test.disidenti.net

Category: Familja & jeta bashkëshortore

  • NIKAHU (MARTESA) DHE DISPOZITAT E TIJ

    NIKAHU (MARTESA) DHE DISPOZITAT E TIJ

    1. Nikahu (martesa) është natyrshmëri njerëzore dhe domosdoshmëri jetësore. Është shkak për banimin e Tokës, për ruajtjen e nderit me hallall dhe mbrojtjen e tij nga harami, është parambrojë nga sprovat dhe nëpërmjet tij arrihet deri te fëmija. Është traditë nga traditat e pejgamberëve dhe udhëzim i tyre dhe për në të nxiti sheriati.

    Allahu thotë: “Allahu i ka krijuar për ju gratë nga lloji juaj e nga gratë tuaja ju jep djemtë e nipat dhe ju furnizon me ushqime të mira. A mos vallë, ata besojnë në gënjeshtra dhe i mohojnë dhuntitë e Allahut.” (En-Nahl: 72)

    Dhe thotë: “Vërtet, edhe para teje Ne kemi sjellë të dërguar, të cilëve u kemi dhënë gra dhe pasardhës…” (Er-Rad: 38)

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, tha: “…unë agjëroj dhe ha, natën fali namaz, fle dhe martohem. Kush largohet nga suneti (tradita) im, nuk është prej meje.”[1]

    Në një hadith tjetër: “O ju të rinj! Kush ka mundësi le të martohet, sepse martesa e ruan syrin dhe e mbron epshin (nderin). Ai që nuk ka mundësi të martohet, le të agjërojë, sepse agjërimi është mburojë për të.”[2]

    1. Martesa është shenjë nga shenjat e Allahut që aludojnë në madhërinë dhe fuqinë e Tij, në krijimtarinë e Tij të bukur, në gjerësinë e mëshirës së Tij dhe në përkujdesjen për robërit e Tij.

    Allahu thotë: “Dhe një prej shenjave të Tij është që prej jush krijoi për ju bashkëshortet tuaja, që të qetësoheni pranë tyre, duke vënë ndërmjet jush dashuri dhe mëshirë. Me të vërtetë, në këtë ka shenja, për njerëzit që mendojnë.” (Er-Rum: 21)

    Allahu e krijoi gruan që burri të gjejë qetësi pranë saj, të pushojë zemra e tij pranë saj, të fluturojë shpirti i tij për takimin e saj, të gëzohet me pamjen e saj, të ndiejë qetësi kur të shkojë në shtëpi dhe t’i mjaftojë ajo që ta ruajë nderin e tij. Prandaj, shtëpia bashkëshortore në gjuhën arabe quhet “sekenen” ose “meskenen” (që d.m.th. pushim dhe qetësim – sh.p. – ). Në mes bashkëshortëve Allahu vuri dashuri dhe mëshirë dhe nuk ka afërsi më të madhe bashkëshortore sesa afërsia në mes burrit dhe gruas së tij.

    1. Martesa është marrëveshje dhe besëlidhje, bashkëjetesë me sjellje të mirë, përkujdesje për ndjenjat, largim për brengat, respekt i ndërsjellë, autoritet i burrit mbi gruan, mëshirë për gruan dhe formim i një familjeje të re mbi parime fetare.
    2. Me ardhjen e Islamit, u shfuqizuan format e parregullta të nikahut të përhapura në kohën para Islamit dhe mbeti forma e nikahut të ligjshëm. Aisha, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, tha: “Kur Muhamedi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, u dërgua me të vërtetën (me shpalljen), i prishi të gjitha format e nikahut që bëheshin para Islamit, përveç formës së nikahut që sot e bëjnë njerëzit.”[3]
    3. Martesa është shenjë nga shenjat e Allahut. Dëshirën për martesë e bëri të jetë pjesë në natyrshmërinë e të gjitha krijesave. Në mesin e tyre njeriun e nderoi duke e përkufizuar martesën e tij me kritere, dispozita dhe rregulla. Po ashtu e bëri adhurim dhe vepër të mirë që nëpërmjet saj i afrohet Allahut.
    4. Nikahu në esencë është ‘mubah’ (i lejuar, legjitim) dhe dispozita e tij ndryshon me ndryshimin e gjendjeve të njeriut: për atë që ka epsh, por e ruan veten të mos bjerë në imoralitet, martesa pëlqehet; për atë që ka mundësi të martohet dhe frikohet se po bie në imoralitet, martesa obligohet; për atë që frikohet të bëjë padrejtësi, të bëjë ndonjë dëm dhe mangësi, sikurse të jetë i paaftë të shpenzojë për gruan, ose të sillet keq me të dhe të ngjashme me to, martesa urrehet për këtë njeri.
    5. Nëse burri dëshiron të martohet është mirë të mos ngutet në zgjedhjen e gruas. Ai për grua pëlqehet që ta martojë atë që ka fe, moral dhe ndershmëri, që është e dashur dhe që lind fëmijë, të jetë beqare dhe e bukur, nga familje e mirë dhe me prejardhje fisnike.

    Sa më shumë veti nga këto të lartpërmendurat t’i posedojë një grua, aq më shumë i shtohet vlera asaj.

    Allahu thotë: “Gra të mira janë ato të dëgjueshmet, që ruajnë fshehtësitë që ka urdhëruar Allahu…” (En-Nisa: 34)

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Gruaja martohet për katër gjëra: për pasurinë e saj, për prejardhjen e saj, për bukurinë e saj dhe për fenë e saj. Martoje atë që ka fe, të lumshin duart.”[4]

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Dynjaja është kënaqësi dhe kënaqësia më e mirë e dynjasë është gruaja e ndershme.”[5]

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Martoni ato gra që janë të dashura dhe që lindin shumë fëmijë, sepse unë do të krenohem me ju para umeteve të tjera në Ditën e Kiametit.”[6]

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i tha Xhabirit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, kur u martua me të vejë: “Pse nuk u martove me beqare, të lozësh me të dhe ajo të lozë me ty?!”[7]

    Martesa me beqare në përgjithësi më shumë e afron dashurinë, e forcon afërsinë dhe lidhjen në mes bashkëshortëve, por mund të zgjedhë edhe një të vejë, nëse ajo i përshtatet gjendjes së njeriut, siç veproi Xhabiri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i cili u martua me të vejë, që ajo të përkujdesej për motrat e tij.

    Kur u pyet Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, se cila grua është më e mirë, tha: “Ajo grua që e gëzon burrin e vet kur ai e shikon, e respekton atë kur ai e urdhëron dhe që nuk vepron diçka që ai e urren, në lidhje me nderin e saj dhe pasurinë e tij.”[8]

    1. Përgjegjësi i vajzës e ka për detyrë që atë ta martojë me burrë që posedon fe dhe moral si dhe t’ia lehtësojë asaj martesën e jo t’ia komplikojë atë.

    Allahu thotë: “I martoni të pamartuarit dhe të pamartuarat ndër ju, si dhe skllevërit dhe skllavet tuaja që janë besimtarë të ndershëm! Nëse janë të varfër, Allahu, do t’i begatojë ata me dhuntinë e Tij; Allahu është i Gjerë në mirësi dhe i Gjithëdijshëm.” (En-Nur: 32)

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Nëse ju vjen ndokush që ka fe dhe moral t’jua kërkojë vajzën për martesë, martojeni, e nëse jo, atëherë në Tokë do të ndodhin sprova dhe çrregullime të mëdha.”[9]

    1. Të përpiqesh që t’i martosh të drejtët dhe të drejtat dhe të bashkosh një burrë me një grua, është vepër e mirë madhështore që shpërblehet shumë. Ky është bashkëpunim për në bamirësi dhe devotshmëri, argument për mirësi, ndërmjetësim i mirë, hapje e dyerve të virtytshmërisë dhe mbyllje e dyerve të sprovave. Myslimanëve u bën dobi dhe shpirtrave të tyre u jep gëzim e lumturi.
    2. Obligim dhe përgjegjësi e kanë të gjithë, që nëpërmjet mjeteve morale dhe materiale të mundshme, t’u ndihmojnë të rinjve që të themelojnë familje myslimane. Kjo mund të bëhet duke i nxitur për martesë, duke i udhëzuar për te të drejtët dhe të drejtat, duke i bashkuar të rinjtë me të rejat që dëshirojnë martesë, duke ua larguar çdo pengesë, duke u dhënë të holla për martesë atyre që kanë nevojë, duke i nxitur bujarët dhe fisnikët nga pasanikët që të shpenzojnë për martesën e të rinjve, derisa të bëhemi nga ata që Allahu thotë: “ata nxitojnë të bëjnë vepra të mira…” (El-Muminun: 61)
    3. Nuk ka pengesë nëse prindi ia ofron vajzën e tij për martesë një djali të ndershëm, kjo nuk llogaritet e metë, turp, nënçmim për veten ose për vajzën, siç mendojnë disa njerëz. Neve Kurani na rrëfen për një burrë të ndershëm që jetonte në qytetin e Medjenit dhe kur e pa Musain, alejhi selam, se kishte fe dhe ndershmëri ia ofroi vajzën e tij për martesë: “O babai im, – tha njëra nga ato të dyja, – merre këtë njeri në shërbim! Sigurisht që njerëzit e fortë dhe të besueshëm janë më të mirët, që dikush mund t’i marrë në shërbim”. Plaku tha: “Unë dua të ta jap për grua njërën prej këtyre dy bijave të mia, me kusht që të më shërbesh mua tetë vjet por, nëse dëshiron, mund të qëndrosh dhjetë vjet. Unë nuk dëshiroj të t’i rëndoj gjërat. Ti do të shohësh, në dashtë Allahu, se jam një njeri i mirë.” (El-Kasas: 26-27)

    Omer ibën El-Hatabi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, vajzën e tij Hafsën ia ofroi për martesë Othmanit dhe më pas Ebu Bekrit, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre, por në fund atë e martoi Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të.[10]

    1. Feja e merr në konsideratë përshtatshmërinë në mes burrit dhe gruas në nikah dhe për këtë dijetarët janë të një mendimi. Prindi, nëse e marton vajzën e ndershme për një mëkatar, nikahu i tyre është në rregull, ndërsa gruaja e ka të drejtën që të zgjedhë, të qëndrojë ose ta kërkojë prishjen e nikahut.

    Kurse për sa u përket gjërave që nuk ndërlidhen me fe, dijetarët nuk janë të një mendimi, mirëpo pëlqehet që përgjegjësi i vajzës ta marrë në konsideratë përshtatshmërinë edhe në gjëra të tjera që e ndihmojnë burrin dhe gruan të përshtaten sa më mirë me njëri-tjetrin dhe ta vazhdojnë jetën bashkëshortore.

    1. Është e ndaluar që vajza të pengohet të martohet me atë që përshtatet. Nëse vajza ka dëshirë që të martohet me dikë që përshtaten dhe përgjegjësi nuk e marton, atëherë bie e drejta e përgjegjësit që ta martojë me dikë tjetër. Allahu thotë: “…mos i pengoni ato që të martohen përsëri me burrat e tyre, nëse merren vesh me të mirë.” (El-Bekare: 232)
    2. Është e ndaluar që vajza të detyrohet të martohet për atë që ajo nuk e pëlqen. Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Nuk martohet beqarja derisa t’i merret leje.” – I thanë: “O i Dërguari i Allahut! E si është leja e saj?” U përgjigj: “Heshtja e saj.”[11]
    3. Nuk i takon asnjërit nga të dy prindërit, që fëmijën e tyre ta detyrojë të martohet me një grua që atij nuk i pëlqen. Nëse fëmija në këtë rast nuk e respekton vullnetin e prindërve, nuk llogaritet mosrespektues i tyre. “Nëse nuk e ka atë të drejtë askush që dikë tjetër ta detyrojë të hajë diçka që prej saj ndien neveri, duke qenë mundësia për të ngrënë diçka tjetër që e ngop dhe e dëshiron vetja e tij, e njëjta vlen edhe te nikahu madje edhe më shumë. Kur ndonjëri ha diçka që e urren, shija e hidhur atij ushqimi ndihet vetëm për disa orë dhe më pas largohet, ndërsa shoqërimi i padëshiruar dhe maltretimi në mes bashkëshortëve ndihet për një kohë të gjatë dhe ky maltretim nuk mund të largohet.”[12]
    4. Kushdo që dëshiron të fejojë një vajzë, lejohet që të shikojë në ato pjesë të trupit të vajzës që në përgjithësi shfaqen prej saj, si: fytyra, shputat e duarve dhe shputat e këmbëve. Shikimi duhet të jetë me qëllim fejese dhe jo të vetmuar ata dy, por në prezencë të mahremit. Po ashtu edhe vajza e ka të drejtën të shikojë në djalin që dëshiron të martohet për të.

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Kur ndonjëri nga ju dëshiron që të fejojë një vajzë, nëse mund të shohë atë çfarë e nxit për martesën e saj, le ta shohë.”[13]

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, kur u fejua Mugire ibën Shu’be, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i tha: “Shihe atë, sepse kjo ju afron dhe jua shton dashurinë.”[14]

    1. Ta shohësh një vajzë për fejesë lejohet vetëm nëse plotësohen katër kushte:

    Kushti i parë: Të jesh i vendosur për fejesë.

    Kushti i dytë: Nuk lejohet të vetmohesh me të, duhet të jetë prezent edhe mahremi.

    Kushti i tretë: Të sigurohesh nga fitneja.

    Kushti i katërt: Të shohësh tek ajo vetëm atë që ajo e shfaq në përgjithësi para prindit të saj, vëllait të saj dhe të ngjashmit me ta. Më tepër se kjo nuk lejohet.

    1. Nuk lejohet të fejohet një grua që është e fejuar me dikë tjetër. Kush kërkon të fejohet me një grua dhe ajo pranon, të tjerëve u ndalohet që ta fejojnë atë, përveç atëherë kur prishet fejesa ose i pari ia jep lejen tjetrit.[15] Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Nuk fejohet një grua që është e fejuar me dikë tjetër, derisa të prishet fejesa ose t’ia japë lejen i fejuari i parë tjetrit.”[16]
    2. Kusht për saktësinë e nikahut është përcaktimi i identitetit të bashkëshortëve, pëlqimi i tyre që të martohen me njëri-tjetrin, veliu (përgjegjësi i vajzës), dy dëshmitarë të drejtë, të mos kenë burri dhe gruaja pengesa që e ndalojnë fejesën, si: ideti (koha e caktuar e pritjes pasi që të divorcohet), ihrami (d.m.th. janë në ihram, qoftë në umre apo haxh) etj.
    3. Nikahu nuk është i saktë pa pëlqimin e veliut (përgjegjësi i vajzës), dhe prezencën e dy dëshmitarëve të drejtë. Gruaja nuk e ka atë të drejtë që ta martojë veten dhe as që ta martojë dikë tjetër, e nëse ajo e marton veten ose e marton dikë, nikahu i saj nuk pranohet.

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Nuk ka martesë pa pëlqimin e veliut dhe pa dëshminë e dy dëshmitarëve të drejtë.”[17]

    Po ashtu Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Çdo grua që martohet pa lejen e veliut (përgjegjësit), nikahu i saj është i kotë, nikahu i saj është i kotë, nikahu i saj është i kotë.”[18]

    1. Martesa pëlqehet që të publikohet dhe njerëzit të njoftohen. Për ta publikuar martesën lejohet që gratë t’i bien defit (kjo është e veçantë për gratë, ndërsa burrat nuk lejohet t’i bien defit), dhe të këndojnë me fjalë të zakonta për dasma, jo me fjalë që nxitet për në haram dhe lavdërohet harami. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Publikojeni martesën.”[19]

    Me një hadith tjetër Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Dallimi në mes hallallit dhe haramit në nikah është rënia e defit dhe publikimi i martesës.”[20]

    1. Për gruan që martohet Islami e caktoi t’i jepet ‘mehri’ (dhurata e kurorëzimit). Mehri është një nga dukuritë e fisnikërisë dhe nderit që Islami ia bëri gruas. Mehri është e drejta e saj që ajo e meriton plotësisht me kryerjen e aktnikahut.

    Pëlqehet që sasia e mehrit të përcaktohet gjatë kryerjes së aktnikahut.

    Allahu thotë: “Dhe jepuni me gjithë zemër grave tuaja dhuratën e kurorëzimit…” (En-Nisa: 4)

    Mehri (dhurata e kurorëzimit) është quajtur me emrin ‘sadak’[21] për shkak të fuqisë së tij, për shkak se është hak që patjetër duhet t’i jepet gruas dhe për shkak se e shpalos dëshirën e sinqertë të atij që e jep në martesë, gjë që është bazë në detyrimin e mehrit.[22]

    1. Esenca e mehrit është që të jepet në pasuri, si: ari dhe para, ose në kapital, ose në diçka që ka vlerë materiale dhe burri ia dhuron gruas si p.sh. t’i bëjë burri ndonjë shërbim ose dobi, sikurse t’ia mësojë Kuranin ose ta dërgojë në haxh. Mehri mund të jetë i menjëhershëm ose i vonshëm.

    Lejohet që gruaja për mehër të kërkojë diçka tjetër nga ajo që u përmend më lart, si: të kërkojë që burri ta pranojë Islamin (nëse gruaja është myslimane dhe burri që e kërkon nuk është mysliman -sh.p-), ose të kërkojë që burri të kërkojë dije, ose ta mësojë Kuranin përmendsh tërësisht ose pjesërisht, e të ngjashme me to.

    “Mehri në esencë është bërë i ligjshëm si e drejtë e gruas që ajo të përfitojë prej tij. Nëse ajo për mehër dëshiron që burri i saj të kërkojë dije, të kapet për fe, ta pranojë Islamin dhe ta lexojë Kuranin, lejohet dhe ky është mehri më i vlefshëm, më i dobishëm dhe më i miri.”[23]

    1. Islami nxiti që mehri të jetë sa më i lehtë dhe sa më i vogël. Kjo është më e bereqetshme dhe ndjekje e rrugës së Profetit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të.

    Në një hadith ceket: “Mehri më i mirë është ai më i lehti”, me një transmetim tjetër: “Martesa më e mirë është ajo më e lehta (në shpenzime).”[24]

    Me një hadith tjetër: “Nga bereqeti i gruas është: lehtësimi i fejesës, lehtësimi i mehrit dhe lehtësimi i mbetjes shtatzënë dhe lindjes së fëmijëve.”[25]

    1. Pëlqehet të bëhet dasmë, qoftë edhe me një dele, që të publikohet martesa. Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, e porositi Abdurrahman ibën Aufit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, duke i thënë: “Bëj dasmë, qoftë edhe me therjen e një deleje!”[26]

    Nuk ka pengesë që myslimani gostinë e dasmës ta bëjë natën e dhëndërisë ose edhe para, ose kur ta bëjë aktnikahun ose edhe para. Çështja është e tillë që në të ka hapësirë të veprohet gjerësisht, edhe pse më e mira është që të veprohet sipas traditës së vendit ku jeton.

    1. Përgjigjja e ftesës dhe prezenca në dasmë është detyrim. Kush nuk dëshiron për të ngrënë ushqim, bën dua për vëllanë mysliman dhe largohet nga dasma.

    Kush ftohet në dasmë dhe në të ka mëkate, si: alkool, dhe ka mundësi ta largojë të keqen prej aty, pa probleme dhe çrregullime, e ka për detyrë të shkojë dhe ta largojë të keqen, e nëse nuk ka mundësi, atëherë nuk prezenton në dasmë.

    E nëse nuk ka dijeni se në dasmë ka mëkate dhe këtë e kupton vetëm pasi të arrijë në vend, e ka për detyrë ta largojë mëkatin, nëse mundet e nëse jo, atëherë largohet prej aty.

    1. Pëlqehet për të porsamartuarit të bëhet dua, duke thënë: “Allahu ju bekoftë ju dhe pasardhësit tuaj, si dhe ju bashkoftë ju të dy në të mirë.”[27]
    2. Pëlqehet që burri natën e dhëndërisë të jetë xhentil me gruan e vet, t’i japë diçka për të pirë dhe të ngjashme me të dhe ta vendosë dorën e tij në ballin e saj dhe të lutet: “O Allahu im, kërkoj nga Ti të më dhurosh të mirën e saj dhe të mirën që e ke bërë natyrë të saj. Dhe kërkoj mbrojtje te Ti nga sherri i saj dhe nga sherri që e ke bërë natyrë të saj.”[28]

    Nëse pastaj i falin bashkërisht dy rekate, nuk ka pengesë, sepse përcillet nga disa të parët tanë të mirë që kanë vepruar kësisoji.

    Kur t’i afrohet gruas për marrëdhënie intime thotë: “Me emrin e Allahut, o Allahu im, na e largo djallin prej neve dhe prej asaj që do të na furnizosh me të.”[29]

    Myslimani, kur t’i afrohet gruas për marrëdhënie, llogarit në shpërblimin e Allahut dhe e bën nijetin që gruas t’ia japë hakun e saj, ta mbrojë nderin e saj dhe të tij, ta shtojë afërsinë me të, të kërkojë fëmijë të ndershëm dhe të synojë të mira të tjera të ngjashme me to.

    1. Lejohet burri që t’i afrohet bashkëshortes së vet si të dëshirojë, natën ose ditën, përveç gjatë menstruacioneve dhe lehonisë si dhe ndalohen marrëdhëniet në anus.
    2. Nuk ka pengesë për bashkëshortët që të lahen bashkërisht në një vend dhe me një enë.
    3. Ndalohet që burri dhe gruaja t’i shpalosin fshehtësitë e tyre të shtratit. Ato janë amanet i madh dhe ata të dy duhet të përkujdesen që ato t’i ruajnë për vete.

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Njeriu me pozitë më të keqe në Ditën e Kiametit tek Allahu është ai burrë që i afrohet gruas së vet dhe ajo i afrohet atij, e pastaj i shpalosin fshehtësitë e tyre.”[30]

    1. Islami nxiti dhe e vërtetoi mirësinë e sjelljes së mirë me gruan. Po ashtu Allahu i nxiti burrat që ta shtojnë kujdesin dhe sjelljen e mirë me gratë.

    Allahu thotë: “Jetoni e silluni mirë me to! Në qoftë se ato nuk ju pëlqejnë aq shumë, (duroni!) sepse është e mundur që juve të mos ju pëlqejë diçka, por që Allahu në atë do t’ju sjellë shumë të mira.” (En-Nisa: 19) Dhe po ashtu thotë: “…gruaja të mbahet me të mirë…” (El-Bekare: 229)

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Ju porosis të silleni mirë me gratë tuaja.”[31]

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Më i mirë ndër ju është ai që është më i mirë me familjen e tij, ndërsa unë jam më i miri në mesin tuaj me familjen time.”[32]

    Sjellja e mirë me gruan e përfshin sjelljen e mirë me fjalë dhe me vepra, duke filluar nga shoqërimi i mirë, shprehja e ndjenjave me fjalë dhe me dhurata, paraqitja e dashurisë dhe respektit, të qenët xhentil dhe mik i mirë me të, mosdëmtimi i saj, të qenët bamirës me të, sjellja e mirë, butësia, përkujdesja për ndjenjat e saj, ngushëllimi i saj, durimi gjatë gabimeve të saj, futja e gëzimit në shpirtin e saj, zbukurimi për të, dhënia e të drejtave të saj me tolerancë dhe lehtësime jo me kokëfortësi dhe vështirësi.

    Në sjelljen e mirë përfshihet edhe shpenzimi dhe veshmbathja dhe të ngjashmet me to. Edhe gruaja detyrohet të sillet mirë me burrin e saj, ajo ka të drejta ndaj tij sikurse ai që ka të drejta ndaj saj, në të njëjtën kohë dhe vend, dhe ato dallojnë me ndryshimin e gjendjeve.

    Allahu thotë: “Gratë kanë aq të drejta sa kanë edhe detyra, sipas arsyes së shëndoshë, ndonëse burrat kanë një shkallë (më shumë përgjegjësie) mbi ato.” (El-Bekare: 228)

    Disa komentues të Kuranit thanë: “Ajo një shkallë (e përgjegjësisë), që burrat e kanë mbi gratë është epërsia e tij karshi saj, realizimi i të gjitha obligimeve që i ka ai ndaj gruas së vet dhe toleranca e tij me gruan në obligimet e saj, që i ka ndaj tij ose në disa nga to.”[33]

    Kjo shkallë është një tregues që e nxit burrin të sillet mirë me gruan, të jetë më zemërgjerë me gruan në pasuri dhe moral, dhe më e mira për të do të ishte që të përpiqet përtej mundësive.”[34]

    Prandaj, përcillet për Ibën Abasin, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, të ketë thënë: “Nuk dua që ta marrë gjithë hakun tim që gruaja e ka ndaj meje, sepse Allahu thotë: “…ndonëse burrat kanë një shkallë (më shumë përgjegjësie) mbi ato.” (El-Bekare: 228)[35]

    1. Allahu e urdhëroi burrin të sillet mirë me gruan e tij në të dy gjendjet, kur e mban dhe kur e ndan, dhe thotë: “…i mbani ato si ka hije ose ndahuni me to në mënyrë të pëlqyeshme…” (Et-Talak: 2)

    D.m.th. mbani ato si i ka hije dhe me shoqërim të mirë, e jo në atë mënyrë që t’i dëmtoni, t’ju bëni keq dhe t’i pengoni ato. Mbajtja e tillë nuk lejohet.

    Nëse ndaheni me to, ndahuni në mënyrë të pëlqyeshme, d.m.th. ndarje pa rrezik dhe frikë, pa sharje dhe armiqësi, pa e përdorur dhunën dhe fuqinë për të marrë diçka nga pasuria e saj.[36]

    Allahu thotë: “Mos harroni që të bëheni bamirës midis jush!” (El-Bekare: 237)

    1. Gruaja ka detyrime ndaj burrit të saj: respektimin e udhëheqësisë së tij, respektimin e tij me mirësi, t’i përgjigjet nevojës së burrit për në shtrat, të zbukurohet në suaza të së lejuarës, të jetë bashkëshorte e mirë, ta ruajë nderin dhe pasurinë e tij, të mos agjërojë nafile pa lejen e tij, të mos e futë askënd në shtëpi pa lejen e tij, t’i shërbejë, ta falënderojë dhe jo t’i mohojë të mirat e tij që i vepron për të, të jetë e kënaqur me atë që e posedon dhe të mos e ngarkojë me shpenzime.
    2. Burri po ashtu ka detyrime ndaj gruas së tij: respektimin e kushteve që i kanë vendosur në mes tyre gjatë aktnikahut, shpenzimi për të, dhënia e hakut të shtratit dhe ruajtja e nderit të saj, sjellja e mirë, urdhërimi i saj t’i respektojë kufijtë e Allahut, mbajtja e drejtësisë në mes grave për atë që ka më shumë se një grua, t’ia respektojë marrëveshjen asaj dhe të mos e harrojë mirësinë e saj, të mos i shpalosë fshehtësitë e saj, të durojë dhe t’i mbyllë sytë përballë disa gabimeve të saj.
    3. Të krijosh familje të lumtur duhet që ajo të ndërtohet mbi dashuri dhe mëshirë, kurse me dije ajo zhvillohet shëndoshë. Faktor tjetër që e zhvillon familjen është studimi i jetës së Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, me anëtarët e familjes së tij dhe zbatimi i atyre mësimeve në realitet në jetën bashkëshortore.

    Pejgamberi ynë, Muhamedi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, ishte ai që tha: “Më i miri ndër ju është ai që është më i mirë me familjen e tij, ndërsa unë jam më i miri në mesin tuaj me familjen time.”[37]

    “O Zoti ynë, dhurona nga gratë tona dhe trashëgimtarët tanë, ç’është prehje për sytë tanë dhe bëna shembull për të mirët!” (El-Furkan: 74)

     

    E lusim Allahun të na japë lumturi, neve dhe të gjithë myslimanëve në dynja dhe ahiret dhe të na japë mbarësi ta veprojmë atë që Ai e do dhe Atë e kënaq.

    Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.

    [1] Buhariu (5063), Muslimi (1401).

    [2] Buhariu (1905), Muslimi (1400).

    [3] Buhariu (5127).

    [4] Buhariu (5090), Muslimi (1466).

    [5] Muslimi (1467).

    [6] Ebu Davudi (2050), shejh Albani hadithin e saktësoi.

    [7] Buhariu (5247), Muslimi (715).

    [8] Nesaiu (3231), imam Ahmedi (7421), shejh Albani hadithin e saktësoi.

    [9] Tirmidhiu (1085), shejh Albani hadithin e vlerësoi të mirë.

    [10] Shih: Sahih El-Buharij (4005).

    [11] Buhariu (5136), Muslimi (1419).

    [12] Mexhmual Fetava (32/30).

    [13] Ebu Davudi (2082), shejh Albani e vlerësoi si të mirë.

    [14] Tirmidhiu (1087), Nesaiu (3235), Ibën Maxhe (1866), shejh Albani e saktësoi.

    [15] D.m.th. ai që do të fejohet shkon tek i fejuari i parë dhe i thotë: Më ka ardhur lajmi që e ke fejuar filanen, shpresoj prej teje që ta lësh këtë fejesë dhe ta martoj unë. (Shejh Uthejmini, Allahu e mëshiroftë.) https://islamqa.info/ar/101117 (sh.p)

    [16] Buhariu (5142), Muslimi (1408).

    [17] Ibën Hibani (4075), hadithi gjendet në Sahih El-Xhami’ (7557), baza e hadithit gjendet në Sunenët.

    [18] Ebu Davudi (2083), Tirmidhiu (1102), shejh Albani hadithi e saktësoi.

    [19] Imam Ahmedi (16130), shejh Albani e vlerësoi si të mirë në Sahih El-Xhami’ (1072).

    [20] Tirmidhiu (1088), Nesaiu (3369), Ibën Maxhe (1896), shejh Albani e vlerësoi si të mirë.

    [21] ‘Sadak’ do të thotë prikë, pagesë (e dhëndrit për nusen), sinqeritet, fortësi etj. (sh.p)

    [22] Shih: Mugnij El-Muhtaxh, Hatib Esh-Sherbinij (4/366).

    [23] Zadul Mead, Ibën El-Kajim (5/162).

    [24] Ebu Davudi (2117), El-Hakimi (2742), shejh Albani e saktësoi.

    [25] Imam Ahmedi (24478), Ibën Hibani (4095), shejh Albani e vlerësoi si të mirë në Sahih El-Xhami’ (2235).

    [26] Buhariu (6386), Muslimi (1427).

    [27] Shih: “Mburoja e Muslimanit” – te kaptina ‘Duaja për të porsamartuarit’ – e përkthyer në shqip (sh.p.)

    [28] Shih: “Mburoja e Muslimanit” – te kaptina ‘Duaja gjatë martesës dhe blerjes së kafshës’ – e përkthyer në shqip (sh.p.)

    [29] Shih: “Mburoja e Muslimanit” – te kaptina ‘Duaja para se t’i afrohesh bashkëshortes’ – e përkthyer në shqip (sh.p.)

    [30] Muslimi (1437).

    [31] Buhariu (5186), Muslimi (1468).

    [32] Tirmidhiu (3895), shejh Albani e saktësoi hadithin.

    [33] Shih: Tefsir Et-Taberij (4/122, 123).

    [34] Shih: El-Muharer El-Vexhiz, Ibën Atije (1/306).

    [35] Shih: Tefsir Et-Taberij (4/123).

    [36] Shih: Tefsir Es-Sadij (fq.869).

    [37] Tirmidhiu (3795), shejh Albani hadithin e saktësoi.

     

    Dr. Muhamed Salih el-Munexhid

    Nga arabishtja: Irfan Jahiu

    Pjesë e librit “UDHËZIME DHE DISPOZITA PËR NDODHITË E NDRYSHME GJATË VITIT”

  • EDUKIMI I FËMIJËVE

    EDUKIMI I FËMIJËVE

    1. Dhuntitë dhe mirësitë e Allahut për robërit e Vet janë aq shumë, saqë numri i tyre nuk mund të përkufizohet dhe të numërohet. Në to bën pjesë edhe dhuntia e fëmijës. Fëmijët janë dhuntia, dhurata dhe mirësia e madhe e Allahut për robin e Vet. Kjo e mirë e Allahut e meriton falënderimin, përkujdesjen dhe ruajtjen nga robi i Tij. Fëmijët janë fryti i zemrës, themeli i shtëpisë, stolia e jetës së dynjasë, ashtu siç Allahu thotë: “Pasuria dhe djemtë janë stoli e jetës së kësaj bote…” (El-Kehf: 46)

    Allahu në Kuran e përmend se nga lutjet e robërve të zgjedhur të Allahut është lutja: “O Zoti ynë, dhurona nga gratë tona dhe trashëgimtarët tanë, ç’është prehje për sytë tanë dhe bëna shembull për të mirët!” (El-Furkan: 74)

    1. Islami fëmijës ia siguron të drejtat para lindjes së tij: fillimisht me zgjedhjen e nënës së ndershme, pastaj përkujdesja për të gjatë periudhës së shtatzënisë, përkujdesja për të drejtën e tij që të jetojë duke e ndaluar abortimin e tij gjatë fazës së shtatzënisë, lehtësimi i çështjes së agjërimit për gruan shtatzënë, ndëshkimi i mbytësit të tij duke e detyruar ta shpaguajë gjakun e tij etj.

    Pas lindjes: lumturia dhe gëzimi me daljen e tij në dynja, thirrja e ezanit në veshin e djathtë, pëlqehet t’i fërkohet lehtë qiellza e tij me hurmë, i jepet e drejta ta marrë mbiemrin e babait, zgjedhja e emrit të mirë për të, therja e akikës, qethja e flokëve të kokës së tij dhe dhënia lëmoshë në peshë të flokëve të tij, synetimi i tij, plotësimi i gjidhënies, përkujdesja për edukimin dhe rritjen e tij, shpenzimi për të, drejtësia në mes atij dhe vëllezërve të tij, përkujdesja për shëndetin e tij trupor dhe mendor. Po ashtu i garantohet e drejta e tij në trashëgimi, vasiet, dhuratë, vakëf etj.

    1. Fëmijët tanë janë amanet mbi supet tona, për ta do të merremi në llogari para Allahut.

    Allahu thotë: “O ju, që besoni! Ruajeni veten dhe familjet tuaja nga zjarri, lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët…” (Et-Tehrim: 6)

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Edhe ndaj fëmijës tënd ke hak (të drejta që bien mbi ty).”[1]

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Secili prej jush jeni barinj dhe secili prej jush është përgjegjës për kopenë e vet… Burri është bari i familjes së tij dhe përgjegjës për të, gruaja është bareshë e shtëpisë së saj dhe përgjegjëse për shtëpinë e burrit të saj dhe për fëmijët e saj.”[2]

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Allahu do ta pyesë çdo përgjegjës për kopenë që e ka pasur nën përgjegjësinë e tij, a e ka ruajtur apo e ka humbur, madje do të pyetet edhe njeriu për anëtarët e familjes së tij.”[3]

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Çdonjërin që Allahu e ngarkon me përgjegjësi për ndonjë grup njerëzish, ndërsa ai e tradhton amanetin e tij (nuk ja jep hakun parisë së tij) dhe vdes në këtë gjendje, Allahu ia ndalon atij Xhenetin.”[4]

    1. Çdo mysliman për fëmijët e tij duhet ta ketë frikë Allahun, duke i drejtuar dhe përkrahur ata për në mirësi, duke i larguar nga sherri, shthurja dhe e liga, si dhe duke ua mbyllur çdo rrugë që i çon drejt mëkateve dhe gjynaheve.
    2. Edukimi i fëmijëve fillon me zgjedhjen e bashkëshortes së ndershme. Fëmijët e kanë atë të drejtë, që nëna e tyre të jetë e ndershme. Nëna është medrese që prej saj dalin breza.

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “…Zgjedhe për grua atë që është me fe, të lumshin duart.”[5]

    E ka thënë të vërtetën poeti:

    Nëna është medrese, nëse e përgatit atë si duhet (d.m.th. e zgjedh si duhet),

    ajo do ta përgatitë një popull me rrënjë të mira.

    1. Edhe babai edhe nëna e kanë për detyrë që fëmijën ta edukojnë, ta rrisin me virtyte të larta dhe me moral të lavdëruar sipas Kuranit dhe Sunetit të Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të. Fëmija duhet të edukohet në fushën e imanit, ibadetit, moralit, psikikës, shëndetit, gjendjes shpirtërore dhe asaj shoqërore të tij. Atë duhet ta marrësh për dore (ta përkrahësh) në rrugën e stabilitetit në fe, që ta fitojë Xhenetin dhe të shpëtojë nga Xhehenemi, ashtu siç Allahu thotë: “O ju, që besoni! Ruajeni veten dhe familjet tuaja nga zjarri, lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët…” (Et-Tehrim: 6); që do të thotë: urdhëroje familjen për të mirë dhe ndaloje nga e keqja, edukoje dhe mësoja Islamin, kështu i ruan nga zjarri i Xhehenemit.[6]
    2. Dijetarët kanë thënë: “Fëmija është amanet te prindërit. Zemra e tij e pastër është gur i çmuar, e shtrenjtë, e pafajshme, pa asnjë njollë dhe gjurmë. Ajo ka aftësi të pranojë çdo gjë dhe të anojë kah çdo gjë që anon kah ajo.

    Nëse ajo kalitet me mirësi dhe i mësohet e mira, fëmija do të rritet me atë mirësi dhe do të lumturohet në dynja dhe ahiret. Në shpërblim do të jetë pjesëmarrës edhe prindi, çdo mësues dhe edukator i tij.

    A nëse ajo kalitet me sherr dhe i mësohet e keqja, lihet anash sikurse të jetë kafshë, ai do të jetojë fatkeq dhe do të shkatërrohet. Faji dhe përgjegjësia do të bjerë mbi supet e tij dhe mbi supet e përgjegjësit dhe edukatorit të tij.

    Sado që prindi të mundohet ta ruajë fëmijën nga zjarri i dynjasë, ruajtja dhe mbrojtja e tij nga zjarri i ahiretit duhet të jetë prioriteti dhe synimi kryesor.”[7]

    Të mësuarit e fëmijës në fëmijëri është si skalitja mbi gurë, siç u tha në këto vargje:

    Degët kur i bën drejt, ato drejtohen,

    ndërsa kur bëhet dru, ai më nuk zbutet,

    edhe edukata i bën dobi fëmijës kur është i vogël,

    por nuk i bën dobi edukata atij kur të rritet.

    1. Prindi duhet t’i edukojë fëmijët e tij me edukatë imanore, t’ua mësojë teuhidin (njësimin e Allahut), siç Allahu thotë: “(Kujtoje) kur Lukmani i tha të birit, duke e këshilluar: “O djali im, mos i shoqëro Allahut asgjë (në adhurim)! Pa dyshim, idhujtaria është një padrejtësi shumë e madhe.” (Lukman: 13)

    Ibrahim Et-Tejmi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “E pëlqenin që fëmijës t’ia mësonin namazin dhe fjalët  ‘la ilahe il-lallah’ të ishin fjalët e para që i shqipton duke i përsëritur ato shtatë herë.”[8]

    1. Fëmija duhet që të edukohet dhe të mësohet ta lidhë zemrën me Allahun, të kërkojë ndihmë nga Allahu, t’i mbështetet Atij, t’i bindet Atij dhe të besojë në përcaktimet e Allahut.

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, e porositi Abdullah ibën Abasin, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i cili ishte fëmijë i vogël, duke i thënë: “O djalosh! Do të t’i mësoj disa fjalë: Ruaje Allahun, Allahu do të të ruajë ty, Ruaje Allahun, që Allahun ta kesh çdoherë pranë teje. Kur të lypësh, lyp nga Allahu. Kur të kërkosh ndihmë, kërko ndihmë nga Allahu. Dije se, poqë krejt umeti bashkohen që të ta bëjnë një të mirë, nuk do të mund të të bëjnë mirë, përveç asaj që Allahu e ka caktuar për ty. Nëse ata bashkohen që të të bëjnë dëm diçka, nuk do të mund të të bëjnë dëm, përveç asaj që Allahu e ka caktuar për ty. Lapsat janë ngritur dhe fletushkat janë tharë.”[9]

    1. Fëmijës duhet t’i mbillet dashuria për Pejgamberin, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, dashuria për sahabët dhe për të parët tanë të mirë, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre. Ai duhet të mësohet t’i respektojë, nderojë e t’i njohë vlerat e tyre. Po ashtu duhet t’i lexohet dhe mësohet biografia e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, betejat, gjendjet dhe fjalët e tij. Ai është shëmbëlltyra jonë më e mirë në çdo kohë.

    Imami Malik ibën Enes, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Të parët tanë të mirë i mësonin fëmijët që ta donin Ebu Bekrin dhe Omerin, siç i mësonin suret e Kuranit.”[10]

    Alij ibën El-Husejn, Allahu e mëshiroftë, thotë: “I mësonim betejat dhe luftërat e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, sikur që i mësonim suret e Kuranit.”[11]

    Ismail ibën Muhamed ibën Sad ibën Ebi Vekas, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Babai na i mësonte betejat e të Dërguarit të Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, dhe na i renditte ato. Na thoshte: ‘O bijtë e mi, këta janë heroizmat e baballarëve tuaj, mos harroni që t’i kujtoni’.”[12]

    1. Prindi duhet ta mësojë fëmijën ta falë namazin prej fëmijërisë. Ai duhet ta urdhërojë ta falë atë kur t’i mbushë të shtatat, ta rrahë lehtë kur t’i mbushë të dhjetat, bazuar në hadithin e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i cili thotë: “Urdhëroni fëmijët tuaj me namaz kur të jenë shtatë vjeç, rrihni (lehtë), nëse nuk falen kur të jenë dhjetë vjeç dhe ndani ata nga shtrati.”[13]
    2. Fëmija është mirë të edukohet të agjërojë prej fëmijërisë, të marrë pjesë në projektin e dhënies iftar agjëruesit, të nxitet që të japë lëmoshë në Ramazan dhe të kalitet për faljen e namazit të teravive. Për mundin që e bëjnë është mirë t’u jepet kurajo dhe të shpërblehen me gjërat që i kanë për qejfi.

    Er-Rubejia bint Muavidh, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, për agjërimin e ditës së Ashurës, e cila ishte obligim të agjërohet para se të obligohej agjërimi i Ramazanit, tha: “Agjëronim ditën e Ashurës dhe i nxisnim edhe fëmijët që ta agjëronin. Atyre u bënim lodra nga leshi dhe kur qante ndonjëri prej tyre nga uria, u jepnim lodrat derisa vinte koha e iftarit.”[14]

    1. Fëmijës prej vogëlisë duhet që shkallë-shkallë t’i mësohet hallalli dhe harami. Ai, edhe pse është fëmijë, mund ta kuptojë dhe ta perceptojë hallallin dhe haramin, nëse ato i sqarohen mirë.

    Kur e mori Hasan ibën Alij, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, një hurmë që ishte sadaka dhe e futi në gojë, Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i tha: “Kih, kih[15]”; që ta hedhë hurmën prej gojës. Pastaj i tha: “A harrove që ne nuk e hamë sadakanë.”[16]

    1. Prindi duhet që të kujdeset t’ia mësojë fëmijës dhe familjes së tij dhikrin e mëngjesit dhe mbrëmjes, t’u lexojë disa hadithe të shkurta gjithëpërfshirëse nga fjalët e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, të cilat përshtaten me moshën e tyre. Mirë është që herë pas here ato t’i përsërisin bashkërisht, si dhe t’u japë shpërblime për mësimin e tyre. Kjo është kalitje për ta si të jetojnë me Allahun, me traditën profetike dhe me Islamin.
    2. Prindi duhet që fëmijëve t’ua mësojë moralin:

    – Moralin me Allahun: duke e ngjallur natyrshmërinë në shpirtin e fëmijës, me njohjen e begative të Allahut, me vetëdijesimin se Allahu na mbikëqyr.

    – Moralin me të Dërguarin e Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të: duke ia mbjell dashurinë dhe respektin për të, ndjekjen e rrugës së tij, mësimin e betejave dhe jetëpërshkrimin e tij, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të.

    – Moralin me veten dhe me të tjerët: duke ia mësuar turpin, sjelljen e mirë, respektimin e prindërve, respektimin e farefisit, ruajtjen e gjuhës, sinqeritetin, bujarinë, amanetin, sistematizimin në jetë, bartjen e përgjegjësive etj.

    – T’i paralajmërojë nga morali i keq: duke i paralajmëruar nga koprracia, gënjeshtra, vjedhja, mendjemadhësia, të fëlliqurit e gjuhës, shpenzimi i tepërt, spiunimi, zilia, tradhtia etj.

    – T’ia mësojë etikën e sjelljes së përgjithshme: etikën e kryerjes së nevojës fiziologjike, kujdesin për mirëqenien fizike, etikën e pastërtisë, etikën e ngrënies dhe pirjes, etikën e gjumit, etikën e veshjes, etikën e kërkimit të lejes, mbulimin e vendeve të turpshme, etikën e rrugës, etikën e teshtitjes dhe gogësimës etj.

    1. Prindi duhet që fëmijën ta edukojë me virtyte dhe ambicie të larta, ta mësojë që të mos e përbuzë veten, t’ia mbjellë kuptimet e burrërisë që prej fëmijërisë, dhe ndërkohë ta nxitë atë në mënyra të ndryshme që të arrijë deri te qëllimi.

    Përcillet për Hind bint Utbe se ia mësonte kërcimin djalit të saj Muavijës, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, kur ishte i vogël, dhe thoshte:

    Nëse mendimi im del të jetë i drejtë për këtë djalë,

    ai ka për ta udhëhequr fisin Kurejsh sikur babai im.[17]

    Kur e pa atë në vegjëli një mendjemprehtë nga arabët, tha: “Mendoj që ky fëmijë do ta udhëheqë popullin e vet.” Ndërsa nëna e Muavijës ia ktheu: “Mjerë për të, nëse e udhëheq veç popullin e tij.”[18]

    1. Talenti dhe aftësitë e fëmijës shfaqen në vitet e fëmijërisë.

    Dijetarët thonë: “Talenti i fëmijës shfaqet me vendimet dhe zgjedhjet e tij që ua bën gjërave të mëdha. Kur fëmijët mblidhen për të luajtur, ai që ka ambicie të larta thotë: ‘Kush do të jetë me mua?’; kurse ai që ka ambicie të ulëta thotë: ‘Me kë do të jem unë?’”[19]

    Kur Omeri e vërejti talentin e Ibën Abasit, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre, e mori në mexhlisin e tij bashkë me ata që kishin prezentuar në betejën e Bedrit[20], edhe pse Ibën Abasi ishte i vogël në moshë.

    Ibën Omeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre, kur e takonte birin e vet Salimin e puthte dhe i thoshte: “Dijetari po e puth dijetarin.”[21]

    Kjo na mëson që prindi të përkujdeset për fëmijët dhe të mundohet që t’i zbulojë aftësitë e tyre, sepse ndoshta ndonjëri prej tyre nesër mund që të jetë dijetar, ose që punon ta përmirësojë gjendjen e njerëzve, ose që nëpërmjet tij Allahu ta ngrejë fenë e Tij.

    1. Vajzave duhet t’u mësohet turpi dhe virtytshmëria, të cilat janë zbukurimi i gruas dhe bukuria e saj. Mbulesa për to është emblema e nderit, dinjitetit dhe virtytshmërisë. Prandaj, është mirë që gradualisht të kaliten që t’i mbulojnë pjesët e trupit dhe ta veshin mbulesën. Druri sa është i njomë mund të drejtohet, e kur të thahet dhe të bëhet i fortë, nuk mundet më të drejtohet, por veç të thyhet.
    2. Është tolerancë e keqe në edukatë që vajzat e vogla të vishen me rroba të shkurtra dhe të tejdukshme, gjysmë të zhveshura dhe të ngushta dhe të ketë lëshime në shpalosjen e pjesëve të turpshme të trupit. E sidomos ato që kanë filluar të rriten dhe tek ato të shfaqen shenjat e pubertetit, sepse kjo mund të bëhet shkak që pas tyre të lakmojë zemërsëmuri që nuk e bën dallimin e moshave, e vogël apo e madhe. Shtoja kësaj edhe simpatinë e vajzave për këto rroba, gjë që më vonë do ta vështirësojë përmirësimin e veshjes, nëse ato edukohen dhe mësohen që prej fëmijërisë të vishen me to.
    3. Prindi është përgjegjës për fëmijën e tij që ta mësojë ta zgjedhë shokun e mirë, i cili do ta ndihmojë atë në çështjet e fesë dhe dynjasë dhe ta mësojë t’i largohet shokut të keq. Po ashtu është përgjegjës që t’i verifikojë shokët e djemve dhe shoqet e vajzave të tij. Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Njeriu është në fenë e shokut të tij, andaj çdonjëri le të shikojë se kë e shoqëron.”[22]
    4. Sa vajza të ndershme e të pastra devijuan shkaku se familjet e tyre i anashkaluan ato në përzgjedhjen si dhe në verifikimin e shoqeve të tyre! Sa të rinj shkuan me shokë të këqij derisa ranë në krime dhe drogë! Parambrojtja është më e mirë sesa ilaçi.
    5. Stërvitja e fëmijës për ta zgjedhur shokun e mirë bëhet drejtpërdrejt duke i folur për moralin e mirë, duke e bërë shpjegimin e sjelljeve të ndryshme pozitive dhe ato negative, duke e paraqitur gëzimin me sjelljet e mira, dhe e kundërta, duke e paraqitur hidhërimin me sjelljet e këqija.
    6. Familja është faktori bazë për ndërtimin e sjelljes së fëmijës. Suksesi ose dështimi në edukimin e fëmijës varet nga përdorimi i mënyrave të edukimit. Nëse ato përdoren gabimisht, kjo çon deri në probleme psikike, shoqërore dhe irritim në personalitetin e tij. Po ashtu mosmarrëveshjet dhe grindjet në mes prindërve ndikojnë në shëndetin psikik të fëmijës, çojnë në çrregullimin dhe në shfaqjen e devijimit në sjellje dhe në personalitetin e tij.
    7. Familja luan rol të madh në zbulimin e talentit te fëmijët. Ata mund t’i dallojnë aftësitë dhe të talentuarit në mesin e tyre, e pastaj t’i nxisin që të avancohen, duke ua mundësuar mjetet dhe përkujdesjen e nevojshme për zhvillimin e aftësive dhe talentit të tyre.

    Sipas studimeve, 90% e fëmijëve deri në moshën pesëvjeçare janë talentë. Kjo përqindje zvogëlohet dukshëm deri në 10% në moshën shtatëvjeçare, ndërsa në moshën tetëvjeçare numri i tyre bie në 2%.

    Kështu që edukimi i gabuar e zvogëlon talentin dhe aftësitë, ndërsa nxitja dhe stimulimi i shtojnë ato.

    1. Thirrja e fëmijës me epitete të ndershme, si: luan, i sinqertë, e ndershme; është një nga mënyrat e nxitjes së fëmijëve. Pastaj lidhja e tyre me librarinë e shtëpisë, nxitja e tyre që të lexojnë dhe të hulumtojnë, organizimi i garave shtëpiake, marrja e mendimeve të tyre në disa raste etj.; edhe këto janë nga mënyrat e nxitjes së fëmijëve.
    2. Jeta shoqërore është shtyllë e rëndësishme dhe bazë në jetën e çdo njeriut. Periudha e fëmijërisë dhe vitet e para të jetës janë periudha më e rëndësishme e njeriut, në të përcaktohen vështrimet dhe tiparet e kësaj jete. Në këtë periudhë formohen themelet e çdo periudhe të jetës njerëzore, formohen shtyllat e personalitetit të tij, përcaktohen tiparet, tabiatet dhe karakteri i tij, që më vonë është e vështirë të ndryshohen, ashtu siç e thonë dijetarët e edukatës.
    3. Zotësia shoqërore është përmbledhje e një grupi të shkathtësive që fëmija i përdor për bashkëveprim dhe kontakt me të tjerët ose aftësia e tij për të bashkëjetuar dhe kontaktuar me ata që i ka përreth, me fjalë dhe me sjellje.
    4. Fëmija, shkathtësitë e tij shoqërore, fillon t’i përfitojë prej familjes gjatë bashkëveprimit të tij me prindërit dhe sjelljes së tyre me të, gjatë bashkëveprimit me vëllezërit e tij në shtëpi dhe gjatë bashkëveprimit me të tjerët që e rrethojnë.
    5. Kur fëmija posedon shkathtësi shoqërore, kjo i ndihmon në harmonizimin e raporteve me të tjerët për një kohë të gjatë, kurse mungesa e këtyre shkathtësive shkakton probleme psikike dhe morale, si dhe i jep prirje për të krijuar armiqësi në drejtim të të tjerëve.
    6. Prej shkathtësive shoqërore që kërkohen të mbillen dhe të zhvillohen te fëmija, përmendim:

    – Pritja dhe përcjellja e të tjerëve, bashkëndjenja me të tjerët, kuptimi i ndjenjave të tyre dhe të përgjigjurit në kërkesat e tyre, paraqitja e gëzimit me prezencën e të tjerëve, këmbimi i mendimeve me fëmijët, kontaktet pozitive me njerëzit, përdorimi i fjalëve të qarta të lehta për shprehje.

    – Falënderimi që fëmija ia bën shokut të vet, i cili ia ka bërë një të mirë atij, është shkathtësi shoqërore.

    – Kërkimi i faljes që fëmija ia bën shokut kur gabon ndaj tij, është shkathtësi shoqërore.

    – Interesimi i fëmijës për fëmijët e tjerë kur mungojnë në shkollë apo çerdhe, është shkathtësi shoqërore.

    – Përshëndetja e fëmijës që ia bën shokut të vet kur e takon, është shkathtësi shoqërore.

    – Bashkëndjenja e fëmijës me shokun e vet kur ai mërzitet ose frikësohet duke ia lehtësuar atij, ose pikëllimi i tij kur shoku pikëllohet, është shkathtësi shoqërore.

    1. Nga mjetet më të rëndësishme që i kultivojnë shkathtësitë shoqërore të fëmijës, theksojmë:

    – Rritja e mençurisë shoqërore te fëmija duke i ndihmuar atij me mundësinë që të lidhet me të tjerët, t’i kuptojë ndjenjat e tyre dhe t’u përgjigjet atyre nevojave.

    – Respektimi dhe aktivizimi i vetes, mbjellja e ndjenjës së krenarisë dhe vetëbesimit, edukimi i tij që t’i mbështetet vetes dhe të jetë i pavarur në kryerjen e nevojës së tij, në zgjedhjen e lojërave dhe rrobave të tij, në zgjidhjen e problemeve të tij me shokët, në angazhimin e tij të marrë pjesë në aktivitetet shtëpiake të lehta, si: përgatitja e sofrës, futjen e mbeturinave në qese etj.

    Po ashtu atij duhet t’i jepet mundësia që të marrë vendime dhe ta bartë përgjegjësinë e vendimmarrjes, dhe kohë pas kohe t’i thuhen fjalë nxitëse për vendimet e drejta që i merr.

    1. Nga shembujt që e paraqesin aktivizimin e vetëbesimit dhe përgjegjësisë në shpirtrat e fëmijëve është rasti kur Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, ia tregoi një fshehtësi Enes ibën Malikut, që në atë kohë ishte fëmijë, dhe e dërgoi si të dërguar të veçantë në një mision të fshehtë.

    Enesi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thotë: “Duke lozur me fëmijët, m’u afrua Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, më dha selam dhe më dërgoi ta kryeja një nevojë. U ktheva vonë në shtëpi dhe nëna ime më tha: ‘Ku ishe o Enes, pse u vonove?’ I thashë: Më dërgoi Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, ta kryejë një punë. Më pyeti: ‘Çfarë punë ishte ajo?’ I thashë: Është fshehtësi. Pasi që i dëgjoi fjalët e mia më tha: ‘Mos i trego askujt për gjërat e fshehta që t’i tregon Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të’.”[23]

    Po ashtu rast tjetër:

    Ia sollën një pije Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, dhe piu nga ajo. Në të djathtën e tij e kishte një djalosh, ndërsa në të majtën e tij ishin disa të moshuar. Djaloshit i tha: “A më jep leje që së pari t’u japë atyre të pinë?” Djaloshi ia ktheu: “Jo, pasha Allahun! Askujt nuk ia jap pasi që ti ke pirë i pari!” Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, ia dha pijen djaloshit në dorë.[24]

    1. Atë që Allahu e sprovoi me fëmijë me të meta fizike duhet të bëjë durim dhe të jetë i kënaqur me caktimin e Allahut. Për myslimanin të gjitha përcaktimet e Allahut janë të mira: “Është për t’u çuditur me çështjen e besimtarit. Në tërësi çështja e tij është hair dhe kjo është e veçantë për të. Kur i jepet një e mirë e falënderon Allahun dhe kjo është e mirë për të. Dhe kur e godet një fatkeqësi bën durim dhe kjo është e mirë për të.”[25]
    2. O ti baba i mëshirshëm dhe oj ti nënë e dashur, mos harroni se fëmija është juaji. E meta e tij fizike nuk ia pakëson atij vlerën dhe njerëzimin. Sa fëmija me të meta fizike janë bërë të dobishëm për botën me dijen dhe zbulimet e tij. Prandaj, mos e nënvlerësoni çështjen e fëmijës suaj.
    3. Është e rëndësishme që fëmija me të meta fizike të dërgohet në shkolla të posaçme për ta. Atje mësohet me planprograme mësimore të posaçme që i përshtaten nevojës dhe së metës fizike të fëmijës.
    4. Interneti, celulari, rrjetet sociale dhe teknologjia bashkëkohore janë shpatë me dy tehe. Është gabim i madh të mjaftojë mendimi që ato janë mjete prej mjeteve të argëtimit dhe dëfrimit për fëmijën. E kemi për obligim fetar mbikëqyrjen e vazhdueshme të fëmijës dhe të sjelljeve të tij, si dhe mbjelljen e vetëdijesimit në veten e fëmijës që Allahu e mbikëqyr atë.
    5. Prindi duhet që t’i përcjellë fëmijët se çfarë filma për fëmijë po shikojnë. Ai duhet që t’u zgjedhë fëmijëve filmat e vizatuar të përshtatshëm për moshën e tyre dhe që nuk përmbajnë ndalesa fetare. Ndërkohë u ofron edhe alternativë të përshtatshme, si: lodrat, shëtitjet në parqe dhe kopshte, angazhimin e tyre me gjëra të dobishme, pa e anashkaluar edhe ndejën e vazhdueshme me ta. Këto i plotësojnë nevojat e tyre shpirtërore dhe u japin alternativë të gjallë karshi zhytjes së tyre në botën e iluzioneve të filmave të vizatuar.
    6. Edukimi i fëmijëve kërkon sabër, këmbëngulje, përmbajtjen e vetes dhe para gjithash, duhet të kërkohet ndihma e Allahut në këtë proces.

    Ndëshkimi i fëmijëve nuk bëhet çdoherë me rrahje. Ndonjërit prej tyre i përshtatet shikimi me zemërim ose heshtja e befasishme nga të folurit.

    1. Sjellja me fëmijët në periudhën e adoleshencës nga prindërit kërkon urtësi dhe mençuri në ekuilibrin në mes përcjelljes së tij dhe respektimit të gjërave të tij personale, në mes të edukimit dhe mosakuzimit të tij, në mes të shpërfilljes, të këshillimit dhe të tërheqjes të vërejtjes së tij.

    Adoleshenti patjetër duhet të ndiejë që familja e tij e përcjellin atë dhe sjelljen e tij, dhe po në të njëjtën kohë, ai duhet patjetër të jetë i bindur që ata i besojnë sjelljeve të tij dhe nuk e akuzojnë, dhe se kjo përcjellje është për të mirën e tij, për ta ruajtur dhe mbrojtur e jo për ta qortuar atë.

    Prindi i mençur nuk ndërhyn në çdo detaj, nuk e bën fëmijën të ndiejë që ai e di çdo detaj për të, të vogël dhe të madh, sepse kjo çon deri në humbjen e personalitetit të tij në zemrën e fëmijës.

    1. Prindi është mirë që kur fëmija të tregojë sjellje të mirë, ta shpërblejë atë dhe ta lavdërojë për sjelljen e tij. Ndërsa kur të gabojë një herë, nuk e merr në llogari, a nëse i rikthehet gabimit, atëherë ia tërheq vërejtjen për gabimin e tij me butësi dhe dashuri.

    Një ndër gabimet e prindërve është që kur e kuptojnë që fëmija i tyre gabon, mundohen ta kapin duke e bërë gabimin!

    1. Nga sfidat më të mëdha me të cilat ballafaqohet myslimani i cili jeton në vende jomyslimane është edukimi i fëmijëve me edukatë islame të drejtë, vetëdijesimi i tyre për rreziqet e mëdha që do të ballafaqohen në ato vende, qofshin ato rreziqe në besim, në moral, shoqërore, arsimore etj.
    2. Prindi i cili jeton në vende jomyslimane duhet që t’i edukojë fëmijët me akide (besim) të drejtë. Ajo është vaksina mbrojtëse nga rreziqet e dyshimeve dhe epsheve.
    3. Ai duhet t’i edukojë fëmijët e tij që të përkujdesen për pesë kohët e namazit me xhemat, ta shpeshtojnë përmendjen e Allahut dhe të kërkojnë ndihmë nga Allahu në të gjitha çështjet e tyre. Ai po ashtu duhet të interesohet dhe t’i përcjellë se a i kryejnë detyrimet fetare.
    4. Ai duhet t’i lidhë fëmijët me xhaminë dhe me qendrat islame të ngritura në atë vend. Ai njëherit duhet të kujdeset që vetë të jetë shëmbëlltyrë e mirë, duke e vepruar atë që fëmijëve ua mëson.
    5. Myslimani në vende jomyslimane është mirë të kujdeset për fëmijët që ta mësojnë gjuhën e tyre amtare, të dinë të flasin dhe të shkruajnë, të lidhen me traditat e popullit të vet që nuk bien ndesh me parimet fetare, si dhe t’i mësojnë shkronjat e Kuranit që ta lexojnë ashtu si ka zbritur.

    Prindi i mirë është që të organizojë ndeja me fëmijët për të lexuar Kuran dhe hadithe profetike.

    Prindërit duhet ta kuptojnë që ardhmëria e imanit të fëmijëve është në rrezik, nëse i largohen namazit, Kuranit dhe haditheve profetike.

    1. Me rëndësi për prindin në vende jomyslimane është të kujdeset se me kë po shoqërohet fëmija, të interesohet për shokët e tij, për besimin, moralin dhe sjelljen e tyre. Ai duhet që t’ia sqarojë fëmijës që lidhjet jashtëmartesore janë të ndaluara dhe ato sjellin vetëm destabilizim në jetë dhe në familje.
    2. Me rëndësi për prindin në vende jomyslimane është të kujdeset që fëmijët t’i dërgojë në shkolla islame, nëse ato gjenden e, nëse nuk ka, munden të mësojnë nëpërmjet internetit për fenë e tyre.
    3. Po ashtu me rëndësi për prindin në vende jomyslimane është përcjellja e përditshme e fëmijëve, në veçanti në periudhën e adoleshencës, të jetë syçelur derisa të rriten dhe ta kuptojnë bartjen e përgjegjësive, sepse ata jetojnë në një mes të huaj, të rrethuar me fitne, devijime shpirtërore dhe shoqërore.

     

    E lusim Allahun të na japë sukses që ta veprojmë atë që e Ai do dhe Atë e kënaq, si dhe të na bekojë në pasardhësit tanë.

    “O Zoti ynë, dhurona nga gratë tona dhe trashëgimtarët tanë, ç’është prehje për sytë tanë dhe bëna shembull për të mirët!”

    Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.

     

    [1] Muslimi (1159).

    [2] Buhariu (2409), Muslimi (1829).

    [3] Nesaiu në El-Kubra (9174), shejh Albani e vlerësoi hadithin si të vërtetë.

    [4] Buhariu (7151), Muslimi (142).

    [5] Buhariu (5090), Muslimi (1466).

    [6] Tefsir El-Bagavij (8/169).

    [7] Ihja ulum ed-din, Imam Gazaliu (3/72).

    [8] Ibën Ebi Shejbe në El-Musanaf (3519).

    [9] Tirmidhiu (2516), shejh Albani e vlerësoi të saktë.

    [10] Usul Itikad ehlu suneti uel xhema’, Imam El-Lalekai (7/1313).

    [11] El-Xhamiu li ahlak er-ravij, Hatib El-Bagdadi (1591)

    [12] El-Xhamiu li ahlak er-ravij, Hatib El-Bagdadi (1590)

    [13] Ebu Davud (495), e saktësoi shejh Albani.

    [14] Buhariu (1960), Muslimi (1136).

    [15] Fjalë që i thuhet fëmijës që t’i largojë ose t’i hedhë gjërat e pista. (sh.p.)

    [16] Buhariu (1419), Muslimi (1069).

    [17] El-Ijal, Ibën Ebi Dunja (272).

    [18] Tarih Dimeshk, Ibën Asakir (59/65).

    [19] Tedhkiretul aba ue teslijetul ebna, Ibën El-Adim (fq. 30).

    [20] Buhariu (4970).

    [21] En-Nefekatu ala El-Ijal, Ibën Ebi Dunja (147).

    [22] Ebu Davudi (4833), Tirmidhiu (2378), hadithi është edhe në Es-Sahiha (927)

    [23] Muslimi (2472).

    [24] Buhariu (2451), Muslimi (2031).

    [25] Muslimi (2999).

    Dr. Muhamed Salih el-Munexhid

    Nga arabishtja: Irfan Jahiu

    Pjesë e librit “UDHËZIME DHE DISPOZITA PËR NDODHITË E NDRYSHME GJATË VITIT”

  • DISPOZITAT E FËMIJËS SË PORSALINDUR

    DISPOZITAT E FËMIJËS SË PORSALINDUR

    1. Dhuntitë dhe mirësitë e Allahut për robërit e Vet janë aq shumë, saqë numri i tyre nuk mund të përkufizohet dhe të numërohet. Në to bën pjesë edhe dhuntia e fëmijës. Fëmijët janë dhuntia, dhurata dhe mirësia e madhe e Allahut për robin e Vet. Kjo e mirë e Allahut e meriton falënderimin, përkujdesjen dhe ruajtjen nga robi i Tij. Fëmijët janë fryti i zemrës, themeli i shtëpisë, stolia e jetës së dynjasë, ashtu siç Allahu thotë: “Pasuria dhe djemtë janë stoli e jetës së kësaj bote…” (El-Kehf: 46)

    Allahu në Kuran e përmend se nga lutjet e robërve të zgjedhur të Allahut është lutja: “O Zoti ynë, dhurona nga gratë tona dhe trashëgimtarët tanë, ç’është prehje për sytë tanë dhe bëna shembull për të mirët!” (El-Furkan: 74)

    1. Islami fëmijës ia përcaktoi dhe ia garantoi të drejtat e tij para se të ekzistonin marrëveshjet, shoqatat dhe organizatat për të drejtat e njeriut.

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Edhe ndaj fëmijës tënd ke hak (të drejta që bien mbi ty).”[1]

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Secili prej jush jeni barinj dhe secili prej jush është përgjegjës për kopenë e vet… Burri është bari i familjes së tij dhe përgjegjës për të, gruaja është bareshë e shtëpisë së saj dhe përgjegjëse për shtëpinë e burrit të saj dhe për fëmijët e saj.”[2]

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Allahu do ta pyesë çdo përgjegjës për kopenë që e ka pasur nën përgjegjësinë e tij, a e ka ruajtur apo e ka humbur, madje do të pyetet edhe njeriu për anëtarët e familjes së tij.”[3]

    1. Islami fëmijës ia siguron të drejtat para lindjes së tij: fillimisht me zgjedhjen e nënës së ndershme, pastaj përkujdesja për të gjatë periudhës së shtatzënisë, përkujdesja për të drejtën e tij që të jetojë duke e ndaluar abortimin e tij gjatë fazës së shtatzënisë, lehtësimi i çështjes së agjërimit për gruan shtatzënë, ndëshkimi i mbytësit të tij duke e detyruar ta shpaguajë gjakun e tij etj.

    Pas lindjes: lumturia dhe gëzimi me daljen e tij në dynja, thirrja e ezanit në veshin e djathtë, pëlqehet t’i fërkohet lehtë qiellza e tij me hurmë, i jepet e drejta ta marrë mbiemrin e babait, zgjedhja e emrit të mirë për të, therja e akikës, qethja e flokëve të kokës së tij dhe dhënia lëmoshë në peshë të flokëve të tij, synetimi i tij, plotësimi i gjidhënies, përkujdesja për edukimin dhe rritjen e tij, shpenzimi për të, drejtësia në mes të tij dhe vëllezërve të tij, përkujdesja për shëndetin e tij trupor dhe mendor.

    Po ashtu i garantohet e drejta e tij në trashëgimi, vasiet, dhuratë, vakëf etj.

    1. E drejta më e madhe e fëmijës që bie mbi të dy prindërit është edukimi dhe rritja e tij me virtyte të larta dhe me moral të lavdëruar sipas Kuranit dhe Sunetit të Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të. Fëmija duhet të edukohet në fushën e imanit, ibadetit, moralit, psikikës, shëndetit, gjendjes shpirtërore dhe asaj shoqërore të tij. Kërkohet përkrahja e tij dhe të qenët e tij krah për në rrugën e qëndrueshmërisë në fe, që ta fitojë Xhenetin dhe të shpëtojë nga Xhehenemi, ashtu siç Allahu thotë: “O ju, që besoni! Ruajeni veten dhe familjet tuaja nga zjarri, lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët…” (Et-Tehrim: 6); që do të thotë: urdhëroje familjen për të mirë dhe ndaloje nga e keqja, edukoje dhe mësoja Islamin, kështu i ruan nga zjarri i Xhehenemit.[4]
    2. Kur myslimanit i lind fëmijë, pëlqehet që sa më shpejt të përgëzohet dhe të urohet me lutje për mirësi.

    Nuk transmetohet ndonjë urim i veçantë në sunetin e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, andaj kush dëshiron që ta urojë vëllanë e tij për lindjen e fëmijës, lejohet që ta urojë me fjalë të zakonshme që njerëzit i përdorin dhe që nuk bien në kundërshtim me Islamin.

    Hasan El-Basrij, Allahu e mëshiroftë, preferonte që urimi të jetë me këto fjalë: “Allahu të bekoftë në atë që të ka dhuruar, e falënderofsh Dhuruesin, e lus Allahun që fëmija të rritet dhe të jetë i sjellshëm me prindërit”, ose të thotë: “E lus Allahun që fëmija të jetë i bereqetshëm për ty dhe për umetin e Muhamedit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të”, dhe lutje të ngjashme me këto.

    Kurse atij që e shpreh uratën ia kthen me fjalët: “Allahu të bekoftë ty dhe pasardhësit e tu”, ose: “Allahu të shpërbleftë me të mira dhe ta dhuroftë edhe ty një fëmijë sikur ky”, dhe lutje të ngjashme me këto. Çështja është e gjerë dhe ka hapësirë në të për veprim.

    1. Pëlqehet thirrja e ezanit në veshin e djathtë të të porsalindurit menjëherë pas lindjes, që dëgjimin e tij sapo të dalë në dynja ta prekë emri i Allahut, lavdërimi dhe madhërimi i Tij, si dhe largimi i shejtanit prej tij.

    Ebu Rafia, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, përcjell që e ka parë Pejgamberin, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, duke e thirrur ezanin në veshin e Hasanit, të birin e Aliut, pasi e lindi Fatimja, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre.[5]

    1. Ibën El-Kajimi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Allahu e di më së miri, urtësia e thirrjes së ezanit në veshin e të porsalindurit është që fëmija fjalët e para që do t’i dëgjojë të jenë fjalët e ezanit. Këto fjalë në vete e përmbajnë madhërimin dhe lavdërimin e Allahut, shehadetin (dëshminë e njësimit të Allahut) që shqiptimi i tij është i patjetërsueshëm për t’u bërë mysliman. Me një aspekt kjo është sikur t’i shqiptohen atij ritet e Islamit me ardhjen e tij në dynja, ashtu si i shqiptohet shehadeti (fjala la ilahe il-lallah) kur del nga kjo dynja. Gjurmët e fjalëve të ezanit nuk kanë pengesa që të arrijnë me shumë lehtësi prej te veshi deri në zemrën e fëmijës dhe të lënë gjurmë në të, edhe pse fëmija nuk është në dijeni për këtë. Po ashtu, me thirrjen e ezanit ikën shejtani nga fëmija. Shejtani qëndron në pritë të tij deri të lindë që pastaj ta shoqërojë për të keq, e kur shejtani i tij e dëgjon ezanin, e dobëson dhe e zemëron atë që nga momentet e para të shoqërimit të tij.

    Thirrja e ezanit e ka edhe një kuptim tjetër që vijon; thirrja e ezanit në fakt është thirrja e fëmijës drejt Allahut, fesë islame dhe ibadetit të Allahut. Kjo thirrje duhet që t’ia kalojë dhe të jetë para thirrjes së shejtanit, njësoj sikur që natyra fillestare në të cilën Allahu i ka krijuar njerëzit ia kaloi ndryshimit dhe çrrënjosjes së saj nga shejtani. Po ashtu ka edhe urtësi të tjera.”[6]

    1. Thirrja e ikametit në veshin e majtë të të porsalindurit nuk është nga suneti, nuk ka hadith të vërtetë që e vërteton këtë.
    2. Pëlqehet që fëmijës së porsalindur, mashkull apo femër, t’i fërkohet qiellza me hurmë. Nëse nuk gjendet hurmë, mundet me çdo gjë të ëmbël.

    Merret hurma shtypet ose mbllaçitet me buzë deri të zbutet dhe të përtypet më lehtë. Fëmijës i hapet goja dhe me hurmën e mbllaçitur i fërkohet lehtë qiellza që ta shijojë ëmbëlsinë e hurmës. Kjo është e shëndetshme për trupin e fëmijës dhe i forcon muskujt e gojës së tij.

    Ebu Musa, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thotë: “Më lindi një djalë dhe e çova te Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, e emërtoi me emrin Ibrahim, ia fërkoi qiellzën me hurmë dhe e luti Allahun që atë ta bekojë.”[7]

    Aishja, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, përcjell që njerëzit vinin te Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, me fëmijët e tyre të porsalindur, ai i lutej Allahut për ta t’i bekojë dhe ua fërkonte qiellzën me hurmë.”[8]

    1. Pëlqehet për fëmijën e porsalindur të theret akika (kurban) në ditën e shtatë të lindjes së tij. Për foshnjën djalë pëlqehet të theren dy dele, ndërsa për foshnjën vajzë të theret një dele.

    Nëse për djalë theret vetëm një dele, realizohet esenca e sunetit dhe mjafton.

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, për nipat e vet, Hasanin dhe Husejnin, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre, i theri nga dy desh.[9]

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Për fëmijën djalë theren dy dele të barabarta dhe për fëmijën vajzë një dele.”[10]

    1. Akika quhet kafsha që theret për foshnjën e porsalindur pas lindjes së saj dhe është sunet i vërtetuar (sunet i fortë).

    Fëmija është dhunti dhe mirësi e Allahut për prindin, prandaj kafsha theret në shenjë falënderimi për Allahun. Po ashtu kafsha theret si vepër që e afron fëmijën tek Allahu në momentet e para të daljes së tij në dynja, theret në shenjë flijimi për fëmijën, theret me shpresë që Allahu fëmijës t’i japë shëndet dhe ta ruajë nga çdo dëm, si dhe në shenjë bamirësie për të varfrit dhe nevojtarët.

    1. Nuk ka pengesë që i varfri të marrë borxh për akika, Allahu do ta pasurojë me mirësinë e Tij dhe do t’ia mundësojë ta kthejë borxhin.

    Imam Ahmedi, Allahu e mëshiroftë, thoshte: “Nëse nuk ka pasuri që ta therë akikën, le të marrë borxh. Shpresoj që Allahu do t’ia mundësojë ta kthejë borxhin, sepse ai e ka ringjallur një sunet.”[11]

    1. Për akika kushtëzohet ajo që kushtëzohet për kurbanin: kafsha të jetë deve, lopë, dele apo dhi, me të gjitha llojet e saj, patjetër duhet ta arrijë moshën e përcaktuar sheriatikisht, të jetë pa të meta që e ndalojnë vlefshmërinë e kafshës për t’u bërë kurban.

    Mosha e përcaktuar sheriatikisht:

    Për devetë është ajo që i ka mbushur pesë vjet dhe ka hyrë për të gjashtën.

    Për lopët është ajo që i ka mbushur dy vjet dhe ka hyrë për të tretën.

    Për dhitë është ajo që i ka mbushur një vit dhe ka hyrë për të dytin.

    Për delet është ajo që i ka gjashtë muaj dhe ka hyrë për të shtatin.

    Nuk lejohet për kurban kafsha qorre, që është qorre e qartë, e verbër, sepse ajo është më keq se qorrja, e cila duket qartë që syrin e ka qorr, çalamania me çalim të qartë, e sëmura me sëmundje të qartë dhe e dobëta, e cila nuk ka fare dhjamë në të, ajo e cila njërën dorë apo këmbë e ka të prerë, sepse e meta e saj është më e rëndë sesa ajo që çalon dhe çalimi i saj është i qartë, dhe të ngjashme me to.

    1. Kafsha më e mirë për akika është delja, jo deveja ose lopa, sepse Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, për akika theri dele.

    Madje disa dijetarë thonë që akika është vetëm me dele dhe jo me kafshë të tjera, por shumica e dijetarëve e lejojnë që përveç deles për akika të theret edhe deveja dhe lopa.

    1. Kafsha më e mirë për akika është ajo kafshë që është më e mira për kurban: më e shëndosha, që ka më shumë mish, më e plota, më e bukura në pamje dhe më e dashura për pronarin e saj. Mashkulli nga kafshët është më i mirë për therje, nëse është më i shëndoshë dhe me mish të mirë.
    2. Therja e kafshës për akika është më e mirë se dhënia e lëmoshës në vlerën e kafshës, edhe po qe se sasia e lëmoshës është më e madhe se vlera e kafshës, sepse qëllimi nga akika është therja e kafshës dhe derdhja e gjakut për Allahun. Allahu thotë: “Thuaj: “Në të vërtetë, namazi im, kurbani im, jeta ime dhe vdekja ime, i përkasin vetëm Allahut, Zotit të botëve.” (El-Enam: 162)
    3. Nga suneti është therja e akikës në ditën e shtatë të lindjes. Nëse e ther para ose pas ditës së shtatë, nuk është problem.

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Çdo fëmijë është peng i akikës së vet.[12] Në ditën e shtatë i theret akika, i qethen flokët dhe emërtohet.”[13]

    1. Dita e lindjes së tij përfshihet në shtatë ditët, përveç nëse lind natën, në këtë rast dita që vjen pas asaj nate llogaritet dita e parë.

    Rregulli thotë që akika të theret në ditën e shtatë, që i bie të jetë dita para ditës së lindjes. Shembull: Nëse ka lindur në ditën e shtunë, akika theret në ditën e xhuma. Por, nëse ka lindur natën e shtunë (d.m.th. ditën e premte në mbrëmje), atëherë dita e premte nuk llogaritet dhe akika theret ditën e shtunë dhe jo ditën e premte.

    1. Akika nuk bie, nëse vonohet therja dhe nuk theret në ditën e shtatë. Nëse nuk e ther në ditën e shtatë, që ta arrijë qëllimin që synohet nga akika, mund ta therë kur të dojë pas saj. Pëlqehet që therja e akikës të mos vonohet deri në atë moshë, saqë fëmija e arrin moshën e pubertetit.
    2. Nuk pranohet therja e akikës para lindjes së fëmijës, sepse shkaku i akikës ende nuk ekziston. Prandaj, nuk i llogaritet akika, nëse e ther para se t’i lindë fëmija, mishi mbetet mish deleje i thjeshtë dhe jo akika.
    3. Nëse foshnja e porsalindur ndërron jetë para se t’i theret akika ose ndërron jetë në barkun e nënës pasi që t’i fryhet shpirti (d.m.th. pas muajit të katërt), ka nga dijetarët që thonë se për këtë fëmijë ligjërohet therja e akikës.

    Nëse thuhet për akikën që është një lloj njoftimi që fëmija është në rregull, ndërsa tani ai më ka ndërruar jetë, kjo atëherë nënkupton që nuk duhet të theret për këtë fëmijë më akikë. Ky mendim i dijetarëve është më i përafërt me të vërtetën. Allahu e di më së miri.

    1. Assesi nuk lejohet pjesëmarrja në një akikë, patjetër duhet kokë për kokë, që do të thotë një akikë për një fëmijë. Ky është mendimi i medhhebit hanbelij.

    Atij që i kanë lindur dy fëmijë dhe do që ta therë një lopë ose deve, akika e tij, deve ose lopë, është e vlefshme vetëm për njërin nga fëmijët dhe jo për të dytë. Këtu dallon akika nga therja e kurbanit për haxh dhe e kurbanit të përgjithshëm.

    Urtësia e saj, siç e cek Ibën El-Kajimi, Allahu e mëshiroftë, është: “Pasi kafsha që theret për akika është flijim për të porsalindurin, ajo që ligjërohet në këtë rast është derdhja e gjakut të plotë, që të jetë flijim i një shpirti (një kafshës) për një shpirt (për një të porsalindur).

    Po ashtu, po të lejohej pjesëmarrja në akika, nuk do të arrihej qëllimi nga akika, pra derdhja e gjakut për fëmijën. Derdhja e gjakut pranohet vetëm për njërin fëmijë, kështu që për të tjerët nuk mbetet tjetër përveç nxjerrjes së mishit për ta. Qëllimi pra, është derdhja e gjakut të kafshës për fëmijën.”[14]

    1. Kujt i lindin binjakë, nuk i mjafton një akikë, po duhet për çdonjërin të therë veç e veç. Të gjithë dijetarët janë unikë për këtë mesele.[15]
    2. Nuk lejohet therja e kafshës me nijetin e kurbanit dhe me nijetin e akikës. Prandaj kurbani nuk është i vlefshëm në vend të akikës, sepse çdonjëri prej tyre, edhe kurbani edhe akika, synohen veç e veç dhe dallojnë në mes vete në shkakun e therjes, andaj nuk mund të jetë i vlefshëm njëri në vend të tjetrit. Ky është mendimi i medhhebit malikij dhe shafij.
    3. Me mishin e akikës pëlqehet që të veprohet sikur që pëlqehet të veprohet me mishin e kurbanit; të hahet prej tij, t’u jepet lëmoshë të varfërve dhe nevojtarëve, t’u dhurohet fqinjëve, akrabave dhe shokëve.
    4. Më e mirë është që mishi i akikës të shpërndahet i zier (ose i pjekur) sesa i pazier (ose i papjekur). Kështu iu lehtësohet të tjerëve ngrënia e saj dhe shtohet bamirësia dhe falënderimi i dhuntisë.
    5. Mishi i akikës lejohet t’u shpërndahet të varfërve, fqinjëve, akrabave dhe shokëve, ose mund që t’i ftojë ata në shtëpi. Çështja është e gjerë për veprim, si do mund të veprohet.
    6. Atij që i shkojnë mysafirë në numër të madh dhe për akikën e djalit i ther më shumë se dy dele ose për akikën e vajzës më shumë se një dele, lejohet. Kjo është fetvaja e dijetarit Abdulaziz ibën Baz, Allahu e mëshiroftë.
    7. Lejohet që eshtrat e kafshës për akika të thyhen gjatë gatimit, nuk ka argument të saktë që e ndalon këtë. Kanë ardhur disa gjurmë nga të parët tanë që eshtrat e akikës nuk thyhen në shenjë optimizmi që të ruhen gjymtyrët e fëmijës. Kjo bie ndesh me adetin e njerëzve të cilët i thyejnë eshtrat gjatë gatimit dhe kjo është në dobi të tyre. Ata në këtë mënyrë plotësisht përfitojnë nga therja dhe ngrënia e kafshës. Nuk ka diçka që e ndalon thyerjen e tyre.
    8. Nëse prindërit nuk kanë therur akika për fëmijën kur ka qenë i vogël, i lejohet fëmijës kur të rritet që të therë akika për veten. Akika është sunet i vërtetuar (i fortë) dhe pasi që prindërit e tij nuk e kanë realizuar këtë sunet, nëse do, i lejohet atij ta therë akikën për veten. Janë hadithet e përgjithshme që e lejojnë një gjë të tillë dhe kjo është edhe fetvaja e dijetarit Abdulaziz ibën Baz, Allahu e mëshiroftë.[16]
    9. Pëlqehet që fëmija të emërtohet pas lindjes ose në ditën e shtatë. Më e mirë është që të mos vonohet emërtimi i fëmijës deri pas ditës së shtatë.

    Enes ibën Malik, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, përcjell që Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, tha: “Mbrëmë më lindi një djalë dhe e emërtova Ibrahim, sipas emrit të babait tim, Ibrahimit, alejhi selam.”[17]

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Çdo fëmijë është peng i akikës së vet.[18] Në ditën e shtatë i theret akika, i qethen flokët dhe emërtohet.”[19]

    1. Emri është adresa e të emërtuarit, prandaj pëlqehet që fëmijës t’i jepet emër me fjalë dhe kuptim të mirë. Emërtimi me emër të mirë është edhe haku i fëmijës që bie mbi prindërit e tij.
    2. Pëlqehet emërtimi i fëmijës me këta emra:

    – Emrat më të dashur tek Allahu janë: Abdullah dhe Abdurrahman.

    – Emërtimi me disa nga emrat e bukur të Allahut duke ia shtuar përpara fjalën Abd (rob) si për shembull, Abdulaziz dhe Abdulmelik.

    – Emërtimi me emrat e pejgamberëve dhe lajmëtarëve si: Muhamed dhe Ibrahim.

    – Emërtimi me emrat e njerëzve të mirë dhe të devotshëm siç janë emrat e sahabëve dhe tabi’inëve.

    Nuk i ka hije një shtëpie islame që fëmijët e tyre të mos e kenë ndonjë emër nga emrat e lartpërmendur që preferohen.

    1. Ndalohet emërtimi i fëmijëve, meshkuj apo femra, me emra që ndalohen fetarisht, si:

    – Mbreti i mbretërve (Melikul Muluk), sunduesi i sunduesve (Sultan Es-Selatin) dhe me emra të ngjashëm me ta.

    – Emrat që janë të posaçëm për Allahun, si: Er-Rahman, El-Kudus, Es-Samed.

    – Emrat që aludojnë në adhurimin e dikujt tjetër jashtë Allahut si: Abdulkabe (rob i Qabes), Abduresul (rob i Pejgamberit).

    – Emrat që janë të posaçëm për çifutët dhe të krishterët si: Xhirxhis, Butrus, Juhana, Shem’un, Kuhin.

    1. Duhet që t’i largohemi emërtimit të fëmijëve me këta emra:

    – Emrat e tiranëve dhe të padrejtëve, si: Faraon, Karun.

    – Emrat e shejtanëve, si: Hinzib.

    – Emrat e këqij dhe të padëshiruar, si: Harb (Luftë), Mur’re (I ithët), Dhalim (Zullumqar), Asije (Mëkatare).[20]

    1. Lejohet që fëmija i vogël të marrë një epitet të caktuar, si: Ebu Filan (baba i filanit) ose Filane (baba i filanit ose filanes), ose Umu Filan ose Filane (nëna e filanit ose filanes). Kjo bëhet në shenjë nderimi dhe njoftimi për pozitën e tij, përveç asaj që te fëmija ngjall optimizëm që në të ardhmen, me lejen e Allahut, do të bëhet burrë dhe do të ketë pasardhës.
    2. Pëlqehet qethja e kokës së të porsalindurit djalë, jo vajzë, në ditën e shtatë, pasi të theret akika. Dhënia lëmoshë në peshë të flokëve të tij në vlerë të argjendit nuk është problem.

    Në qethjen e flokëve të të porsalindurit ka dobi shëndetësore dhe largohen gjëra të dëmshme.

    Përcillet që Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, kur e theri akikën për Hasanin tha: “Oj ti Fatime, e bija ime, qethja flokët djalit dhe jep lëmoshë në peshë të flokëve të tij në vlerë të argjendit.”[21]; por hadithi nuk është i vërtetë.

    1. Synetimi i fëmijës është nga sunetet e natyrshmërisë dhe nga ritet e Islamit. Synetimi i djemve është obligim.

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Nga natyrshmëria janë pesë gjëra: Synetimi, rruajtja e pjesëve të turpshme, heqja e qimeve nën sqetulla, shkurtimi i thonjve dhe shkurtimi i mustaqeve.”[22]

    1. Lejohet që vajzave t’u shpohet veshi dhe të vendosin vathë, sepse është në dobi të saj. Ajo ka nevojë për zbukurim.[23]
    2. Sheriati e lehtësoi çështjen e urinës së foshnjës mashkull i cili ende ushqehet vetëm me qumështin e nënës. Urina e tij është fëlliqësi e lehtë, mjafton spërkatja, d.m.th. të hidhet ujë mbi vendin e urinës dhe nuk detyrohet larja (ose fërkimi dhe shtrydhja) e vendit. Alij ibën Ebi Talib, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, përcjell që Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, për urinën e foshnjës mashkull që ende ushqehet vetëm me qumështin e nënës së vet ka thënë: “Urina e foshnjës mashkull që ende ushqehet me qumësht, spërkatet, ndërsa urina e foshnjës femër, duhet të lahet.” Katade, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Kjo vlen, nëse ushqehen vetëm me qumështin e nënës dhe nuk ha ushqim tjetër a, nëse ushqehen edhe me ushqim tjetër përveç qumështit të nënës, atëherë lahet edhe urina e foshnjës mashkull.”[24]

    41.Vjellja e foshnjës që ushqehet me gji:

    Nëse është me ngjyrë, sikur ta nxjerrë qumështin dhe në të ka ngjyrë të verdhë, pasi që është ndryshuar materia dhe era e tij, e vjella llogaritet e papastër.

    Nëse e vjella del nga goja e foshnjës dhe nuk i janë ndryshuar cilësitë e saj, si në rast kur foshnja sapo ka filluar të ushqehet me gji dhe nga ngopja e tepërt qumështi del nga goja (pa i ndryshuar cilësitë e veta), e vjella këtu është e pastër.[25]

    1. Pështyma dhe ligat e foshnjës janë të pastra dhe janë pastrues për gojën, nëse i bëhet pis nga vjellja. “Allahu e di që fëmija vjell shpesh dhe larja e gojës së tij është problematike, ndërsa pështyma dhe ligat i rrjedhin vazhdimisht në rrobat dhe trupin e atij që kujdeset dhe e bart foshnjën, prandaj nuk urdhëroi që rroba të lahet dhe nuk ndaloi nga falja e namazit me ato rroba dhe nuk urdhëroi që të ruhemi nga pështyma e foshnjës.”[26]
    2. Pëlqehet që për të porsalindurin dhe për të gjithë fëmijët në përgjithësi të kërkohet mbrojtje tek Allahu dhe t’u lexohet rukje, ashtu siç kërkonte mbrojtje Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, për nipat e tij Hasanin dhe Husejnin, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre, duke e bërë këtë lutje: “Kërkoj mbrojtje për ty (me një transmetim tjetër: Kërkoj mbrojtje për ju të dy) me fjalët e Tij të përsosura, prej së keqes së çdo shejtani dhe çdo kafshe helmuese dhe prej së keqes së syrit të keq.”[27]

     

    E lusim Allahun të na japë sukses për atë që Ai e do dhe Atë e kënaq dhe të na japë bereqet në pasardhësit tanë.

    “O Zoti ynë, dhurona nga gratë tona dhe trashëgimtarët tanë, ç’është prehje për sytë tanë dhe bëna shembull për të mirët!” (El-Furkan: 74)

    Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.

    [1] Muslimi (1159).

    [2] Buhariu (2409), Muslimi (1829).

    [3] Nesaiu në El-Kubra (9174), shejh Albani e vlerësoi hadithin si të vërtetë.

    [4] Tefsir El-Bagavij (8/169).

    [5] Ebu Davudi (5105), Tirmidhiu (1514), në zinxhirin e tij ka dobësi, Tirmidhiu dhe Hakimi e saktësuan, lejohet të punohet me hadithin sipas dijetarëve.

    [6] Tuhfetul Meudud bi Ehkam El-Meulud (fq. 37).

    [7] Buhariu (5467), Muslimi (2145).

    [8] Buhariu (5467), Muslimi (286).

    [9] Nesaiu (4219), shejh Albani e saktësoi.

    [10] Ebu Davudi (2834), Tirmidhiu (1516), Nesaiu (4215), Ibën Maxhe (3162), shejh Albani e saktësoi.

    [11] El-Mugni, Ibën Kudame (9/460), Tuhfetul Meudud bi Ehkam El-Meulud, Ibën El-Kajim (fq. 79).

    [12] “Është peng i akikës së vet” nënkupton që akika është flijim, çlirim nga prangat e shejtanit dhe nga pengesat e tij që fëmija të punojë për dobitë e ahiretit të tij. Ose kuptimi tjetër: I porsalinduri është peng për të mirën që i synohet atij, derisa të theret akika për të, dhe kjo nuk do të thotë që ai do të ndëshkohet në ahiret. (sh.p.)

    [13] Ebu Davudi (2834), Tirmidhiu (1522), Nesaiu (4220), Ibën Maxhe (3165), shejh Albani e saktësoi.

    [14] Tuhfetul Meudud bi Ehkam El-Meulud, Ibën El-Kajim  (fq. 118).

    [15] El-Istidhkar, Ibën Abdulber (5/317), Et-Temhid (4/313).

    [16] Mexhmua Fetava Ibën Baz, (26/266).

    [17] Muslimi (2315).

    [18] Kuptimi i hadithit është qartësuar te fusnota numër 12. (sh.p.)

    [19] Ebu Davudi (2837), Tirmidhiu (1522), Nesaiu (4220), Ibën Maxhe (3165), shejh Albani e saktësoi.

    [20] Ka dallim mes këtij emri dhe emrit Asija   آسيةedhe pse në gjuhën shqipe shqiptohen njëjtë, por kuptimi mes tyre dallon, si dhe dallon dispozita, sepse emri i parë ndalohet, kurse i dyti lejohet. (sh.p.)

    [21] Tirmidhiu (1519) dhe e vlerësoi hadithin të dobët, kurse shejh Albani e vlerësoi si të mirë.

    [22] Buhariu (5889), Muslimi (258).

    [23] Tuhfetul Meudud bi Ehkam El-Meulud, Ibën El-Kajim  (fq. 308).

    [24] Ebu Davudi (377), Tirmidhiu (610), Ibën Maxhe (525), shejh Albani e saktësoi.

    [25] Ka nga dijetarët që të vjellën e konsiderojnë të pastër në përgjithësi, ndër ta: imam Sheukani, shejh Albani, shejh Uthejmini, e të tjerë. https://islamqa.info/ar/answers/221751/ (sh.p.)

    [26] Tuhfetul Meudud bi Ehkam El-Meulud, Ibën El-Kajim  (fq. 321).

    [27] Buhariu (3371), Ebu Davudi (4737).

     

    Dr. Muhamed Salih el-Munexhid

    Nga arabishtja: Irfan Jahiu

    Pjesë e librit “UDHËZIME DHE DISPOZITA PËR NDODHITË E NDRYSHME GJATË VITIT”

  • FILLIMI I VITIT SHKOLLOR – KËSHILLA DHE DOBI

    FILLIMI I VITIT SHKOLLOR – KËSHILLA DHE DOBI

    1. Njeriu përgjatë jetës së tij kalon nëpër stacione të ndryshme, ku disa nga to ndërtojnë e disa nga to shkatërrojnë, disa nga to janë shkak për lumturi e disa nga to janë rrugë për mërzi, disa nga to për nga kohëzgjatja janë të shkurtra sikurse të jenë disa orë e disa nga to të gjata sikurse të jenë vite.

    Pavarësisht gjithë kësaj, e vërteta është se të gjitha llojet e stacioneve do të kalojnë dhe ajo që mbetet janë punët e njeriut që i punoi në to.

    1. Kur pushimi përfundon dhe viti i ri shkollor është në prag të fillojë, nxënësi mysliman qëndron disa çaste me veten dhe e llogarit atë: A përfitova gjë nga pushimi? A e kalova pushimin në gjëra që e kënaqin Allahun? A m’u shtua imani dhe adhurimi apo ato u pakësuan?!

    Myslimani e di që do të vijë dita para Allahut të japë llogari. Kush do që llogaria t’i lehtësohet të nesërmen para Allahut, le ta marrë në llogari veten sot, ashtu siç Omeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thoshte: “Llogariteni veten në dynja para se të llogariteni në ahiret. Përgatiteni veten për prezantimin e madh të veprave. Ai që në dynja e llogarit veten, do t’i lehtësohet llogaria e tij në Ditën e Kiametit.”[1]

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Nuk do të lëvizë këmba e asnjë biri të Ademit në Ditën e Kiametit para Zotit tij, derisa të mos pyetet për pesë gjëra: për jetën e tij se si e kaloi, për rininë e tij se si e shfrytëzoi, për pasurinë e tij se prej ku e fitoi dhe ku e harxhoi dhe se çfarë veproi me atë që e mësoi.”[2]

     

    Këshilla drejtuar prindërve të nxënësve

    1. Djemtë tuaj dhe vajzat tuaja janë amanet mbi supet tuaja. Do të merreni në llogari dhe do të jepni përgjegjësi për ta në Ditën e Kiametit. Allahu thotë: “O ju që besoni, ruani veten dhe familjet tuaja nga zjarri, lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët. Atë e mbikëqyrin engjëj të fuqishëm e të ashpër, të cilët kurrë nuk i kundërshtojnë urdhrat e Allahut, por i zbatojnë menjëherë ata.” (Et-Tehrim: 6)

    I Dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, ka thënë: “Secili prej jush jeni barinj dhe secili prej jush është përgjegjës për kopenë e vet.”[3]

    Me një hadith tjetër ka thënë: “Allahu do ta pyesë çdo përgjegjës për kopenë që e ka pasur nën përgjegjësinë e tij, a e ka ruajtur apo e ka humbur, madje do të pyetet edhe njeriu për anëtarët e familjes së tij.”[4]

    Këto argumente duhet të na nxisin që t’ia kemi frikën Allahut në fëmijët tanë. Ajo realizohet duke i udhëzuar dhe ndihmuar fëmijët për kah hairi, duke i larguar nga sherri, krimi dhe të këqijat, si dhe duke ua shkëputur çdo rrugë e cila i çon deri në bërjen e mëkatit ndaj Allahut.

    1. Shkolla nuk mundet e vetme t’i edukojë fëmijët tuaj. Pjesën tjetër të edukatës që fëmijët nuk e marrin në shkollë, përgjegjësia bie mbi prindin që t’i edukojë me të. Procesi edukativ e arrin përkryerjen dhe plotësohet atëherë kur fëmija edukohet në shtëpi dhe shkollë.

    Është gabim i madh të anashkalohet edukimi i fëmijës në shtëpi duke menduar se atij i mjafton edukimi në shkollë!

    1. Sjellja e fëmijës në shkollë është fryt i edukatës së prindërve në shtëpi. Kur prindërit janë të ndershëm dhe mundohen sipas fuqisë së tyre që me ndershmëri t’i edukojnë fëmijët dhe i mbështeten Allahut plotësisht në këtë proces, prej tyre dalin fëmijë të mirë, respektues të prindërve dhe të mësuesve në shkollë. Prindin e gëzon dhe e nderon që ai është fryti i tij.
    2. Prindi e ka për detyrë që fëmijës t’ia mbjellë në shpirt dashurinë dhe respektin për mësuesin. Si mund që mësuesi të ketë sukses në edukimin e nxënësit kur nxënësi nuk e vlerëson dhe nuk e respekton mësuesin e tij?! Nuk ka hair në atë popull që nuk i respekton dijetarët dhe mësuesit e vet.
    3. Fëmijëve qartësojuani se lidhja në mes mësuesit dhe nxënësit është lidhje respekti dhe dashurie si lidhja e prindit me fëmijën, e jo lidhje ashpërsie dhe armiqësie.
    4. Prindërit e nxënësve duhet që të përkujdesen të prezentojnë në mbledhjet që shkolla i organizon enkas për prindërit për ta ndjekur ecurinë e fëmijëve të tyre, për ta mësuar nivelin e tyre arsimor, për t’i njohur anët negative të tyre që ato t’i përmirësojnë dhe për t’i njohur anët pozitive, që ato t’i shfrytëzojnë në formën më të shëndoshë.
    5. Mësojuani fëmijëve pastërtinë, respektimin e rregullave, sjelljen e mirë në shtëpi dhe shkollë. Islami nxit për në pastërti dhe respektimin e rregullave.
    6. Prindi është përgjegjës për fëmijën e tij që ta mësojë ta zgjedhë shokun e mirë, i cili do ta ndihmojë atë në çështjet e fesë dhe dynjasë dhe ta mësojë t’i largohet shokut të keq. Po ashtu, është përgjegjës që t’i verifikojë shokët e djemve dhe shoqet e vajzave të tij. Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Njeriu është në fenë e shokut të tij, andaj çdonjëri le të shikojë se kë e shoqëron.”[5]

    Pra, shoku të tërheq kah vetja!

    1. Sa vajza të ndershme e të pastra devijuan, shkaku se familjet e tyre i anashkaluan ato në përzgjedhjen si dhe në verifikimin e shoqeve të tyre! Sa të rinj shkuan me shokë të këqij derisa ranë në krime dhe drogë! Parambroja është më e mirë sesa ilaçi.
    2. Stërvitja e fëmijës për ta zgjedhur shokun e mirë bëhet drejtpërdrejt duke i folur për moralin e mirë, duke e bërë shpjegimin e sjelljeve të ndryshme pozitive dhe ato negative, duke e paraqitur gëzimin me sjelljet e mira, dhe e kundërta, duke e paraqitur hidhërimin me sjelljet e këqija.
    3. Atë që Allahu e sprovoi me fëmijë me të meta fizike duhet të bëjë durim dhe të jetë i kënaqur me caktimin e Allahut. Për myslimanin të gjitha përcaktimet e Allahut janë të mira: “Është për t’u çuditur me çështjen e besimtarit. Në tërësi çështja e tij është hair dhe kjo është e veçantë për të. Kur i jepet një e mirë e falënderon Allahun dhe kjo është e mirë për të. Dhe kur e godet një fatkeqësi bën durim dhe kjo është e mirë për të.”[6]
    4. O ti baba i mëshirshëm dhe oj ti nënë e dashur, mos harroni se fëmija është juaji. E meta e tij fizike nuk ia pakëson atij vlerën dhe njerëzimin. Sa fëmija me të meta fizike është bërë i dobishëm për botën me dijen dhe zbulimet e tij, prandaj mos e nënvlerësoni çështjen e fëmijës suaj.
    5. Është e rëndësishme që fëmija me të meta fizike të dërgohet në shkolla të posaçme për ta. Atje mësohet me planprograme mësimore të posaçme që i përshtaten nevojës dhe së metës fizike të fëmijës.

    Këshilla drejtuar nxënësit

    1. Suksesi yt është sukses për popullin në tërësi. Rizgjimi dhe ngritja e krenarisë së myslimanëve bëhet kur ata i mbështeten Allahut e më pas iu mbështeten të rinjve të tyre. Prandaj, përpjekje dhe vetëm përpjekje.
    2. Nijeti i drejtë i jep mbarësi punës sate. Ripërtërije nijetin dhe përkujdesu çdoherë që me dijen tënde të jesh në dobi të myslimanëve. Populli ka nevojë për mjekë, arkitektë, mësues, gjykatës, zdrukthëtarë etj.
    3. Angazhohu me mësime nga dita e parë. Punën e sotit mos e vono për nesër. Ji ambicioz dhe me aspirata të larta. Përkujdesu për kohën tënde, ruaje nga ata që rrinë kot dhe humbin kohë. Koha është sikurse shpata, nëse ti nuk pret me të, ajo të pret ty.
    4. Mos mungo në shkollë ose fakultet dhe qëndro i vendosur në këtë çështje. Njohuritë që merren nga mësuesi mbeten dhe ruhen në mendje më shumë se njohuritë që merren në mënyra të tjera.
    5. Forcoje lidhjen tënde me Allahun. Filloje ditën me namazin e sabahut, përkujdesu për dhikrin e sabahut dhe akshamit, për dhikrin e gjumit dhe për dhikrin e përditshëm. Caktoja vetes një pjesë të Kuranit për ta lexuar brenda ditës dhe në vazhdimësi kërko ndihmë nga Allahu.
    6. Shpeshtoje istigfarin (kërkimfaljen), ai është shkak për lehtësimin e çështjeve dhe hapjen e dyerve të riskut si dhe falja ia hap robit dyert e mirësisë: “…e u thashë: “Kërkoni falje nga Zoti juaj, i Cili është Falës i madh, që Ai t’ju dërgojë shi të bollshëm, t’ju shtojë pasurinë dhe fëmijët tuaj dhe të bëjë për ju kopshte e lumenj!” (Nuh: 10-12)
    7. Kur gjatë mësimit, ose memorizimit, ose kuptimit ballafaqohesh me vështirësi thuaj:

    “Allahume la sehle il-la ma xhealtehu sehlen, ue ente texhalu el-hazen idha shi’te sehlen”[7]

    (O Allahu im, nuk ka gjë të lehtë përveç asaj që Ti e lehtëson dhe e bën të lehtë. E rënda dhe e vështira nuk lehtësohet, përveç kur Ti dëshiron që ajo të bëhet e lehtë).

    1. Çdoherë shpeshtoje lutjen e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i cili lutej duke thënë:

    “Allahumme inni eudhu bike minel hemmi, uel hazeni, uel axhzi, uel keseli”[8]

    (O Allahu im, kërkoj mbrojtjen Tënde nga brengat dhe dëshpërimi, nga paaftësia dhe dembelia.)

    Brengat vijnë për çështjet që kanë ndodhur dhe kanë kaluar.

    Dëshpërimi vjen për gjërat që nuk kanë ndodhur, por supozohet dhe pritet të ndodhin.

    Dembelia është të lësh dhe të braktisësh diçka duke e pasur mundësinë për ta vepruar.

    Paaftësia është të mos posedosh mundësi dhe fuqi të veprosh diçka.

    Paaftësia arsyetohet, kurse për dembelinë njeriu nuk arsyetohet.

    1. Parapërgatite veten për përsëritje duke e zgjedhur kohën dhe vendin e përshtatshëm. Mos përsërit duke qenë i lodhur, i plogësht ose i dëshpëruar. Lexo në atë vend ku ka dritë të mjaftueshme dhe larg zhurmës.
    2. Me gjithë respekt përkujdesu për librat shkollorë. Ata përmbajnë dije të dobishme, që të bëjnë dobi në dynja dhe në ahiret. Mos vepro si disa nxënës që në libra shkruajnë fjalë të pahijshme, emra të të degjeneruarve dhe të të degjeneruarave dhe fjali të pavlera.
    3. Respektoje dhe nderoje mësuesin tënd. Me këtë e respekton dijen. Mësuesi yt është ai që ta ndriçon rrugën dhe të nxjerr nga errësira e padijes, me lejen e Allahut.
    4. Për veshjen, fjalët, pamjen dhe ecjen tënde, merri shembull vetëm të drejtët dhe të mirët. Kujdes që në to t’u përngjash të pafeve dhe të degjeneruarve. Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Kush i përngjan një populli, ai është prej tyre.”[9]

    Me një hadith tjetër: “Nuk është nga ne ai që u përngjason të tjerëve.”[10]

    1. Përkujdesu që shokun e mirë ta zgjedhësh në fillim të vitit shkollor dhe ruaju nga shoqëria e keqe. Shoku është adresa e shokut të vet. Thuhet: “Më trego se kë e shoqëron, të tregoj se kush je ti.”

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Shembulli i shokut të mirë dhe atij të keq, është si shembulli i bartësit (poseduesit) të miskut dhe farkëtarit. Poseduesi i miskut ose të dhuron prej miskut, ose ti e blen prej tij, ose e nuhat erën e mirë të miskut prej tij, kurse farkëtari, ose t’i djeg rrobat, ose do të ndiesh prej tij erën e keqe.”[11]

    Këshilla drejtuar mësuesit

    1. Mësuesi duhet ta ndiejë madhështinë e përgjegjësisë dhe amanetit që e bart mbi supet e tij, që të edukojë breza dhe të përgatitë umet, prandaj mos e tradhtoni amanetin. Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Secili prej jush jeni barinj dhe secili prej jush është përgjegjës për kopenë e vet.”[12]

    Allahu thotë: “O besimtarë! Mos e tradhtoni Allahun dhe të Dërguarin e mos i tradhtoni amanetet me vetëdije.” (El-Enfal: 27)

    1. Nga amaneti është:

    – Përgatitja e mirë e mësimeve, zotimi i lëndës dhe shpjegimi kualitativ.

    – Mosangazhimi i nxënësve me atë që nuk u bën dobi.

    – Mosvonimi për në orë ose ligjëratë pa arsye.

    – Barazi me të gjithë nxënësit dhe të mos u kushtojë rëndësi disa nxënësve në llogari të nxënësve të tjerë.

    – Kontrollim i nxënësve, që të mos angazhohen me muhabete ose gjumë.

    1. Mësuesi duhet të përpiqet në maksimum që të jetë shëmbëlltyrë e mirë për nxënësit, e sidomos në një kohë ku roli i mësuesit është ulur tepër, ambiciet janë dobësuar, dhënia pas dëfrimit është shtuar dhe fëmijët si shëmbëlltyrë i marrin të degjeneruarit. Për të mos ndodhur e gjithë kjo, mësuesi duhet të punojë shumë që të jetë shëmbëlltyrë e mirë.
    2. Mësuesi për mësimdhënien e tij duhet të llogaritë në shpërblimin e Allahut si thirrje për në fenë e Allahut me mençuri dhe këshilla të bukura. Sa i riu hapat e parë të udhëzimit i ka bërë në shkollë nga ndikimi i mësuesit të tij, me sjellje, dije dhe vepër.
    3. O ti mësues, sa mirësi e madhe është kur i sheh nxënësit e tu si garojnë për në rreshtin e parë në xhami, si nxitojnë për në tubime të dijes dhe ndeja të hairit, shkaku i këshillave dhe fjalëve që i kanë dëgjuar prej teje.
    4. Edukata vjen para arsimit. Shkolla është shtëpia e dytë e fëmijës, prandaj udhëzimi i tij për në moral është më i mirë sesa të ushqyerit e tij me informacione! Mbjelljua në shpirt nxënësve amanetin, sinqeritetin, virtytshmërinë, moralin e mirë, virtytet e larta dhe ndjenjën e përgjegjësisë.
    5. Edukoji nxënësit me rrëfimin e ndonjë tregimi dhe ndodhie.
    6. Mësoja nxënësit fjalët profetike dhe shprehjet e mira se si të fillohet me fjalën bismilah (me emrin e Allahut) para fillimit të orës ose para çdo pune të mirë, dhe shpjegoja se si gjatë gëzimit bëhet falënderimi i Allahut me fjalë dhe me vepra.
    7. Me nxënësit bëhu i butë dhe i mëshirshëm sikurse prindi me fëmijën e vet. Duro dhe llogarit në shpërblimin e Allahut kur prej tyre buron ndonjë sjellje e keqe ose mangësi, duke e ndjekur kështu fjalën e edukatorit të madh, Muhamedit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i cili tha: “Unë jam dërguar që t’jua mësoj fenë dhe për ju jam në gradën e prindit.”[13]
    8. Kujdesu për ndjenjat e nxënësve, mos i turpëro dhe mos i emërto me emra të këqij. Disa mësues i emërtojnë nxënësit me emra specifikë dhe ata iu mbeten derisa të vdesin. Ka edhe raste kur mësuesi me disa fjalë ua ul nxënësve aspiratat duke iu thënë: “Kjo pyetje është më e pavlerë që e kam dëgjuar në jetën time”, “budalla budalla”, “nuk kam parë budallallëk sikurse ky”, e të ngjashme to!
    9. Ndëshkimi i nxënësve nuk bëhet çdoherë me rrahje. Disave u përshtatet kjo metodë, e disa të tjerëve jo. Disave u përshtatet shikimi i tyre me hidhërim ose heshtja e papritur e tyre nga të folurit, disave u përshtatet ulja e notës ose distancim i lehtë prej tij.
    10. Kujdes nga sharja, ofendimi dhe fyerja në origjinë: “Besimtari nuk është fyes, e as mallkues, as vulgar, e as gojëfëlliqur.”[14]
    11. Nëse mësuesi detyrohet që ta ndëshkojë nxënësin, të mos harrojë se qëllimi i ndëshkimit është që nxënësi të mos e përsëritë sjelljen e padëshiruar, e jo hakmarrja. Prandaj, ashpërsia dhe forma e ndëshkimit duhet të jenë sipas gabimit të bërë. Nxënësi duhet ta mësojë se pse po ndëshkohet, nuk duhet të dëmtohet e as të rrahet në vende të ndjeshme të trupit si në fytyrë dhe jo të rrahet gjatë zemërimit.
    12. Mësuesi duhet të mundohet që t’i zbulojë talentet e fëmijëve dhe t’i nxjerrë fuqitë e tyre të brendshme, si dhe ta mbjellë shpirtin garues të drejtë në mes tyre.

    Këshilla drejtuar përgjegjësve të shkollave

    1. Shkolla është qerpiç nga qerpiçët e ndërtimit të umetit dhe ju bartni mesazh të madh në rrugën e ndërtimit dhe përgatitjes së të rinjve të këtij umeti. Nga shkolla dalin dijetarët, thirrësit, mjekët, arkitektët, gjykatësit, ushtarët, zdrukthëtarët etj.
    2. Arsimi është mjet bazë për ecjen para dhe përparimin e umetit. Ai nuk duhet të merret synim që me të njerëzit të krenohen, andaj mbi ju bie përgjegjësia që nxënësit t’i mësoni se pse mësojnë ata dhe çfarë duhet të japin për këtë umet?!
    3. Nxënësit patjetër të nxiten dhe t’u jepet kurajo për mësim. Është realitet i qartë se ka rënie të nivelit të nxënësve në moral, në dije dhe në edukatë, prandaj patjetër duhen që të mësohen nevojat e nxënësve që ato të plotësohen, të dihen problemet e tyre me të cilat ballafaqohen në mësim që ato të zgjidhen dhe të largohen.
    4. Nga mjetet e shërimit të rënies së nivelit të nxënësve është përkujdesja për pamjen e shkollës nga brenda dhe jashtë, prezantimi i lëndës në forma të ndryshme dhe tërheqëse nëpërmjet pyetjeve dhe përgjigjeve, përdorimit të videove dhe mjeteve arsimore të ndryshme për marrjen e informacionit, hapjen e derës së debatit në mes mësuesit dhe nxënësve. Kështu ata stërviten të mendojnë dhe zhvillohen ideologjikisht dhe intelektualisht.
    5. Përgjegjësit e shkollave duhet të kenë kujdes që të mos i tejkalojnë kufijtë e fesë dhe moralit për t’i kënaqur disa nxënës dhe prindërit e tyre.

    E lusim Allahun që këtë vit shkollor ta bëjë të hairit, të mbarshëm e të suksesshëm dhe nxënësit myslimanë t’i drejtojë. E lusim po ashtu që të na japë mbarësi në atë që Ai e do dhe Atë e kënaq.

    Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.

    [1] Sunen Et-Tirmidhij (4/638).

    [2] Tirmidhiu (2416), shejh Albani hadithin e saktësoi në Es-Sahiha (946).

    [3] Buhariu (2409), Muslimi (1829).

    [4] Nesaiu në El-Kubra (9129) dhe Albani e vlerësoi si hadith të saktë.

    [5] Ebu Davudi (4833), Tirmidhiu (2378), hadithi është në Es-Sahiha (927).

    [6] Muslimi (2999).

    [7] Ibën Hibani (970), Bejhakiu në Ed-Da’avat (265), shejh Albani e saktësoi në Es-Sahiha (2886).

    [8] Buhariu (2893).

    [9] Ebu Davudi (4031), shejh Albani e saktësoi.

    [10] Tirmidhiu (2695), shejh Albani e vlerësoi të mirë bazuar në rrugët e tjera të hadithit. Es-Sahiha (2194).

    [11] Buhariu (5534), Muslimi (2628).

    [12] Buhariu (2409), Muslimi (1829).

    [13] Ebu Davud (8), hadithi është në Sahih El-Xhami’ (2346).

    [14] Tirmidhiu (1977), hadithi është në Es-Sahiha (320).

    Dr. Muhamed Salih el-Munexhid

    Nga arabishtja: Irfan Jahiu

    Pjesë e librit “UDHËZIME DHE DISPOZITA PËR NDODHITË E NDRYSHME GJATË VITIT”

  • EBU HANIFJA DHE RESPEKTIMI I PRINDËRVE

    EBU HANIFJA DHE RESPEKTIMI I PRINDËRVE

    Imam Ebu Hanife, Allahu e mëshiroftë!, njihej si respektues i madh i prindërve. Ai shpesh lutej dhe kërkonte falje tek Allahu për prindërit e tij, kurse çdo muaj jepte lëmoshë nga njëzet dinarë për ata.

    Ai thotë:

    Ndonjëherë shkoja në mexhlisin e Omer ibën Dherit së bashku me nënën time, kurse ndonjëherë më dërgonte vetë që ta pyes për ndonjë çështje. I afrohesha atij dhe e pyesја:

    “Nëna ime më ka urdhëruar që të vij te ti për të të pyetur për këtë çështje.”

    “Ti të më pyesësh mua për këtë çështje, ndërkohë që ti je më i ditur se unë!”, më thoshte ai i habitur. Ndërsa, unë ia ktheјa:

    “Ajo më ka urdhëruar!”

    “Në rregull. Ma thuaj përgjigjen, që unë të ta them ty!”, më thoshte ai.

    Një herë tjetër, nëna ima kërkoi nga unë që t’i përgjigjem për një çështje. Unë ia tregova atë, por nuk e pranoi nga unë. Më tha se nuk e pranon përgjigjen e kësaj pyetjeje, pos nga Zura el Vaidh. Unë shkova deri tek ai dhe i thashë që nëna ime kërkon përgjigje për këtë çështje. Ndërsa, ai më tha:

    “Ti je më i ditur se unë!”

    “A t’i them që kjo çështje është kështu?”, e pyeta. Ndërsa, ai më tha:

    “E vërteta është ajo që e thotë Ebu Hanifja.”

    Unë isha i kënaqur me përgjigjen e tij dhe, kështu, ika ta lajmëroj nënën time.

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

  • GJUHA NGA MJALTI DHE AJO NGA UTHULLA

    GJUHA NGA MJALTI DHE AJO NGA UTHULLA

    Ishin dy njerëz, fqinj të njëri-tjetrit me shitoret ku punonin. Njëri shiste mjaltë, kurse tjetri shiste uthull. Për çudi, ai që shiste uthull kishte shumë myshteri dhe mblidheshin shumë njerëz në shitoren e tij!
    Pronari i shitores me mjaltë mendoi në vete se çmimi i lartë i mjaltit është shkak që njerëzit nuk po vinin për të blerë te ai. Andaj, e zbriti çmimin e mjaltit derisa e barazoi me atë të uthullës. Mirëpo, edhe pas kësaj zbritjeje të çmimit nuk iu afrua askush shitores së tij.
    Ai shkoi te pronari i shitores me uthull dhe i tha:
    – Përse njerëzit tubohen kaq shumë te ti, edhe pse ti shet uthull, shija e së cilës është e thartë dhe era e saj e keqe, ndërsa, unë shes mjaltë dhe askush nuk vjen tek unë?!
    Ndërsa fqinji iu përgjigj:
    – Unë shes uthull me gjuhë të mjaltit, kurse, ti shet mjaltë me gjuhë të uthullës!
    Zemrat gjithmonë mund t’i përfitosh me fjalë të mira dhe me sjellje të mirë ndaj tjetrit!

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

     

  • TI DHE FËMIJA YT

    TI DHE FËMIJA YT

    Mos i thuaj fëmijës tënd: Ngrihu dhe falu, se përndryshe do të shkosh në Xhehenem… po thuaj: Eja falu me mua, të jemi së bashku në Xhenet.

    Mos i thuaj fëmijës tënd: Ngrihu rregulloje dhomën tënde, e cila i përngjan bërllokut… po thuaj: A ke nevojë për ndihmë në rregullimin e dhomës tënde, ngase ti gjithmonë e preferon pastërtinë dhe rregullinë.

    Mos i thuaj fëmijës tënd: Ngrihu dhe mëso dhe leje lojën, ngase mësimi është më i rëndësishëm se sa loja… po thuaj: Nëse e përfundon mësimin më herët, do të bashkëngjitëm në lojë apo në ndonjë aktivitet që e preferon.

    Mos i thuaj fëmijës tënd: Ngrihu dhe pastroji dhëmbët dhe nuk është kusht që unë gjithmonë të rikujtoj… po thuaj: Unë jam i kënaqur që ti kujdesesh për pastërtinë e dhëmbëve tua, pa mos ta tërhequr vëmendjen.

    Mos i thuaj fëmijës tënd: Mos vizato mbi mur… po thuaj: Vizato mbi fletë dhe kur të mbarosh do ta marr fletën e vizatimit dhe do ta var në mur apo frigorifer.

    Mos i thuaj fëmijës tënd: Mos fli në anën e majtë… po thuaj: Na mësoi i Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, të flemë në anën e djathtë.

    Mos i thuaj fëmijës tënd: Mos ha çokollatë që të mos prishen dhëmbët… po thuaj: Unë të lejova të hash një herë në ditë çokollatë, ngase ti je i shkathët, i pastron dhëmbët e tua.

    Çdo fjalë dhe vepër që buron nga ti, lë gjurmë të madhe te fëmija yt. Dije se fëmija yt është pasqyrë e jotja dhe e personalitetit tënd.

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

  • BAJRAMI

    BAJRAMI

    1. Bajrami është rit islam, në të paraqiten pamjet e nënshtrimit dhe përuljes ndaj Allahut si dhe shumë nga kuptimet shoqërore dhe shpirtërore.
    2. Në arabisht Bajrami quhet ‘Id, që do të thotë se kthehet dhe përsëritet, dhe për çdo vit kthehet i ripërsëritur me gëzim. Po ashtu, thuhet se është emërtuar me këtë emër me shpresë që ajo (festa) t’i përsëritet atij që e përjetoi. Është emërtim i tubimit vjetor që përsëritet në formë të zakonshme.
    3. Festat janë rite që gjenden te çdo popull dhe festimi i tyre ndërlidhet me instinktin dhe natyrshmërinë e ngulitur në shpirtin e njeriut. Njerëzit në festa tubohen dhe e paraqesin gëzimin dhe lumturinë.
    4. Festat tona janë përmendje të Allahut dhe gëzim me begatinë e Allahut: “Thuaj: “Me dhuntinë e Allahut dhe mëshirën e Tij – vetëm me këto le të gëzohen! Kjo është më e mirë se ajo që grumbullojnë.” (Junus: 58.), ndërsa festat e të tjerëve janë idhujtari, femohim dhe mëkatim.
    5. Festat tona janë statike, të caktuara me argument nga Allahu, prandaj myslimanët në dynja nuk festojnë përveç tri festave:

    – Festa që përsëritet për çdo javë, kjo është dita e xhumasë.

    – Dy festa që vijnë për çdo vit nga një herë, ato janë Fitër Bajrami dhe Kurban Bajrami.

    Enesi h përcjell se kur erdhi i Dërguari i Allahut ﷺ në Medine, i gjeti banorët e saj duke i festuar dy festa, në të cilat argëtoheshin dhe dëfreheshin, dhe u tha: “Çfarë festash janë këto?!” – I thanë: “ Në periudhën para Islamit i festonim këto dy festa dhe argëtoheshim në to!” – I Dërguari i Allahut ﷺ tha: “Allahu jua zëvendësoi këto dy festa me dy të tjera më të mira se këto, Kurban Bajramin dhe Fitër Bajramin.”[1]

    1. Festat e myslimanëve janë nga ritet e Allahut që duhet të ngjallen, të kuptohet synimi i tyre dhe të ndihet kuptimi i tyre. Fjala e të Dërguarit të Allahut ﷺ: “Çdo popull i ka festat e veta dhe kjo është festa jonë”[2], aludon në atë se myslimanët i kanë dy festa, jo më shumë, dhe atyre nuk u lejohet t’u përngjasojnë jobesimtarëve dhe idhujtarëve në diçka që është e veçantë për festat e tyre.
    2. Festat e myslimanëve janë që të afrojnë tek Allahu. Në to madhërohet Allahu, paraqitet gëzimi dhe lumturia për begatinë e dhënë dhe si festa janë të lidhura ngushtë me adhurime të mëdha.
    3. Fitër Bajrami vjen me përfundimin e muajit të agjërimit dhe të teravive, a Kurban Bajrami bie në mes të riteve të mëdha të haxhit dhe para tij është dita e Arafatit, dita më e mirë nga të gjitha ditët e vitit. Të dyja festat janë të lidhura me një shtyllë prej shtyllave të Islamit, që nënkupton se festat tona vijnë pas përfundimit të adhurimit të Allahut, Zotit të botëve.
    4. Një nga veprat e mëdha të ditës së Fitër Bajramit është nxjerrja e zekatit të fitrit para se të falet namazi i Bajramit. Zekati i fitrit është pastrim për agjëruesin dhe ushqim për të varfrin.[3]
    5. Ndalohet agjërimi në ditën e Bajramit, duke u bazuar në hadithin që e përcjell Ebu Seid el-Hudrij h se i Dërguari i Allahut ﷺ ndaloi të agjërohen këto dy ditë, Dita e Fitër Bajramit dhe Dita e Kurban Bajramit.[4]
    6. Një ndër sunetet e mëdha të ditës së Bajramit është tekbiri. Allahu tha: “Ai dëshiron që ta plotësoni numrin e ditëve të agjërimit dhe që ta madhëroni Allahun (në fund të agjërimit), për shkak se ju ka drejtuar në rrugë të drejtë e që ta falënderoni Atë.” (El-Bekare: 185)
    7. Ligjërohet tekbiri i papërcaktuar[5] në Fitër Bajram, prej perëndimit të diellit të natës së Bajramit e deri kur imami del për ta falur namazin.[6]
    8. Tekbiri në Kurban Bajram është i papërcaktuar dhe i përcaktuar:

    Tekbiri papërcaktuar shqiptohet në çdo kohë, çdo gjendje dhe çdo vend dhe përfundon ditën e katërt të Bajramit me perëndimin e diellit.

    Tekbiri i përcaktuar shqiptohet pas namazeve farz. Fillon prej namazit të sabahut në ditën e Arafatit e deri në ditën e katërt të Bajramit pas farzit të namazit të ikindisë.

    1. Prej formave të tekbirit që përcillen prej të parëve tanë: “Allahu ekber, Allahu ekber, la ilahe il-lallahu uallahu ekber, Allahu ekber, ue lil-lahi elhamd.” Është përcjellë edhe me tri tekbire d.m.th. tri herë të shqiptohet Allahu ekber.

    Prej formave të tjera që përcillen është edhe: “Allahu ekber kebiren, Allahu ekber kebiren, Allahu ekber ue exhel’l, Allahu ekber ue lilahi el hamd”

    Dhe disa në fund e shtuan edhe shtojcën: “Allahu ekberu ala ma hadana”

    1. Prej sunetit është që tekbiri të shqiptohet me zë të lartë, ngase nëpërmjet tyre paraqiten ritet e Islamit dhe rikujtohet tjetri. Pëlqehet që njerëzit të bëjnë tekbir në ditën e Bajramit, në xhami, në shtëpitë e tyre dhe nëpër rrugë, qofshin udhëtarë apo vendas.[7] Përcjell el-Farjabij me zinxhir të vërtetë prej Ebu Abdurrahman es-Sulemij se ka thënë: “Gjatë Fitër Bajramit ishin më të zëshëm me tekbir sesa gjatë Kurban Bajramit.”
    2. Unanimisht nuk ligjërohet tekbiri kolektiv, ku një grup njerëzish e fillojnë së bashku dhe e mbarojnë së bashku me një zë të vetëm nga fillimi e deri në fund, apo ndahen në dy grupe dhe njëri grup bën tekbir e tjetri i përgjigjet dhe i përsërit fjalët e grupit të parë. Kjo formë është e re në fe dhe bie në kundërshtim me udhëzimin e të parëve tanë të mirë.

    Mënyra e drejtë është që tekbiri të bëhet individualisht dhe, nëse ndodh që zërat të përputhen në mes vete, kjo nuk është problem nëse bëhet pa qëllim.

    1. Prej udhëzimit të Dërguarit të Allahut ﷺ në ditën e Bajramit ishte rregullimi, zbukurimi dhe parfumosja dhe veshja e rrobave të reja, prandaj edhe pëlqehet për burrat t’i veshin rrobat më të bukura që i kanë në posedim.
    2. Gruaja duhet të përkujdeset që të dalë e mbuluar sipas rregullave fetare dhe të mos veshë rroba të zbukuruara gjatë daljes së saj për te faltorja e Bajramit, bazuar në fjalët e të Dërguarit të Allahut ﷺ i cili tha: “Gratë le të dalin (për në xhami), mirëpo jo të zbukuruara.”[8] D.m.th. le të dalin me rrobat e tyre të zakonshme dhe jo rroba të lakuriqësisë dhe të mos dalin në rrugë të parfumosura, kurse burri nuk duhet të harrojë se ai është përgjegjës për familjen e tij dhe se ai do ta japë llogarinë para Allahut për kopenë e tij.
    3. Nga rregullat dhe etika e Bajramit është që myslimani t’ia urojë festën myslimanit me urim të bukur që përmban fjalë të bukura dhe të lejuara, çfarëdo qofshin ato. Kjo është nga virtytet e larta të moralit dhe nga shfaqja e mirësive shoqërore në mes të myslimanëve, si p.sh. urimi i njëri-tjetrit me fjalën: “Allahu na i pranoftë neve dhe juve (adhurimet dhe veprat e mira)”, apo “Urime Bajramin”, dhe të ngjashme me to nga fjalët e lejuara për urim.

    Shokët e Pejgamberit ﷺ kur takoheshin ditën e Bajramit ia uronin njëri-tjetrit duke thënë: “Allahu na i pranoftë neve dhe juve (adhurimet dhe veprat e mira).”[9]

    1. Namazi i Bajramit është nga ritet e mëdha të fesë. Për burrat të falet namazi është detyrim, sipas mendimit më të saktë të dijetarëve, sepse Pejgamberi ﷺ urdhëroi që të falet dhe, pas vdekjes së tij, katër halifët e vazhduan të njëjtën traditë.
    2. Koha e namazit të Bajramit fillon me ngritjen e diellit nga horizonti sa një shtizë, derisa të arrijë në zenit. Preferohet që në Fitër Bajram namazi të vonohet disa minuta,[10] kurse të përshpejtohet në Kurban Bajram[11], duke e ndjekur traditën e Profetit ﷺ.
    3. Pëlqehet që trupi të pastrohet për namaz të Bajramit, siç përcillet nga Seid ibën el-Musejib, Allahu e mëshiroftë, i cili tha: “Veprat që pëlqehen në ditën e Bajramit janë tri: të ecurit në këmbë deri në faltoren e Bajramit, ngrënia para daljes nga shtëpia për në faltore dhe pastrimi i trupit.”

    Më mirë është që koha e pastrimit të jetë pas namazit të sabahut, po edhe nëse pastrohet para sabahut, bën dhe nuk është problem.

    1. Prej suneteve të braktisura është ngrënia para daljes për në namaz të Fitër Bajramit. Enesi h përcjell se Pejgamberi ﷺ në Fitër Bajram nuk dilte nga shtëpia derisa nuk hante hurma dhe numri i tyre ishte tek.[12]
    2. Ndërsa në Kurban Bajram prej suneti është që të mos hajë derisa të kthehet nga namazi, ta therë kurbanin dhe të hajë nga mishi i kurbanit të tij.

    Profeti ﷺ për Kurban Bajram nuk hante derisa e falte namazin e Bajramit.[13]

    Nëse myslimani nuk ka kurban për të therur “për të nuk ligjërohet të abstenojë nga ushqimi para namazit, dhe ai mundet të zgjedhë, nëse ha para se të dalë për në namaz, nuk i themi se e ke kundërshtuar sunetin me veprimin tënd.”[14]

    1. Pëlqehet që myslimani të shkojë sa më herët në faltoren e Bajramit [15] dhe të jetë sa më afër imamit në rreshtin e parë, kjo është më nxitëse për në vepra të mira dhe kjo ishte edhe tradita e shokëve të Pejgamberit ﷺ. Përcillet që Pejgamberi ﷺ dilte nga shtëpia për në faltore pas lindjes së diellit dhe, kur arrinte te faltorja, njerëzit vetëm se kishin ardhur më herët.
    2. Pëlqehet që myslimani të bëjë tekbir me zë të lartë duke shkuar rrugës për në faltoren e Bajramit. Përcillet se Pejgamberi ﷺ në Fitër Bajram bënte tekbir[16] që nga momenti kur dilte nga shtëpia derisa arrinte te faltorja dhe derisa fillonte me namazin e Bajramit.[17]

    Përcillet me një transmetim të saktë se Ibën Omeri k ditën e Fitër Bajramit dhe Kurban Bajramit, bënte tekbir me zë të lartë qëkur dilte nga shtëpia e tij e derisa mbërrinte në faltore. Pas kësaj bënte tekbir derisa vinte imami dhe me ardhjen e imamit ndalej e, nëse imami bënte tekbir, edhe ai bënte tekbir.

    1. Pëlqehet që myslimani për në faltoren e Bajramit të shkojë në këmbë dhe të ecën i qetë. Ibën Omeri k përcjell se Pejgamberi ﷺ shkonte për në faltore në këmbë dhe kthehej në këmbë.”[18]
    2. Pëlqehet që të shkohet për në faltoren e Bajramit nga njëra rrugë dhe kthimi pas faljes së namazit të jetë nga rruga tjetër, kështu veproi i Dërguari i Allahut ﷺ . Urtësia qëndron në atë se rrugët do të dëshmojnë për atë që eci nëpër to dhe do të dëshmojnë banorët e saj nga njerëzit dhe xhindet, nëpër to do të paraqiten ritet e Islamit, do të shpresohet në ndryshimin e gjendjes drejt faljes dhe të kënaqurit e Allahut, dhe do t’i përshëndesë vëllezërit e tij myslimanë si dhe të afërmit.
    3. Nga sunetet e Bajramit është falja e namazit jashtë ndërtesave, nuk falet nëpër xhami, përveç në raste nevoje apo domosdoshmërie, sepse Pejgamberi ﷺ në vazhdimësi e falte atë në shkretëtirë dhe nuk e falte në xhaminë e tij, e që është xhamia më e mirë pas xhamisë së shenjtë në Meke.

    Dijetarët e veçojnë faljen e namazit të Bajramit në xhami vetëm për banorët e Mekes, sepse ata namazin e Bajramit e falin në xhaminë e shenjtë në Meke (el-Mesxhid el-Haram).

    1. Namazi i Bajramit falet nëpër qytete dhe fshatra dhe nuk ligjërohet të falet në shkretëtirë dhe në udhëtim, kështu ka ardhur në sunetin e Profetit ﷺ dhe nuk ka ardhur argument se Profeti ﷺ dhe sahabët j e kanë falur namazin e Bajramit në udhëtim apo në shkretëtirë.

    Profeti ﷺ kur e bëri haxhin e lamtumirës, atë vit dita e Arafatit ra në ditën e xhuma dhe namazin e xhumasë nuk e fali në Arafat dhe të nesërmen nuk e fali as namazin e Bajramit në Mina. Vitin kur u nis për ta çliruar Meken, udhëtoi për në Meke dhe aty qëndroi deri në fillim të muajit Sheval dhe aty e zuri Bajrami dhe nuk transmetohet se Pejgamberi ﷺ e fali namazin e Bajramit në të.[19]

    1. Për në faltore, përveç burrave, dalin edhe fëmijët, gratë dhe edhe ato që janë me menstruacione, që të prezentojnë në mirësinë dhe lutjet e myslimanëve. Ummu Atije i tha: “Jemi urdhëruar që në të dy bajramet, Fitër dhe Kurban Bajram, me ne grave të dalin edhe vajzat e reja dhe gratë me menstruacione dhe të prezentojnë në mirësinë dhe lutjet e myslimanëve, kurse gratë me menstruacione janë urdhëruar që mos t’u afrohen faltoreve (por të qëndrojnë pak anash vendfaljes së xhematit.’’[20]
    2. Namazi i Bajramit falet dy rekate dhe imami në to lexon me zë. Në rekatin e parë e merr tekbirin fillestar, e pas saj i merr edhe shtatë tekbire të tjera dhe më pas e lexon suren el-Fatiha dhe një sure tjetër apo disa vargje nga Kurani.

    Në rekatin e dytë ngrihet duke marrë tekbir dhe, pasi drejtohet në këmbë, i merr edhe pesë tekbire të tjera, e më pas e lexon suren el-Fatiha dhe një sure apo disa vargje nga Kurani.[21]

    Gjatë çdo tekbiri pëlqehet të ngrihen duart si në tekbirin fillestar.

    1. Përcillet se Abdullah ibën Mesudi h në mes të tekbireve të namazit të Bajramit e falënderonte dhe e lavdëronte Allahun dhe dërgonte salavate mbi Pejgamberin ﷺ.[22]
    2. I Dërguari i Allahut ﷺ përcillet se në dy bajramet në namaz e lexonte suren El’A’la në rekatin e parë dhe suren El-Gashije në rekatin e dytë.[23]

    Po ashtu përcillet se në rekatin e parë e lexoi suren Kaf dhe në rekatin e dytë El-Kamer.[24]

    1. Nëse vjen me vonesë ndokush nga xhemati dhe i lidhet imamit kur imami është duke i shqiptuar tekbiret shtesë, i shqipton edhe ai tekbiret me imamin dhe e pason atë në namaz dhe nuk detyrohet t’i kompensojë tekbiret e humbura, a, nëse i ikën rekati, e kompenson sipas mënyrës që falet.
    2. Namazi i Bajramit nuk ka ezan e as ikamet. Xhabir ibën Semureh h thotë se jam falur me Pejgamberin ﷺ në Fitër dhe Kurban Bajram, edhe atë jo vetëm një apo dy herë, dhe çdo herë e ka falur pa ezan dhe pa ikamet.[25]
    3. Imami një herë fillon me namaz e pastaj e mban hutben. Pejgamberi ﷺ hutben e hapte duke e falënderuar Allahun dhe nuk përcillet se hutben e hapte me tekbir, qoftë për Fitër apo Kurban Bajram.
    4. Hutbeja e Bajramit është sunet dhe prezenca apo dëgjimi i saj nuk është i patjetërsueshëm, sepse Pejgamberi ﷺ pasi e fali Bajramin, tha: “Kush do që të shkojë, le të shkojë dhe kush do që të qëndrojë dhe ta dëgjojë hutben, le të qëndrojë.”[26].
    5. Kujt i ikën namazi i Bajramit, mendimi më i saktë është se pëlqehet ta kompensojë namazin dhe ta falë në formën e vet, pra dy rekate, dhe pa hutbe pas saj.
    6. Kush del për ta falur namazin e Bajramit dhe i ikën namazi dhe e gjen imamin duke e mbajtur hutben, le të ulet ta dëgjojë imamin, e pastaj le ta falë namazin, kështu të bashkojë në mes dy dobive.
    7. Para dhe pas namazit të Bajramit nuk ka namaz nafile (vullnetar), ngase Pejgamberi ﷺ ditën e Bajramit e fali namazin e Bajramit dy rekate dhe nuk fali para apo pas namazit ndonjë namaz tjetër.[27]

    A, nëse e fal namazin e Bajramit në xhami, atëherë i fal dy rekate për xhaminë kur të hyjë në xhami.

    1. Nëse bie Bajrami ditën e xhumasë, atij që e ka falur Bajramin i lehtësohet që të mos e falë xhumanë, bazuar në fjalën e Pejgamberit ﷺ: “Sot në këtë ditë ju janë bashkuar dy festa, prandaj kush dëshiron të mos e falë namazin e xhumasë, i mjafton namazi i Bajramit. Po, gjithsesi ne do të falim edhe xhumanë.”[28]

    Nëse nuk e fal xhumanë, duhet ta falë namazin e drekës në kohën e vet në shtëpi, vetë apo me xhemat, e, nëse shkon për ta falur namazin e xhumasë, kjo është më e mirë.

    Nuk ligjërohet që namazi i drekës të falet nëpër xhami, madje nuk lejohet që në këtë ditë të hapen xhamitë e as të thirret ezani për namazin e drekës[29]. [30]

    1. Thënia se për atë që e fal Bajramin bie namazi i xhumasë dhe namazi i drekës, është gabim, që e kundërshton sunetin dhe mendim jo i drejtë dhe dijetarët e mohojnë atë.[31]
    2. Ai që nuk e fal namazin e Bajramit, për të nuk bie detyrueshmëria e faljes së namazit të xhumasë. Ai duhet të shkojë në xhami për ta falur xhumanë e, nëse brenda në xhami numri i xhematit nuk e arrin numrin e mjaftueshëm që e detyron namazin e xhumasë, atëherë e fal namazin e drekës.[32]
    3. Për imamin e xhamisë nuk bie detyrueshmëria e namazit të xhumasë, ai detyrohet ta falë atë, nëse në xhami vijnë numër i mjaftueshëm për xhuma, që nuk e kanë falur namazin e Bajramit apo e kanë falur Bajramin, mirëpo duan ta falin edhe xhumanë.[33]
    4. Nga etika dhe rregullat e Bajramit është respektimi i lidhjeve farefisnore me vizita, me dhurata, interesimi për ta me telefonata dhe afrimi i zemrave të njëri-tjetrit.
    5. Dita e Bajramit është ditë e nënshtrimeve dhe e afrimit tek Allahu me vepra të mira dhe ditë falënderimi ndaj Allahut për plotësimin e begatisë, nuk është ditë e mëkateve dhe veprimit të ndalesave. Nuk i ka hije një myslimani që Bajramin ta shndërrojë në ditë të bërjes së gjynaheve dhe organizimit të koncerteve muzikore dhe pirjes së alkoolit.[34]
    6. Nata e Bajramit nuk lejohet të veçohet nga netët e tjera të vitit me namaz nate, përveç për atë që e ka traditë namazin e natës gjatë netëve të tjera të vitit, në këtë rast nuk ka problem nëse ngrihet natën e Bajramit dhe fal namaz nate, kurse hadithet që kanë ardhur për vlerën e ngjalljes së natës të Bajramit me namaz nate nuk janë të sakta.
    7. Prej gabimeve që bëhen atë ditë është përzierja e grave me burra në faltoren e Bajramit apo edhe nëpër xhami. Kjo është sprovë për të dy gjinitë, kështu që burrat dhe të rinjtë është më mirë të largohen nga faltorja apo xhamia pasi të dalin gratë prej aty.
    8. Duhet përkujdesur që në ditën e Bajramit të ulet shikimi dhe të ruhet dëgjimi dhe shpirti nga harami.

    Njëri nga shokët e Sufjan eth-Theuriut, Allahu e mëshiroftë, tha: “Dola me të ditën e Bajramit dhe më tha: ‘Gjëja e parë që do të fillojmë me të sot është ulja e shikimit’.”

    Kur u kthye në shtëpi Hasan ibën Ebi Sinan, Allahu e mëshiroftë, nga falja e namazit të Bajramit, gruaja e tij i tha: “Sa gra të bukura rrugës i shikove?!” U përgjigj: “Prej kur dola e deri kur u ktheva në shtëpi nuk shikova, përveçse në gishtin e madh të këmbës.”

    1. Pëlqehet shfaqja e gëzimit me rastin e Bajramit, ndërsa dëfrimi dhe të kënaqurit e vetes dhe familjes e fëmijëve është i nevojshëm dhe i kërkuar, nëse në të nuk ka diçka që bie ndesh me parimet fetare.

    Aisha i thotë: “Ishte ditë Bajrami, ndërkohë që disa habeshinj (abisinas) po luanin me disa mburoja prej lëkure dhe me shtiza. Nuk më kujtohet se a e pyeta Pejgamberin ﷺ apo ai më tha:
    “A do të shohësh?”

    “Po” – i thashë. Ai më ngriti lart pas tij, derisa faqja ime e prekte faqen e tij, kurse Pejgamberi ﷺ thoshte: “Vazhdoni , o Beni Erfide.”[35]

    1. Lejohet që për Bajram fëmijëve t’u jepet hapësirë dhe mundësi për dëfrim dhe lojëra të lejuara, madje kjo llogaritet adhurim dhe afrim tek Allahu, sepse fut gëzim në shpirtrat e tyre dhe me një hadith të Pejgamberit ﷺ përcillet se ka thënë: “Qe ta dinë çifutët se në fenë tonë ka hapësirë për gëzim dhe se jam i dërguar me fe të pastër dhe tolerante.”[36]
    2. Bajrami është shkak dhe rast për gëzim. Në të duhet të shfaqen pamjet e gëzimit dhe diçka nga dëfrimi që e ka lejuar feja, si p.sh. gratë t’i bien defit.

    Aisha i thotë: “Ebu Bekri h hyri tek unë në shtëpi, ndërsa brenda dy vajza të reja në moshë (që nuk e kishin arritur moshën e pubertetit) po këndonin dhe i binin defit, ndërkohë Pejgamberi ﷺ e kishte mbuluar fytyrën me petk, kurse Ebu Bekri kur i pa ashtu u foli ashpër dhe Pejgamberi ﷺ e shpalosi fytyrën dhe i tha: ‘Lëri o Ebu Bekër! Këto ditë janë ditë feste’.”[37]

    Kjo aludon se lejohet që gratë t’i bien defit për Bajram dhe se lejohet këndimi me fjalë dhe poezi të lejuara fetarisht, mirëpo kjo assesi nuk aludon se lejohet përdorimi i muzikës dhe veglave dhe mjeteve muzikore për Bajram, ashtu si ceket nëpër argumente, përveç defit i cili u veçua në këtë rast.

    1. Po ashtu është vërtetuar se grave u lejohet t’i bien defit në ditët e Teshrikut (ditët e Teshrikut janë tri ditët vijuese pas ditës së parë të Kurban Bajramit, e të cilat janë: Dita e 11-të, e 12-të dhe e 13-të e muajit Dhulhixhe).

    Ngjarja që u cek në hadithin e mëparshëm të Aishes i ishte në ditët e qëndrimit në Mina. Në hadith përcillet se: “Ebu Bekri h hyri tek Aisha dhe brenda i pa dy vajza të reja në moshë (që nuk e kishin arritur moshën e pubertetit) po këndonin dhe i binin defit në ditët e qëndrimit në Mina.”[38]

    Ditët e qëndrimit në Mina janë ditët e Teshrikut.

    1. Në Bajram kanë filluar të përdoren disa lojëra të rrezikshme, që i dëmtojnë njerëzit nëpër rrugë apo shtëpitë e tyre, në to bëjnë pjesë raketat dhe fishekzjarrët, dhe largimi i tyre është çështje e patjetërsueshme. Këto gjëra e harxhojnë pasurinë, e dëmtojnë trupin, u pengojnë dhe u bëjnë zhurmë njerëzve nëpër shtëpitë e tyre.

    E lus Allahun që t’i zbukurojë ditët tona me adhurime ndaj Tij, të na i mbushë shtëpitë dhe zemrat tona përplot gëzim dhe lumturi me begatitë e Tij dhe t’i pranojë nga ne dhe nga myslimanët veprat e mira! Amin!

    Falënderimi i takon vetëm Allahut!

     

    Dr. Muhamed Salih el-Munexhid

    Pjesë e librit : “Udhërrëfyes për muajin e Ramazanit”

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

     

    [1] Ebu Davud (1134), shejh Albani e saktësoi hadithin.

    [2] Buhariu (952), Muslimi (298).

    [3] Këtu për qëllim është Fitër Bajrami, kurse në Kurban Bajram nuk jepet ndonjë lloj zekati, po preferohet të theret kurban, dhe koha e therjes fillon pasi të falet namazi i Bajramit, kurse kafsha që theret para se të falet namazi i Bajramit, është mish i thjeshtë dhe jo mish kurbani. (sh.p.)

    [4] Buhariu (1991), Muslimi (827).

    [5] Dijetarët tekbirin e ndajnë në të papërcaktuar dhe të përcaktuar. Shejh Uthejmini, Allahu e mëshiroftë, thotë se dallimi mes dy llojeve të tekbirit është se tekbiri i papërcaktuar shqiptohet në çdo kohë, kurse ai i përcaktuar shqiptohet vetëm pas çdo namazi farz në Kurban Bajram. Koha e tekbirit të papërcaktuar në Kurban Bajram fillon me hyrjen e muajit Dhulhixhe e deri në ditën e katërt të Bajramit kur perëndon dielli, kurse në Fitër Bajram prej kur perëndon dielli ditën e fundit të muajit Ramazan dhe hyn nata e parë e muajit Sheval e deri kur të falet namazi i Bajramit. Kurse, tekbiri i përcaktuar siç e cekin dijetarët, fillon prej farzit të sabahut ditën e Arafatit e deri në ditën e katërt të Bajramit pas farzit të namazit të ikindisë. (Mexhmua Fetava ue resail, shejh Uthejmini, vëllimi 16, Kapitulli i Bajramit.) (sh.p.)

    [6] Kjo vlen për Fitër Bajram, kurse në Kurban Bajram tekbiri i papërcaktuar fillon me hyrjen e muajit Dhulhixhe e deri në ditën e katërt të Bajramit kur perëndon dielli, dhe në Kurban Bajram preferohet që prej namazit të sabahut në ditën e Arafatit e deri në namazin e ikindisë të ditës së katërt të Bajramit pas çdo farzi të bëhet tekbir, jashtë tekbirit të papërcaktuar. (sh.p.)

    [7] Kurse për Kurban Bajram e cekëm edhe më herët se preferohet prej ditës së parë të muajit Dhulhixhe e deri në ditën e trembëdhjetë të muajit Dhulhixhe apo ditën e katërt të Kurban Bajramit. (sh.p.)

    [8] Ebu Davud (565), shejh Albani e saktësoi në Sahih el-Xhami (7457).

    [9] Ibën Haxheri e vlerësoi zinxhirin e tij si të mirë në Fet’hul Barij 92/446).

    [10] Derisa njerëzve t’u jepet kohë për ta nxjerrë zekatin e fitrit. (sh.p.)

    [11] Kurse në Kurban Bajram preferohet që të përshpejtohet falja e namazit të Bajramit, pasi të hyjë koha e vet, që të ketë më shumë hapësirë për therjen e kurbaneve (sh.p.)

    [12] Shënon Buhariu (953.)

    [13] Tirmidhiu (542), shejh Albani e saktësoi hadithin.

    [14] Esh-Sherh el-Mumti (5/124).

    [15] Imami veçohet këtu, sepse ai vjen më vonë, kur të hyjë koha e namazit të Bajramit dhe menjëherë fillon me namaz. (sh.p.)

    [16] Pëlqehet e njëjta edhe në Kurban Bajram. (sh.p.)

    [17] Përcillet si merfu (zinxhiri përfundon tek Profeti ﷺ) dhe si meukuf (zinxhiri i hadithit përfundon te ndonjë sahabij), shejh Albani e saktësoi edhe si merfu edhe si meukuf në el-Irva (650).

    [18] Ibën Maxheh (1294), shejh Albani e vlerësoi si të mirë.

    [19] Shih: Fetave Ibën Baz (9/13), dhe sherh el-Mumtia (5/130).

    [20] Buhariu (338), Muslimi (1475).

    [21] Ky është mendimi i imam Shafiut (El-Um 1/395), dhe Ibën Abdulber (El Kafij 1/264). Mendimi i dijetarëve të medh’hebit hanbelij dhe malikij është se merren shtatë tekbire në rekatin e parë, përfshirë këtu edhe tekbirin fillestar, kurse në rekatin e dytë merren gjashtë duke përfshirë këtu edhe tekbirin gjatë ngritjes nga sexhdja e rekatit të parë, pra, para leximit të sures. (El Mudev’vene 1/169, El Kafij 1/264, El Mugni 3/271.) Kurse hanefitë e kanë mendimin se njëherit merret tekbiri fillestar e pastaj lexohet lutja e hapjes së namazit (subhaneke…)  e pastaj merren tri tekbire dhe pastaj lexohet surja el-Fatiha dhe një sure apo disa vargje nga Kurani, kurse në rekatin e dytë imami së pari lexon Fatihanë dhe një sure apo disa vargje nga Kurani, pastaj i merr tri tekbire radhazi, dhe në tekbirin e katërt, përkulet në ruku, (Hashijetu ibën Abidin 2/172). (Marrë nga faqja https://saaid.net/mktarat/eid/79.htm) (sh.p.)

    [22] Et-Taberanij në el-Kebir (9/303), shejh Albani e saktësoi në el-Irva (642).

    [23] Muslimi (887).

    [24] Muslimi (891).

    [25] Muslimi (887).

    [26] En-Nesaij (1571), shejh Albani e vlerësoi si të saktë.

    [27] Buhariu (964), Muslimi (884).

    [28] Ebu Davud (1073), shejh Albani e saktësoi.

    [29] Shih: Fetava el-Lexhneh ed-Daimeh (7/119 – koleksioni i dytë)

    [30] Pra, nëse xhemati shkon në xhami, atëherë duhet ta falin namazin e xhumasë e jo të drekës. (sh.p.)

    [31] Shih: Fetava el-Lexhneh ed-Daimeh (7/120)

    [32] Shih: Fetava el-Lexhneh ed-Daimeh (7/119)

    [33] Shih: Fetava el-Lexhneh ed-Daimeh (7/119)

    [34] Nuk ligjërohet vizita e varrezave në ditën e Bajramit, kjo ditë është ditë gëzimi. Ndalesa bën pjesë në ndalesën e përgjithshme të Pejgamberit, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin për të, i cili ndaloi që varrezat të merren vend feste dhe këtu për qëllim është në kohë të caktuara dhe periudha të njohura nga kuptimi i marrjes së varrezave si vend feste. Kjo vlen për atë që varrezat i viziton vetëm se për Bajram dhe, pasi e fal namazin e Bajramit, shkon një herë bën bajram me të vdekurit e pastaj shkon te të gjallët nga familja, në këtë rast ky njeri gabon sepse kjo ditë është ditë feste dhe ajo festohet me të gjallët e jo me të vdekurit. (sh.p.)

    [35] Buhariu (950), Muslimi (892).

    [36] Imam Ahmedi (24855), shejh Albani e vlerësoi si të mirë në es-Sahiha (4/443)

    [37] Buhariu (3529), Muslimi (892).

    [38] Buhariu (987), Muslimi (892).

  • KALITJA E FËMIJËVE PËR AGJËRIM!

    KALITJA E FËMIJËVE PËR AGJËRIM!

    Rubejia bint Muavidh  për agjërimin e Ashurës tha: “E agjëronim Ditën e Ashurës dhe i nxitnim fëmijët tanë që ta agjëronin, u punonim lodra nga leshi dhe, kur qante ndonjëri për ushqim, ia jepnim lodrën të hutohej derisa të vinte koha e iftarit.”

    Prej shprehjeve që ndihmojnë në kalitjen e fëmijëve për agjërim:

    I dashuri juaj Pejgamberi ﷺ agjëronte.

    Edhe ne kur ishim fëmijë si ju agjëronim.

    Çdoherë që duan ta prishin agjërimin është mirë të këshillohen për durim.

    Mirë është t’ua kujtojmë herë pas here shpërblimin e agjërimit..

    Dr. Muhamed Salih el-Munexhid

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

  • ZEMRAT QË NDJEJNË DHEMBJE E QË NUK FLASIN

    ZEMRAT QË NDJEJNË DHEMBJE E QË NUK FLASIN

    Në spital e sollën një rast urgjent dhe me shpejtësi u thirr kirurgu i spitalit. Para se të hyjë në sallën e operacionit u ballafaqua me prindin e të sëmurit, i cili i tha:

    – Pse u vonove?! A e di se jeta e birit tim është në rrezik të madh?! Ti a nuk ke ndjenja?!

    – Shpresoj të qetësohesh dhe të më lësh rahat të hy për ta kryer operimin. Ji i sigurt se biri yt është nën përkujdesjen e Allahut! – ia ktheu mjeku duke buzëqeshur.

    – Sa i ftohtë që je! Po të ishte në pyetje biri yt, a do të ishe kaq i qetë?! Sa lehtë është t’i këshillosh të tjerët!

    Mjeku u largua nga prindi i të sëmurit dhe hyri në sallën e operimit. Më pas, pas dy orëve, doli dhe i tha prindit:

    – Operacioni doli i suksesshëm, falë Allahut. Biri yt do të jetë mirë, kurse mua më fal se kam takim tjetër, – më pas u largua pa mos dëgjuar asnjë pyetje nga prindi i të sëmurit.

    Kur doli motra medicinale, prindi i të sëmurit e pyeti atë:

    – Çfarë është gjendja e këtij mjeku të çuditshëm dhe mendjemadh?!

    Ajo ia ktheu duke iu përgjigjur:

    – Biri i tij ka ndërruar jetë në një aksident me makinë, mirëpo kur e thirrëm dhe i treguam për gjendjen e birit tënd, nuk hezitoi për të ardhur e për ta operuar. Pasi e operoi atë, nxitoi për të shkuar në varrimin e birit të vet.

    Me të vërtetë ka zemra që ndjejnë, mirëpo nuk flasin! Prandaj, mos gjyko para se të dish gjendjen e të tjerëve!

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU