizave dhe i shigjetave nga vendi i tyre, sepse me hyrjen e muajit Rexheb, largoheshin e pushonin shtizat dhe majat e shigjetave, shkaku i anulimit të luftimeve në shenjë nderi dhe madhështimi për këtë muaj.[3]

    1. Muaji Rexheb është nga muajt e shenjtë që në numër janë katër dhe si muaj vjen i katërti me radhë, pas muajit Dhulkade, Dhulhixhe dhe Muharrem, e pastaj vjen muaji Rexheb, ashtu siç Allahu thotë: “Vërtet, numri i muajve tek Allahu është dymbëdhjetë, sipas Librit të Allahut, që prej ditës kur i krijoi qiejt dhe Tokën. Katër prej tyre janë të shenjtë.” (Et-Teube: 36)

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Koha (viti) është kthyer përsëri, siç ka qenë në fillim kur Allahu i krijoi qiejt dhe tokën. Viti ka dymbëdhjetë muaj, katër janë të shenjtë, tre nga ata janë radhazi: Dhulkade, Dhulhixhe dhe Muharrem, kurse muaji Rexheb është ndërmjet muajit Xhumada dhe Shaban.”[4]

    1. Këta katër muaj të shenjtë, ku në mesin e tyre bën pjesë edhe muaji Rexheb, janë muaj të mëdhenj tek Allahu. Në ta ndalohet dëmtimi i vetes me bërjen e mëkateve dhe tejkalimin e kufijve, ashtu siç Allahu thotë: “…Prandaj, mos i bëni vetes dëm…” (Et-Teube: 36); do të thotë mos i bëni dëm vetes në këta muaj, sepse mëkati në këta muaj është më i rëndë dhe më i madh në peshë sesa mëkati që bëhet në muajt e tjerë. Padrejtësia dhe bërja e mëkatit, janë të ndaluara në të gjithë muajt dhe jo vetëm në muajt e shenjtë, mirëpo shkaku i madhështisë dhe shenjtërisë që e kanë këta muaj tek Allahu, bërja e mëkatit në ta është më e ndaluar.

    Katade, Allahu e mëshiroftë, tha: “Padrejtësia që bëhet gjatë muajve të shenjtë është më e madhe si gabim dhe gjynah karshi padrejtësisë që bëhet gjatë muajve të tjerë, edhe pse padrejtësia si mëkat është i madh në çdo kohë dhe në çdo gjendje, por Allahu madhështon nga çështja e Tij çfarë të dëshirojë.”[5]

    1. Myslimani detyrohet t’i nderojë muajt e shenjtë duke i respektuar në ta kufijtë e Allahut, me kryerjen e detyrimeve dhe zbatimin e obligimeve të Tij, me përkujdesjen për t’iu nënshtruar dhe për ta adhuruar ashtu siç e bën të kënaqur Allahun, dhe duke qenë i kujdesshëm nga dëmtimi i vetes me shkeljen e ndalesave të Allahut, veprimin e veprave që e detyrojnë zemërimin e Allahut dhe tejkalimin e kufijve të Tij, veçanërisht gjatë këtyre muajve po dhe gjatë muajve të tjerë në përgjithësi.
    2. Nuk është përcjellë asnjë hadith (i saktë) që në veçanti flet për vlerën e muajit Rexheb.

    Ibën Haxheri, Allahu e mëshiroftë, tha: “Nuk përcillet asnjë hadith i saktë që lejohet të argumentohet me të për vlerën e muajit Rexheb, as për agjërimin e tij, as për agjërimin e ndonjë dite prej tij në veçanti dhe as për veçimin e netëve të tij me namaz nate.”[6]

    1. Muaji Rexheb nuk lejohet të dallohet me ndonjë adhurim të veçantë dhe të mendohet se adhurimi në këtë muaj ka specifikë të veçantë, si: agjërimi i disa ditëve të tij, apo falja e namazit të natës në disa net të tij, apo lutja me dua të posaçme duke e pasur mendimin se këto adhurime kanë vlerë të veçantë në muajin Rexheb. Të gjitha këto janë nga risitë në fe.

    Nuk ka dallim në shkallë dhe vlerë asnjë kohë karshi kohës tjetër, përveç asaj kohe që e ka veçuar Allahu me ndonjë lloj të adhurimit.

    Ibën Tejmije, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Dallimi me adhurim i ndonjë sezone që nuk është prej sezonave sheriatike, si: i disa netëve të muajit Rebiul Evel, ku për to thuhet se janë nata e mevludit, apo i disa netëve të muajit Rexheb, është nga risitë në fe dhe të parët tanë të mirë as nuk e kanë pëlqyer dhe as që kanë vepruar kësisoj.”[7]

    1. Nuk lejohet që muaji Rexheb të veçohet me agjërim karshi muajve të tjerë, duke menduar se agjërimi në këtë muaj ka vlerë të veçantë, mirëpo, nëse myslimani agjëron në muajin Rexheb shkaku se është nga muajt e shenjtë, dhe po ashtu ka agjëruar edhe në muajt e tjerë të shenjtë, në këtë rast nuk ka pengesë dhe kjo duke u bazuar në hadithin që përcillet se Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, ka thënë: “Agjëroji disa ditë dhe braktisi disa ditë të tjera nga muajt e shenjtë.”[8] Po ashtu lejohet edhe atëherë kur myslimani agjërimit të muajit Rexheb ia bashkëngjit agjërimin e muajit Shaban dhe Ramazan, ndërsa të veçohet muaji Rexheb me agjërim, kjo nuk është e ligjshme.

    Ajo që është e ligjshme të veprohet nga agjërimi në muajin Rexheb është ajo e njëjta që është e ligjshme të veprohet edhe në muajt e tjerë, si: agjërimi i ditës së hënë dhe të enjte, agjërimi i tri ditëve të bardha, apo agjërimi një ditë po dhe një ditë jo.

    Është vërtetuar se Omeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, atyre që nuk hanin në muajin Rexheb e qëllonte kah duart derisa i vendosnin dhe i afronin tek enët e ushqimit dhe u thoshte: “Hani, sepse ky është muaj që në periudhën para Islamit njerëzit e madhështonin dhe e nderonin.”[9]

    Ibën Abasi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, e ndaloi agjërimin e muajit Rexheb në tërësi, që ky muaj të mos merret për festë.”[10]

    Ibën Tejmije, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Të gjitha hadithet që kanë ardhur për ta veçuar muajin Rexheb me agjërim janë të dobëta, madje të shpikura dhe dijetarët nuk e marrin për bazë asnjë hadith prej tyre dhe ato nuk janë nga hadithet e dobëta që përcillen dhe kanë të bëjnë me vlerat, por në përgjithësi janë të shpikura dhe gënjeshtra.”[11]

    Ibën Kajimi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Çdo hadith, ku në të është përmendur agjërimi i muajit Rexheb dhe namazi i natës në disa net të tij, është hadith i rrejshëm dhe i shpikur.”[12]

    Po ashtu Ibën Kajimi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “I Dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, nuk i ka agjëruar tre muajt rishtazi, d.m.th. Rexhebin, Shabanin dhe Ramazanin, ashtu siç veprojnë disa njerëz, dhe nuk e ka agjëruar muajin Rexheb kurrë dhe as që e pëlqeu agjërimin në të.”[13]

    1. Kush zotohet ta agjërojë muajin Rexheb, zotimin e tij duhet ta thyejë dhe ta shpaguajë, sepse të veçuarit e muajit Rexheb me agjërim është një nga veprimet e periudhës para Islamit. Zotimi i tillë është i urryer dhe myslimani nuk detyrohet ta zbatojë dhe ta realizojë atë.[14]
    2. Nuk është vërtetuar se i Dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, e ka bërë umren në muajin Rexheb, madje këtë e mohoi vetë Aisha, Allahu qoftë i kënaqur prej saj. Kur u pyet Abdullah ibën Omeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, për të Dërguarin e Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, sa herë e ka bërë umren, u përgjigj: “Katër herë dhe njëra ishte në muajin Rexheb”. Ky lajm i shkoi Aishes, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, dhe për këto fjalë të Abdullah ibën Omerit, ajo tha: “Allahu e mëshiroftë, Ebu Abdurrahmanin (d.m.th. Abdullah ibën Omerin). Sa herë që i Dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, e ka bërë umren, vetëm se Abdullahu ka qenë me të, por i Dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, nuk ka bërë umre në muajin Rexheb asnjëherë”. Abdullah ibën Omeri i dëgjoi fjalët e saj dhe as nuk i mohoi dhe as nuk i pohoi fjalët e saj, po heshti.”[15]

    Kjo çështje iu ngatërrua, harroi apo dyshoi Abdullah ibën Omeri, prandaj edhe heshti dhe nuk i tha gjë Aishes, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre.[16]

    1. Përcillet për disa nga sahabët dhe tabi’inët se e pëlqenin bërjen e umres në muajin Rexheb, shkaku se është muaj i shenjtë dhe i respektuar dhe bie në mes të muajve të vitit. Nga ata që e kishin këtë mendim janë: Omer ibën Hatabi, i biri i tij Abdullahu, Aisha, El-Esued En-Nahaij, El-Kasim ibën Muhamed dhe të tjerë, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre. Po ashtu Ibën Sirini përcjell se të parët tanë të mirë e bënin umren në muajin Rexheb.[17]

    Ibën Uthejmini, Allahu e mëshiroftë, thotë. “Të parët tanë të mirë, Allahu i mëshiroftë, kanë pasur mospajtim në mes tyre se kryerja e umres në muajin Rexheb a është prej suneti apo jo?! Disa thanë që është prej suneti, e disa të tjerë thanë që nuk është prej suneti, ngase po të kishte qenë nga suneti, i Dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, kishte për ta qartësuar, ose me thënie, ose me vepër, kurse unë nuk shoh që ka argument të qartë që aludon se pëlqehet bërja e umres në muajin Rexheb.”[18]

    1. Nga risitë që veprohen në muajin Rexheb është falja e namazit të Regaibit. Ky namaz falet në natën e xhumasë së parë të muajit Rexheb, falet dymbëdhjetë rekate dhe falet në mes të namazit të akshamit dhe të jacisë, i paraprin agjërimi i ditës së enjte, e cila në fakt është e enjtja e parë e muajit Rexheb.

    Falja e këtij namazi është risi e keqe dhe e urryer. Dijetarët paralajmëruan nga kjo risi dhe hadithi që përcillet për këtë namaz është i rrejshëm, i shpikur dhe nuk është vërtetuar se i Dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, e ka falur këtë namaz, apo ndokush nga sahabët, tabi’inët dhe imamët e umetit.[19]

    1. Nga risitë e tjera që veprohen në muajin Rexheb është falja e namazit i quajtur ‘Umu Davud’, i cili falet në mes të muajit Rexheb.
    2. Përcillet se në muajin Rexheb kanë ndodhur ndodhi të mëdha, si: lindja e të Dërguarit të Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, në natën e parë, shpallja i ka zbritur me njëzet e shtatë apo me njëzet e pesë, mirëpo këto të dhëna të gjitha janë të pasakta dhe nuk ka të vërtetë asgjë nga kjo.[20]
    3. Saktësisht nuk është vërtetuar se Israja dhe Miraxhi kanë ndodhur në muajin Rexheb apo me njëzet e shtatë të këtij muaji. Ajo që dihet saktë është se dijetarët janë në mospajtim dhe janë të ndarë në shumë mendime rreth asaj se kur saktësisht kanë ndodhur Israja dhe Miraxhi dhe një numër i madh prej tyre e dobësojnë mendimin që kjo ndodhi të ketë ndodhur në muajin Rexheb.[21]

    Edhe po që se vërtetohet se Israja dhe Miraxhi kanë ndodhur në muajin Rexheb, nuk lejohet që nata e njëzet e shtatë e muajit Rexheb të veçohet me festë apo të shtohet diçka më tepër nga adhurimi karshi netëve të tjera. Kjo e tëra është nga risitë, sepse nuk është vërtetuar me asnjë argument të saktë se i Dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, sahabët dhe tabi’inët e kanë veçuar dhe dalluar këtë natë. Po të ishte kjo e vërtetë dhe po të kishte ndonjë të mirë, ata kishin për ta vepruar shumë më herët se ne.

    1. Nga risitë e tjera që veprohen gjatë muajit Rexheb janë:

    – Të veçuarit e dhënies lëmoshë në muajin Rexheb për shpirtrat e të vdekurve.

    – Të veçuarit e vizitës së varrezave në muajin Rexheb, megjithëse në esencë vizita e varrezave bëhet në çdo kohë gjatë tërë vitit.

    – Të veçuarit e muajit Rexheb me lutje të veçanta dhe të shpikura enkas për këtë muaj.

    – Vizita e xhamisë profetike në Medine gjatë muajit Rexheb me bindje se ka vlerë të posaçme. Këtë vizitë e quajnë, ‘ez-zijaretu er-rexhebije (vizita e muajit Rexheb, – sh.p.-).

    – Të veçuarit e muajit Rexheb me dhënien e zekatit të pasurisë, duke e përjashtuar nxjerrjen e tij në muajt e tjerë, edhe pse realisht zekati detyrohet të jepet atëherë kur plotësohen kushtet, sasia e caktuar dhe kalimi i një viti, pavarësisht muajit.

    1. ‘El-Atira’ apo ‘Er-Rexhebije’ quhet kafsha, të cilën e thernin arabët në periudhën para Islamit në muajin Rexheb dhe këtë e kishin bërë traditë të veten, ngjashëm me therjen e kurbanit për Kurban Bajram.[22]

    Dijetarët janë në mospajtim në mes tyre për sa i përket dispozitës shkaku i haditheve të ndryshme që janë transmetuar për të, ajo më e sakta është se, kjo vepër nuk pëlqehet të veprohet dhe urrehet të bëhet dhe kjo është më së paku që mund të thuhet për këtë vepër.

    Islami veprimin e tillë e hodhi poshtë dhe e vlerësoi si të kotë, bazuar në fjalën e të Dërguarit të Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i cili tha: “Nuk ka ‘ferea’ (kafsha që theret për idhujt) dhe as ‘atira’.”

    Imam Ez-Zuhrij, Allahu e mëshiroftë, thotë: “El-Ferea është kafsha e parë që lindte nga ndonjë deve dhe atë e thernin për idhujt e tyre, kurse el-atira është kafsha që theret në muajin Rexheb.”[23]

    Mospëlqimi edhe më tepër vërtetohet kur kafsha theret në fillim të muajit Rexheb dhe njerëzve u thuhet se kjo nuk është problem. Shpirtrat anojnë të veprojnë vepra të tilla dhe ndoshta muaji Rexheb fillon t’i ngjajë muajit të therjes së kurbaneve, muajit Dhulhixhe, dhe njerëzit për këtë shkak fillojnë t’i shtojnë therjet, derisa kjo të mbetet dukuri dhe rit nga ritet fetare, gjë që padyshim është e ndaluar.”[24]

    1. Kush do të therë kafshë le ta therë për Allahun dhe në çfarëdo muaj pa e veçuar therjen me muajin Rexheb. Ka ardhur me një hadith se një burrë në Mina thirri dhe tha: O i Dërguar i Allahut! Ne në kohën para Islamit në muajin Rexheb thernim ‘atira’ (kafshë që e thernin në muajin Rexheb), çka po na urdhëron të veprojmë? – I Dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, tha: “Thereni kafshën, për hir të Allahut, në çfarëdo muaji që jeni, bindjuni Allahut duke i zbatuar urdhrat dhe duke iu larguar ndalesave dhe ushqeni (të varfrit dhe të mjerët).”[25]
    2. Ai që ther kafshë në muajin Rexheb, apo e ther të voglin e devesë, shkaku se ka nevojë për të, apo për ta dhënë mishin e saj lëmoshë, apo për ta ushqyer veten dhe familjen e tij, therja e tij në Rexheb nuk urrehet, mirëpo nuk duhet ta quajë therjen e kafshës ‘atira’.
    3. Muaji Rexheb është si parahyrje për në muajin Ramazan, prandaj është mirë që myslimani të parapërgatitet në muajin Rexheb për ardhjen e muajit Ramazan, ashtu siç tha Ebu Bekër El-Belhi, Allahu e mëshiroftë: “Muaji Rexheb është muaji i mbjelljes, muaji Shaban është muaji i ujitjes së farës dhe muaji Ramazan është muaji i korrjes së asaj që është mbjellë”.

    Dhe po ashtu tha: “Muaji Rexheb i shëmbëllen erës, muaji Shaban i shëmbëllen resë dhe muaji Ramazan i shëmbëllen shiut.”[26]

    Prandaj ai që nuk mbjell në muajin Rexheb dhe nuk ujit në muajin Shaban, si do të korrë në muajin Ramazan?!

    1. Hadithi: “O Allahu im! Na beko ne në Rexheb dhe Shaban dhe na e mundëso ta arrijmë muajin Ramazan”, është i dobët dhe si të tillë e vlerësuan: Imam Neveviu, Ibën Rexhebi, Albani dhe të tjerët.[27]

     

    E lusim Allahun që të na japë sukses dhe mbarësi në pasimin e sunetit, në atë që Allahu e do dhe është i kënaqur me të dhe e lusim të na largojë nga risitë dhe shpikjet në fe.

    Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.

     

    Dr. Muhamed Salih El-Munexhid

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

    Marrë nga libri : “Sezonet e adhurimit” (është i përkthyer në gjuhën shqipe)

     

    [1]Shih: Mekajisul Luga, Ibën Faris (2/495), Lisanul Arab, Ibën Mendhur (11/411).

    [2]Lisanul Arab (12/344).

    [3]Shih: Sahih Buhari (4377), Lisanul Arab (11/663).

    [4] Buhariu (3197), Muslimi (1679).

    [5] Tefsir et-Taberij (14/238), Tefsir Ibën Kethiri (4/148).

    [6] Tebjinu Axhebi bima uerede fi shehre Rexheb (fq. 11).

    [7] Mexhmual Fetava (25/298), vende-vende.

    [8]Ebu Davud (2428), shejh Albani hadithin e vlerësoi si të dobët.

    [9]Ibën Ebi Shejbe në El-Musanef (9851), shejh Albani e saktësoi në El-Irva (958).

    [10]Musanef Abdurrezak (7854).

    [11]Mexhmual Fetava (25/290).

    [12]El-Minar El-Munif fi Es-Sahih ue Ed-Daif (fq. 96).

    [13]Zadul Mead (2/61).

    [14]Shih: Fetava El-Lexhnetul Daime (23/220).

    [15] Buhariu (1775), Muslimi (1255).

    [16] Shih: Sherh Nevevij ala Sahih Muslim (8/234).

    [17] Shih: Musanef Ibën Ebi Shejbe (13497, 13499, 13500, 13501), Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 120).

    [18] Fetava Ibën Uthejmin (22/273).

    [19]Shih: El-Mexhmua, Imam Neveviu, (3/548), Sherh ala Sahih Muslim, Imam Neveviu (8/20), Mexhmual Fetava (23/134), El-Minar El-Munif, Ibën El-Kajim (Fq. 96).

    [20]Shih: Letaif El-Mearif (fq. 121).

    [21]Shih: El-Baith ala Inkar El-Bidai uel Hevadith, Ibën Ebi Shame (fq. 74), Fet’hul Barij, Ibën Haxher (7/203), Letaif El- Mearif (fq. 121).

    [22]Shih: El-Mugni, Ibën Kudame (9/464).

    [23]Buhariu (5474), Muslimi (1976).

    [24]Esh-Sherh El-Mumtia (7/325).

    [25]Ebu Davudi (4229), Nesaiu (2830), Ibën Maxhe (3167), shejh Albani e saktësoi.

    [26]Letaif El-Mearif, Ibën Rexheb (fq. 121).

    [27]Transmeton Abdullah Ibën Ahmed në Zevaid ala El-Musned (2346), El-Bejhakij në Shuab El-Iman (3534), dhe shih: El-Edhkar, Nevevij (fq. 189), Letaif El-Mearif (fq. 121), Daif El-Xhamië (4395).

  • I RIU GJERMAN QË E PRANOI ISLAMIN

    I RIU GJERMAN QË E PRANOI ISLAMIN

    Një i ri mysliman vendosi të studiojë jashtë shtetit të tij dhe si vend për studimet e tij të ardhshme e zgjodhi Gjermaninë. Pasi që arrin në Gjermani, vendoset me një banesë ku si fqinj e kishte një të ri gjerman. Lidhja mes tyre ishte vetëm një lidhje fqinjësie, jo më tepër.

    Pas një periudhe, i riu gjerman udhëton papritmas, kurse shpërndarësi i gazetave për çdo ditë ia vendoste gazetën para derës së tij. I riu mysliman, kur e vërejti se gazetat shtohen për çdo ditë para derës së fqinjit të tij, u interesua për të dhe u lajmërua se ai kishte udhëtuar.

    I mori gazetat dhe i palosi në një raft të posaçëm. Për çdo ditë e merrte gazetën dhe e paloste në raft dhe i tubonte në një vend. Kur u kthye fqinji i tij pas dy apo tre muajve, i riu mysliman e përshëndeti dhe e përgëzoi për arritjen e tij me shëndet të mirë dhe ia dorëzoi të gjitha gazetat e tubuara dhe i tha:

    – U frikova se je duke e përcjellë ndonjë artikull apo merr pjesë në ndonjë kuis dhe doja që të mos humbë asgjë nga informatat.

    I riu gjerman filloi ta shikojë habitshëm dhe të çuditet nga përkujdesja e tij dhe i tha:

    – A do të shpërblehesh apo do ndonjë shërbim për këtë vepër që e bëre?

    I riu mysliman iu përgjigj:

    – Jo. Neve feja na urdhëron në mirësi ndaj fqinjit, e ti je fqinji im dhe unë e kam patjetër të të bëj mirë!

    Ky i ri mysliman e vazhdoi bamirësinë e tij ndaj fqinjit të vet edhe më tutje, derisa i riu gjerman e pranoi Islamin dhe u bë mysliman.

    E tha të vërtetën Omer ibën Abdulazizi, Allahu qoftë i kënaqur me të!, kur tha: “Bëhuni thirrës të fesë së Allahut duke qenë të heshtur!” I thanë: “E si është e mundur kjo?” U përgjigj: “Me moralin dhe sjelljen tuaj.”

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

  • “UNË JAM I MADH SE MUHAMEDI!”

    “UNË JAM I MADH SE MUHAMEDI!”

    Gjenerali tha:

    – Unë jam gjeneral i forcave detare në Gjermani.

    Djaloshi ia kthehu:

    – Na vjen mirë dhe na nderon.

    – Unë jam më i madh se i dërguari juaj, – tha gjenerali.

    – Kush është i dërguari im? A e njeh atë?

    – Po. Ti je mysliman dhe i beson Muhamedit, – u përgjigj gjenerali.

    – Po mirë, unë jam mysliman, mirëpo çfarë të shtyri ty të pretendosh se je më i madh se ai? – e pyeti djaloshi.

    – Unë mund ta rreshtoj një ushtri të plotë të përbërë nga njëzet mijë ushtarë për më pak se dhjetë minuta.

    – Nëse unë ti jap dy milion njerëz sa kohë të duhet t’i rreshtosh në resht? – i tha djaloshi.

    – Nëse janë nën kontrollin tim, ji i bindur se nuk do të zgjasë rreshtimi i tyre më tepër se dy orë, – u përgjigj ai.

    Djaloshi ia kthehu:

    – Edhe nëse nuk e flasin një gjuhë, nuk janë një moshë dhe janë nga gjitha vendet e botës?

    – E pamundur është të rreshtohen kështu, – u përgjigj gjenerali duke u tallur.

    – Shiko kah ekrani im, – i tha djaloshi. – Shiko ka Kibleja ime! Shiko kah shtëpia e Zotit tim! Shiko kah mysafirët e Zotit tim! Ata kanë ardhur nga të gjitha vendet e botës dhe me zërin e imamit kur thotë “rreshtohuni!”, rreshtohen rreth dy milion njerëz nga falësit e namazit, pa gjeneral ushtarak, e pa mbikëqyrës dhe pa ligj. Kjo është feja jonë! Kjo është trashëgimia e Pejgamberit tonë dhe të Dërguarit tonë me të cilin ti tallesh. Ai ka vdekur, mirëpo ligjet e tij ende vazhdojnë deri më sot dhe do të mbeten deri në Ditën e Kiametit. Nuk ka njeri më të madh se ai, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të!

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

  • PILOTI DHE RECEPSIONISTI

    PILOTI DHE RECEPSIONISTI

    Rrëfen një pilot i cili punon në kompaninë e aeroplanëve “Egypt Air” dhe thotë:

    Punoja në linjën e aeroplanit i cili fluturonte në relacionin Kajro-Tokio për tre muaj. Më pas, për dy muaj u largova nga ky relacion dhe fluturoja për në vende tjera. Deshi Allahu që pas një periudhe të kthehem prapë në të njëjtin relacion dhe kompania, si zakonisht, lidhte kontrata me të njëjtat hotele, ku pushonim dhe flinim.

    Zbrita në të njëjtin hotel dhe isha në pritje të shpërndarjes së dhomave. Në atë moment erdhi recepsionisti dhe filloi të thërret: “Zotëri Muhamed Selim! Zotëri Muhamed Selim!”

    Unë u çudita. Unë tash sa mbërrita në hotel, si e di emrin tim ky? thashë me vete. Pastaj, iu përgjigja duke i thënë se unë isha Muhamed Selimi. Kurse ai më dha një zarf, në të cilin kishte treqind dollarë.

    “Ç’është kjo?” i thashë.

    “Kur ishe këtu para tre muajve, e harrove këtë zarf në dhomën tënde. Unë e ruajta atë në recepsion dhe çdo herë kur vinte ndonjë delegacion nga EgyptAir, e hulumtoja emrin tënd. Sot vërejta emrin tënd në mesin e tyre dhe erdha të ta dorëzoj zarfin”, m’u përgjigj ai.

    SubhanAllah! Tre muaj e ka hulumtuar emrin tim në mesin e delegacionit. Unë e hapa zarfin dhe ia dhurova atij 150 dollarë në shenjë respekti për këtë gjest të mirë. Kurse atij iu skuq fytyra dhe i zemëruar më tha:

    “A më jep të holla për kryerjen e detyrës sime?!”

    Unë u skuqa dhe u turpërova nga ai. Desha t’i tregoj se kjo është tradita jonë në tokat arabe, por u turpërova t’i them.

    “A ka mundësi të të ftoj në darkë sonte?” i thashë.

    “Më vjen keq. Nuk mund ta pranoj ftesën tënde, sepse do të ndjehem në vete sikur kjo vepër është shpërblim ndaj asaj që ta ktheva zarfin. Ndoshta herëve tjera kur të kthehesh, do ta pranoj ftesën”, më tha ai.

    Nga dëgjimi i këtyre fjalëve më erdhi të mërzitem për gjendjen e disa njerëzve në tokat tona dhe fillova të turpërohem nga vetvetja. Ky njeri më dha një mësim që nuk do ta harroj dot asnjëherë. Pra, kur të kryhet detyra me të cilën je i obliguar, nuk duhet të presësh shpërblim si shkëmbim i shërbimit të kryer.

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

     

  • OPERACIONI I NJË HAFËZI TË KURANIT

    OPERACIONI I NJË HAFËZI TË KURANIT

    Një mjek nga Kajro i ishte betuar Dr. Muhamed Hasanit duke i thënë:
    Shejh Muhamed, gjëja më e çuditshme që kam parë në jetën time është rasti i një hafëzit të Kuranit, i cili erdhi në spital për t’u operuar. Ai i kishte tejkaluar të gjashtëdhjetat, mjekra e tij ishte e thinjur, kurse fytyra i ndriçonte dhe i shkëlqente. Kur i veshi rrobat e operimit, filloi të qajë dhe i thashë:
    “Pse po qan? Ti je hafëz i Kuranit, fytyra jote po shkëlqen, ti je imami ynë.”
    “O biri im, pasha Allahun, unë nuk qaj nga frika e vdekjes apo nga frika e operacionit”, më tha ai.
    “SubhanAllah! Po pse po qan?” i thashë unë.
    “U interesova se sa do të zgjasë operimi dhe më thanë se ka mundësi të zgjatë më shumë se katër orë.”
    “Po. Ka mundësi të zgjatë katër, pesë apo gjashtë orë.”
    “Falënderimi i takon Allahut!”, tha plaku.
    “A je i frikësuar?” e pyeta unë, kurse ai e mohoi këtë.
    “Mirë, atëherë përse po qan?”
    “Pasha Allahun, po qaj se sot nuk do të mundem ta lexoj pjesën e Kuranit që e kam të caktuar”, u përgjigj ai.
    “Sa lexon nga Kurani brenda ditës?” i thashë.
    “Allahu është meritor që unë e përfundoj leximin e Kuranit në çdo tre ditë. Pra, unë në ditë lexoj nga dhjetë xhuza. Mirëpo, tash po frikësohem se nuk do të mundem të lexoj aq sa e kam të paraparë për të lexuar.”
    Me të vërtetë u ndjeva i turpëruar dhe i nënçmuar nga kjo ngjarje. Njeriu frikësohet se do t’i ikë leximi i Kuranit edhe duke u operuar. Unë megjithëse jam i shëndoshë, ka mundësi të kalojnë dy javë apo një muaj pa lexuar një ajet nga Libri i Allahut. Ndërkohë, plaku më shikoi dhe më tha:
    “O biri im, dëshiroj t’i falë dy rekatë namaz dhe kur të më vendosni në vendin ku do të më operoni, ju lutem të më lini një orë të plotë që ta lexoj pjesën e caktuar të Kuranit. Pasi të kalojë një orë, le të vijë mjeku dhe le të më japin anestezion. E lus Allahun që të na jep sukses në këtë operacion.”
    Kështu, e vendosëm në sallën e operimit dhe e lamë të rrijë një orë. Pasi lexoi Kuran, mjeku ia dha anestezionin dhe ai e humbi vetëdijen. Mjekët tjerë iu afruan për ta operuar, kurse ai, gjatë tërë kohës që e operonin, lexonte Kuran me zë të lartë. Pasha Allahun, nuk u ndalte së lexuari Librin e Allahut, edhe pse nuk ishte në vetëdije.

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

Kushtrim Guraj

Support