Category: Kuran – Tefsir

21. Ngritja e gradave në Xhenet:

Pasi besimtarët të hyjnë në Xhenet, hafëzi i Kuranit do t’u paraprijë të tjerëve në gradë, do t’i rritet pozita dhe do t’i ngrihen shkallët në ahiret, ashtu si iu ngritën në dynja.

Ebu Hurejra transmeton se Pejgamberi, alejhi selam, ka thënë: “Vjen hafëzi i Kuranit në Ditën e Kiametit, e Kurani i thotë Allahut: ‘O Zot, stolise hafëzin e Kuranit!’ Atij i vendoset mbi kokë kurora e respektit. Pastaj thotë: ‘O Zot, shtoja edhe më shumë stolinë!’ Atij i vishen rrobat e respektit. Pastaj thotë: ‘O Zot, ji i kënaqur me të!’ Pas kësaj, hafëzit i thuhet: ‘Lexo dhe ngjitu lart në Xhenet.’ Për çdo ajet që e lexon i shtohet nga një e mirë në Xhenet.”^[1]

Abdullah ibn Amër ibn el-Asi  transmeton se Pejgamberi, alejhi selam, ka thënë: “Hafëzit të Kuranit do t’i thuhet, lexo dhe ngjitu lart në Xhenet. Lexo Kuran sikur që e lexoje në dynja, sepse vendi yt në Xhenet do të jetë tek ajeti i fundit që do ta lexosh.”^[2]

Ibn Haxher el-Hejthemiju, Allahu e mëshiroftë, në shpjegimin e hadithit thotë: “E mira që përmendet në hadith është e veçantë për atë që e lexon përmendsh Kuranin, e jo për atë që lexon prej Mus’hafit, sepse njerëzit nuk dallojnë me njëri-tjetrin thjesht sa për lexim prej Mus’hafit, po dallimi mes tyre është te nxënia përmendsh e Kuranit. Për këtë shkak dallojnë shkallët e tyre në Xhenet, sipas dallimit të tyre mes vete në mësimin përmendsh të Kuranit. Këtë fakt e përforcon realiteti që nxënia përmendsh e Kuranit është obligim kolektiv për umetin, e veç me lexim prej Mus’hafit pa e nxënë përmendsh Kuranin, obligimi nuk bie. Leximi prej Mus’hafit nuk e ka vlerën e madhe sikurse nxënia përmendsh, kështu del në pah që hadithi për qëllim e ka nxënien përmendsh të Kuranit. Fjalët e jashtme të hadithit reflektojnë qartazi këtë kuptim, pa pasur nevojë për meditim të thellë. Po ashtu, fjalët e melekëve ‘Lexo dhe ngjitu lart në Xhenet’ qartazi tregojnë se bëhet fjalë për nxënien përmendsh të Kuranit.”^[3]

22. Hafëzi i Kuranit është me melekët e ndershëm:

Hafëzi i Kuranit është me melekët e ndershëm. Aisha i transmeton se Pejgamberi, alejhi selam, ka thënë: “Ai që e lexon Kuranin bukur (rrjedhshëm pa vështirësi) është me shënuesit (melekët) e ndershëm, ndërsa ai që e lexon Kuranin me vështirësi i ka dy shpërblime.”^[4]

Këta melekë i zgjodhi dhe i nderoi Allahu me faktin që në duart e tyre gjenden fletushkat e pastra. Allahu thotë: “Ai (Kurani) ndodhet në Faqe të nderuara (Leuhi Mahfudh), të lartësuara, të pastra, në duart e shkruesve (engjëj) të ndershëm dhe të drejtë…” (Abese: 13-16)

Akoma sot shohim njerëz që krenohen kur i atribuohen dikujt që ka pushtet, apo dikujt që ka famë dhe nam në fushën e sportit apo arteve të kota. Andaj, mjerë për ata që zgjodhën ta turpërojnë veten dhe përgëzime për hafëzët e Kuranit, që zgjodhën të jenë me melekët e ndershëm.

23. Një germë e Kuranit shpërblehet me një të mirë dhe ajo shumëfishohet deri në dhjetë:

Hafëzi i Kuranit prej të gjithëve më shumë e lexon Kuranin. Atij i duhet leximi dhe përsëritja në vazhdimësi, sepse nuk ka mundësi ndryshe ta mësojë përmendsh dhe ta mbajë në mend Kuranin. Llogarite sa shpërblime i merr hafëzi, duke e marrë parasysh se për çdo germë shpërblehet me një të mirë, e ajo shumëfishohet deri në dhjetë, e disave Allahu ua shumëfishon edhe më tepër. Abdullah ibn Mesudi  transmeton se Pejgamberi, alejhi selam,ka thënë: “Për çdo shkronjë që e lexon nga libri i Allahut, shpërblehesh me nga një të mirë dhe e mira shumëfishohet deri në dhjetë. Nuk po them ‘elif-lam-mim’ një shkronjë, por ‘elif’ është një shkronjë, ‘lam’ është një shkronjë dhe ‘mim’ është një shkronjë.”^[5]

Kur i riu ulet në xhami, lexon për çdo ditë një orë apo edhe më tepër, sa germa i lexon? E të mos flasim për përsëritjen e asaj që e ka mësuar përmendsh, plus koha që e lexon Kuranin.

Shtoja kësaj nijetin e pastër dhe vullnetin e prerë, dashurinë për Kuranin, ndikimin prej këshillave të tij, të edukuarit me edukatën e tij, përkujdesja për etikën e Kuranit; të gjitha këto janë kapituj shtesë që ka shpërblime në to, e sa janë ato, këtë e di veç Allahu.

Pra, ky është një mejdan i garës për në mirësi. Ky është një mejdan i vërtetë, e jo epshet e dynjasë e as të kënaqësisë që shpejt harrohen.

24. Hafëzi e lexon Kuranin në çdo rrethanë:

Hafëzi i Kuranit është në gjendje ta lexojë Kuranin në çdo situatë; duke ecur, duke e vozitur veturën gjatë udhëtimit apo në vendlindje, duke e pritur tjetrin, duke qenë i shtrirë, i ulur dhe në këmbë. Ndërsa të tjerët që nuk janë hafëzë e lexojnë Kuranin veç kur janë në rehati, marrin abdes dhe e hapin Mus’hafin për të lexuar.

Më herët, baballarët tanë e bënin një krahasim interesant të hafëzëve me udhëtarin. Ata thoshin që hafëzi i përngjason udhëtarit, i cili për nevojat e veta gjatë udhëtimit merr hurma për ushqim. Kur do për të ngrënë, veç i nevojitet ta fusë dorën në çantë dhe t’i nxjerrë hurmat prej aty. Ndërsa të tjerët që nuk janë hafëzë, i krahasonin me udhëtarin i cili për ushqim gjatë udhëtimit merr miell. Atij i duhet të ndalet rrugës, të zbresë prej kafshës së tij, ta marrë miellin dhe ta bëjë brumë, të mbledhë dru dhe në fund ta pjekë atë. Pra, një proces që zgjat shumë.

25. Nxënia përmendsh e Kuranit është shërim për zemrën:

Gati çdo ditë dëgjojmë ankesa prej njerëzve të drejtë për ngurtësinë që e ndiejnë në zemrat e tyre. Zërat dhe ankesat për vuajtjet dhe sikletet që i ndiejnë njerëzit janë shtuar në përgjithësi, duke përfshirë këtu edhe punëmirët.

Përgjatë hulumtimit dhe interesimit për të gjetur ilaçin, asnjëri nuk mundi të gjente ilaç më të mirë se Kurani. Kur Allahu e përshkruan Kuranin, thotë: “Allahu ka shpallur Fjalën më të bukur (Kuranin) në formën e një libri, pjesët e të cilit i ngjasojnë njëra-tjetrës dhe përsëriten. Prej tij u rrëqethet lëkura atyre që i frikësohen Zotit të tyre e, mandej qetësohen lëkura dhe zemrat e tyre, kur përmendet Allahu…” (Ez-Zumer: 23)

Angazhimi me nxënien përmendsh të Kuranit është ilaç për ngurtësinë e zemrës dhe ilaç për shtimin e imanit. Allahu thotë: “…kur u lexohen shpalljet e Tij, u forcohet besimi dhe vetëm te Zoti i tyre mbështeten.” (El-Enfal: 2). Po ashtu thotë: “Kur shpallet ndonjë sure, disa prej atyre (që kanë dyshim dhe hipokrizi) thonë: “Kujt prej jush do t’ia shtojë besimin kjo sure?” Përsa u përket besimtarëve, atyre (kjo sure) ua shton besimin dhe ata gëzohen.” (Et-Teube: 124)

26. Atëherë kur njeriu e harxhon rininë e tij në nxënien përmendsh të Kuranit:

Çdo njeri do të qëndrojë para Allahut në Ditën e Kiametit, ku do të merret në llogari dhe do të pyetet për jetën e tij, jetoi gjatë apo shkurt. Një prej imazheve të llogaridhënies në Ditën e Kiametit është ajo që e përshkoi Pejgamberi, alejhi selam, në hadith: “Nuk lëvizin këmbët e birit të Ademit në Ditën e Kiametit deri sa të pyetet për pesë gjëra: për jetën e tij se si e kaloi, për rininë e tij ku e harxhoi, për pasurinë e tij prej ku e fitoi dhe si e shpenzoi dhe për dijen e tij se çfarë punoi me të.”^[6]

Është një pamje që përçon frikë dhe trishtim, saqë në mendjen e njeriut grumbullohen shumë imazhe kur e dëgjon këtë hadith. Në brendësi e ndien faktin se do të merret në llogari për jetën dhe kohën e tij, ku më pas do të veçohet me llogaridhënie enkas për rininë e tij. Si mendon, çfarë ka për të thënë ai? Si do të jenë përgjigjet e tij? A do të gjejë në historinë dhe rininë e tij ndonjë përgjigje që do ta ndihmojë nga vështirësitë e këtij stacioni të llogaridhënies në Ditën e Kiametit?

Çfarë mendon ti për personin i cili do të përgjigjet me këto fjalë: O Zot, unë e harxhova lulen e rinisë sime në vendet që Ti më së shumti i do, në shtëpinë Tënde (xhamitë,) nuk e largoja Mus’hafin prej dore, lexoja dhe e mësoja përmendsh Kuranin. Pasi ma mundësove ta përfundoja hifzin, e angazhova veten me përsëritjen e leximit në vazhdimësi që mos ta harroja.

Kur e sheh këtë imazh ai i cili u privua nga kjo mirësi, nuk do t’i mbetet diç tjetër veç të thotë: “Ah, sikur të kisha qenë me ata e të arrija sukses të madh!” (En-Nisa: 73)

27. Nxënia përmendsh e Kuranit është vepra më e mirë që kohën e harxhon në të:

Nxënia përmendsh e Kuranit llogaritet investim i kohës në vepra të dobishme. Angazhimi me Kuran e largon njeriun nga thashethemet, fjalët e kota dhe dëfrimi. Kur njerëzit garojnë për në ndejat e dëfrimit ku cenohet nderi i njerëzve, apo bisedojnë për gjëra që i gjallojnë epshet dhe tekat, i riu i angazhuar me nxënien përmendsh të Kuranit ka synime dhe aspirata të tjera. Sa dallim i theksuar mes dy palëve, bile krahasimi në mes dy shembujve është i papërshtatshëm.

E ke parë se si shpatës i bie vlera e saj,

nëse thuhet që shpata është më e mprehtë se shkopi.

Nefsi natyrën e ka të tillë që, nëse nuk e angazhon me adhurim, ai ka për të të angazhuar me gjynahe. Ndërsa koha është si shpata, nëse ti nuk e pret atë, ajo të pret ty. E ata që e angazhojnë veten me nxënien përmendsh të Kuranit, sikur ta braktisnin apo të mos merreshin fare me Kuranin, s’ka dyshim që kishin për ta kaluar kohën në gjëra të kota dhe të padobishme, apo ndoshta edhe në harame.

28. Nxënia e Kuranit në moshën e rinisë është një hap drejt qëndrueshmërisë në fe:

Sa të rinj i shohim ditëve të sotme që ia kanë kthyer shpinën Kuranit, kanë marrë rrugën e devijimit dhe ecin rrugës së shthurur. Ky është një realitet që shihet me sy dhe e njeh çdokush. Madje prindi, nga frika për fëmijën e tij, e mbikëqyr çdo lëvizje të fëmijës në mënyrë që të mos e lejojë të devijojë. A nuk është angazhimi me nxënien përmendsh të Kuranit faktori më i mirë për ta ruajtur fëmijën në periudhën e rinisë dhe adoleshencës, veçmas kur dihet që gjatë kësaj periudhe shtohet lakmia dhe animi kah epshet?

I riu që e kalon kohën me Kuran do të arrijë t’u ikën stuhive të epsheve dhe tekave që i përfshijnë shokët e tij. Në këtë mënyrë ai e ruan fenë dhe qëndrueshmërinë në fe. Bile pjesa tjetër e jetës që i mbetet, do të varet shumë nga kjo periudhë.

29. Kurani është libër i dijes dhe i udhëzimit:

Kurani është libër i dijes që për të ka nevojë çdo profesionist. Dijetari i shkencës së fikhut argumentohet me të, dijetari i akides argumentohet me të, profesori që e jep lëndën e historisë islame, profesori i davetit etj.; pra çdo dijetar, pavarësisht dijes dhe fushës fetare që e njeh, argumentohet çdoherë me Kuranin. Andaj hafëzi i Kuranit e ka aftësinë të nxjerrë nga Kurani jo vetëm se një shkencë, po shumë shkenca të dijes fetare.

Kur një studenti, në provimin e lëndës së historisë t’i vijë ndonjë pyetje që në të kërkohet të sqarohen shkaqet e fitores, për studentin hafëz është e lehtë sepse e di përmendsh suren Enfal dhe e ka shumë lehtë prej aty t’i përmendë të gjitha ato shkaqe.

Çështja nuk kufizohet thjesht veç me ndihmën e studentit në orën e provimit, sepse kush i kupton këto dobi të pasura në këtë situatë, ka për t’i kuptuar edhe në vende të tjera.

Pavarësisht udhëzimeve të dijetarëve, ditëve të sotme shohim disa të rinj që kanë problem me renditjen e prioriteteve, ata për dije e llogarisin veç mësimin përmendsh të meseleve dhe thënieve të dijetarëve, ndërsa Kuranin e lexojnë veç për adhurim.

Hudhejfe thotë: “Pejgamberi, alejhi selam, na tregoi dy hadithe, njërin prej tyre arrita ta shihja me sytë e mi, e tjetri ende nuk është realizuar, pres të ndodhë ashtu si na lajmëroi. Hadithi që u realizua është: ‘Amaneti (imani) lëshoi rrënjë në zemrat e njerëzve (sahabëve), pastaj ata mësuan prej Kuranit, e pastaj mësuan prej Sunetit (d.m.th. se imani ishte shkak që zemrat e tyre ta pranonin dijen e Kuranit dhe Sunetit).’ Pastaj na tregoi për hadithin tjetër se amaneti do të ngrihet…”^[7]

Ibn Abdulberi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Kurani është themeli i dijes. Kush e mëson përmendsh para se ta arrijë moshën e pubertetit, e pastaj angazhohet me mësimin e gjuhës arabe, kjo do të jetë ndihmesë e madhe për të, që në të ardhmen ta kuptojë qëllimin dhe brendësinë e Kuranit.”^[8]

30. Hafëzit të Kuranit nuk i mungon argumentimi:

Atij, që e ka marrë rrugën e davetit, do t’i duhet të ligjërojë, të këshillojë apo t’i mësojë të tjerët; e ai i cili e di përmendsh Kuranin, i ka para syve argumentet e inkurajimit dhe të paralajmërimit, të dispozitave dhe obligimeve, sjelljes dhe edukatës, rrëfimeve dhe mësimeve; në krahasim me tjetrin që nuk di përmendsh prej Kuranit, ai ka nevojë t’u kthehet fjalorëve dhe shkrimit të ajeteve. Në këtë rast ai është i privuar t’i sjellë argumentet dhe dobitë prej kujtesës së tij, e aq më tepër gjatë fjalimeve dhe këshillave, ku fjalori i tij nuk është i pasur me argumente dhe dëshmi.

Madje hafëzit, kur nuk i kujtohet ndonjë ajet, nuk i duhet shumë kohë qw ta gjejë ajetin në Mus’haf, sepse ai e di se ajeti në cilën sure dhe në cilin numër rendor gjendet.

31. Vendet ku mësohet Kurani janë mejdan i shoqërisë së mirë:

Njeriu kudo të jetë, ndien se ka nevojë për shoqëri dhe shoqërues. Myslimani i cili e ka brengë fenë e tij, e kupton mirë domosdoshmërinë për ta zgjedhur shokun e mirë i cili ia ruan fenë dhe pajtohet të ringjallen së bashku në Ditën e Kiametit. Pejgamberi, alejhi selam, këtë realitet dhe botëkuptim e sqaroi në shumë hadithe.

Prej tyre hadithi: “Njeriu është në fenë e shokut të tij, prandaj le të shikojë çdonjëri prej jush se kë po e shoqëron.”^[9]

Po ashtu hadithi: “Mos e shoqëro askënd tjetër, përveçse besimtarin dhe mos ta hajë ushqimin tënd, përveçse i devotshmi.”^[10]

Po ashtu, hadithi ku Pejgamberi, alejhi selam, tregoi se gjendja e njeriut në Ditën e Kiametit do të jetë e lidhur me gjendjen e shokut të tij, dhe tha: “Njeriu do të jetë (në Ditën e Kiametit) me atë që e do.”^[11]

Hafëzit të Kuranit i jepet mundësia gjatë mësimit që të njoftohet me shoqëri të mirë dhe të shoqërohet me hafëzë të ndryshëm, të cilët janë të dashurit e Allahut dhe të veçuarit e Tij. Ai me shoqërimin e tyre është njeriu më i lumtur në dynja dhe në ahiret.

Madje respektimi i tyre është nga respektimi i Allahut; kur i do, i do ata veç për Allahun; kur të tjerët do të ikin nga shokët e tyre në Ditën e Kiametit, shokët e mirë do të jenë të ulur nëpër kolltukë përballë njëri-tjetrit: “Atë Ditë miqtë do të bëhen armiq të njëri-tjetrit, përveç të drejtëve, që e kanë pasur frikë Allahun. (Allahu do t’u thotë): “O robërit e Mi, për ju sot nuk ka frikë dhe as që do të pikëlloheni.” (Ez-Zuhruf: 67)

32. Të kapurit për Kuranin është një hap drejt edukatës së përpiktë:

Edukatorët e dinë mirë se ditëve të sotme kemi nevojë të madhe t’i edukojmë fëmijët me virtyte të larta dhe të nxjerrim një brez, i cili do t’i shfaqë botëkuptimet serioze në jetën e tij. Ky synim i bën ata të interesohen se si ta realizojnë këtë dëshirë.

S’ka dyshim që angazhimi me nxënien përmendsh të Kuranit dhe qëndrimi në xhami për ta mësuar Kuranin, të riun e kalit të jetë serioz dhe e largon prej tij dembelinë dhe zvarritjen e gjërave për t’i kryer më vonë. Ndeja e të riut në xhami për ta mësuar përmendsh Kuranin dhe ndarja e kohës së tij për Kuran, e kalit të riun për seriozitet dhe qëndrueshmëri. Mjafton të thuhet se ai e largon prej shumë gjërave pas të cilave shkojnë moshatarët e tij, të cilët jepen pas epsheve dhe lakmisë për dëfrim dhe zbavitje. E gjithë kjo, pra marrja me Kuranin dhe ndeja me hafëzë, e formon një personalitet me karakter të fortë që lidhet me gjëra serioze.

(Pjesë nga libri: “Nxënia përmendsh e Kuranit” – është i përkthyer në shqip)

Dr. Muhamed ed Duvejshi

Nga arabishtja: Irfan JAHIU

[1] Tirmidhiu (2915).

[2] Ebu Davudi (1464), Tirmidhiu (2914), hadithi është në Sahih El-Xhami’ (8122).

[3] El-Fetava el-Hadithije (fq. 156).

[4] Buhariu (4937), Muslimi (798).

[5] Tirmidhiu (2910), hadithi është në Sahih Et-Tergib ue Et-Terhib (1416).

[6] Tirmidhiu (2416).

[7] Buhariu (7086), Muslimi (143).

[8] Xhamiu Bejanul Ilmi ve Fadlihi (fq. 454).

[9] Tirmidhiu (2378), Ebu Davudi (4833).

[10] Ahmedi (3/38), Tirmidhiu (2395), Ebu Davudi (4832), Darimiu (1985).

[11] Buhariu (6170), Muslimi (2641).

15. Nxënia përmendsh e Kuranit ishte mehri (dhurata e martesës) që e kërkonin disa prej grave besimtare të drejta:

Nxënia përmendsh e Kuranit ishte kërkesa e disa grave të ishte mehri i tyre për martesë. Vërtet, sa mehër i mrekullueshëm!

Sehl ibn Sadi transmeton se kishte ardhur një grua te Pejgamberi, alejhi selam, dhe i kishte thënë: – O i Dërguari i Allahut! Erdha ta ofroj veten të martohem me ty. Pejgamberi, alejhi selam, shikoi në drejtim të saj, e pastaj e uli kokën. Gruaja, kur e pa që Pejgamberi, alejhi selam, nuk foli gjë, u ul. Në atë moment një sahab u ngrit në këmbë dhe tha: – O i Dërguari i Allahut, nëse nuk dëshiron ta martosh, martomë mua me të. Pejgamberi, alejhi selam, tha: – A ke gjë që ia dhuron për mehër (dhuratë martese)? Tha: – Jo pasha Allahun, o i Dërguari i Allahut! Pejgamberi, alejhi selam, i tha: – Shko te familja jote dhe shiko a do të gjesh gjë. Iku dhe pas pak u kthye, dhe tha: – Jo, pasha Allahun, o i Dërguari i Allahut! Nuk gjeta gjë. Tha: – Hulumto mos po gjen gjë, qoftë edhe një unazë prej hekuri. Sërish iku e u kthye, dhe tha:   – Jo, pasha Allahun, o i Dërguari i Allahut! Nuk gjeta gjë, as unazë prej hekuri. Por e kam këtë izar, – (petk që e mbulon pjesën e poshtme të trupit) dhe ky person nuk kishte petk tjetër që e mbulon pjesën e epërme), – ia jap gjysmën asaj. Pejgamberi, alejhi selam, i tha: – Çfarë mund të bëjë ajo nëse e vesh gjysmën e petkut tënd, kur është veç gjysmë e nuk i bën dobi, dhe çfarë do të bësh ti me gjysmë petku? Burri u ul, nuk pati çfarë të thoshte më. Qëndroi ulur një kohë më të gjatë, e pastaj u ngrit dhe shkoi. Pejgamberi , alejhi selam, e vërejti që shkoi. Menjëherë e dërgoi njërin ta thirrte të kthehej. Pasi erdhi, Pejgamberi , alejhi selam, e pyeti: – Sa di përmendsh prej Kuranit? Tha: – E di këtë sure dhe këtë sure dhe këtë sure. Pejgamberi m tha: – A i di përmendsh të gjitha këto? – Po, i di përmendsh, – u përgjigj. Pejgamberi , alejhi selam, tha: Shko! Po të martoj me të, e për mehër mësoja pjesët që i di përmendsh nga Kurani.^[3]

Nëse nuk e gjen askënd që martohet për ty me Kuranin që e di përmendsh, ndoshta ecja jote nëpër këtë rrugë (për t’u bërë hafëz), do të jetë mehri që e kërkon gruaja (hyria) nga Xheneti, e cila nuk plaket dhe nuk vdes, nuk ka më të bukur, as më të respektueshme e as që i bindet burrit sikurse ajo. Po qe se ajo u shfaqet banorëve të Tokës, do ta mbushë me erë parfumi hapësirën në mes Tokës dhe qiejve. Prandaj, nxito t’ia japësh mehrin asaj. Allahu na bëftë ne dhe ty nga banorët që do ta shijojnë këtë mirësi.

16. Hafëzit të Kuranit i jepet përparësi në varr:

Ashtu si e ngriti Allahu namin e hafëzit në dynja, e ngriti namin e tij edhe në ahiret. Hafëzit të Kuranit i jepet përparësi jo veç në dynja, po edhe pas vdekjes së tij. Xhabir ibn Abdullahu tregon se Pejgamberi , alejhi selam, të vrarët në luftën e Uhudit i varroste nga dy veta në një varr, e më pas thoshte: “Cili prej tyre dinte më shumë Kuran?” Nëse e lajmëronin që njëri prej tyre dinte më shumë se tjetri, i jepte përparësi në varr dhe thoshte: “Unë jam dëshmitari i tyre në Ditën e Kiametit.”^[4]

Respektimi i hafëzit të Kuranit nuk kufizohet veç në dynja, por e përfshin edhe ahiretin, prandaj i jepet përparësi në varrin e tij. I lumtë hafëzit, sa të mira e presin pas varrimit të tij!

17. Ndërmjetësimi i Kuranit për hafëzin e Kuranit:

Kur njeriu ka nevojë për diçka nga nevojat e dynjasë, por i ngushtohen rrugët dhe i mbyllen dyert para fytyrës, nis të hulumtojë dhe ta kërkojë filanin apo fistekun prej njerëzve të ndërmjetësojë për t’ia kryer punën apo zgjidhur problemin.

Çfarë mendon ti, si qëndron puna me nevojën kryesore dhe gjënë themelore që robit i duhet para Allahut?

Çfarë mendon ti për këtë gjë ku njeriu është peng i veprave të veta, a nuk ka nevojë për ndërmjetësim? Çfarë mendon ti, si do të jetë gjendja e atij që Kurani ndërmjetëson për të? I vijnë suret e Kuranit, dëshmojnë dhe e mbrojnë personin që jetën e harxhoi në nxënien përmendsh, leximin dhe studimin e tij?

Ebu Umame el-Bahiliju transmeton se e kishte dëgjuar Pejgamberin , alejhi selam, duke thënë: “Lexojeni Kuranin, sepse ai do të ndërmjetësojë në Ditën e Kiametit për atë që e lexon. Lexoni dy dritat që shkëlqejnë, suren Bekare dhe suren Ali Imran, sepse ato do të vijnë në Ditën e Kiametit si dy re, ose si dy hije që qëndrojnë mbi kokë, ose si dy tufa zogjsh të rreshtuar dhe do ta mbrojnë (nga zjarri i Xhehenemit) atë që i lexon ato. Lexojeni suren Bekare! Mësimi i saj është bereqet, kurse lënia e saj është humbje dhe atij që e lexon nuk mund t’i bëjnë dëm magjistarët.”^[5]

Burejde ibn el-Husejbi  transmeton se Pejgamberi , alejhi selam, ka thënë: “Vjen Kurani në Ditën e Kiametit në pamjen e njeriut të zbehur (të cilit i është ndryshuar ngjyra dhe fizionomia) dhe thotë: ‘Për shkakun tim natën mbeteshe pa gjumë, ndërsa ditën ishe me agjërim’.”^[6]

Abdullah ibn Amri  transmeton se Pejgamberi , alejhi selam, ka thënë: “Agjërimi dhe Kurani do të ndërmjetësojnë për robin në Ditën e Kiametit. Agjërimi do të thotë: ‘O Zot, gjatë ditës e privova nga ushqimi dhe epshet, më jep leje të ndërmjetësoj për të.’ Kurani do të thotë: ‘O Zot, gjatë natës e privova nga gjumi, më jep leje të ndërmjetësoj për të.’ Tha: ‘Kështu do t’u jepet leje të ndërmjetësojnë’.”^[7]

18. Kurani është dëshmi për ose kundër teje:

Njeriu s’ka alternativë tjetër, Kurani do të jetë dëshmi për ose kundër tij.

Ebu Malik El-Eshariju  transmeton se Pejgamberi , alejhi selam, ka thënë: “Pastërtia është gjysma e imanit, thënia elhamdulilah (falënderimi i takon Allahut) e mbush (me shpërblim) peshoren, fjalët subhanallah (i patëmeta është Allahu) dhe elhamdulilah mbushin hapësirën mes qiejve dhe Tokës. Namazi është dritë, lëmosha është argument, durimi është shkëlqim, Kurani është dëshmi për ose kundër teje. Çdo njeri, kur del në mëngjes, e shet veten e tij: ose e çrobëron (nga kthetrat e dynjasë) ose e shkatërron (pas epsheve).”^[8]

Personi që shumicën e kohës e kalon me Kuranin, i lë disa prej punëve sekondare, që sa më shumë kohë të jetë me Kuranin, e mëson, e lexon dhe e studion, saqë gjuha e tij e shqipton në vazhdimësi, duke qenë në këmbë apo ulur, kur del apo kthehet, kudo që të jetë dhe të shkojë; ky person është i denjë që Kurani të jetë dëshmi për të në Ditën e Kiametit, sikur që do të ndërmjetësojë për të.

19. Hafëzi i Kuranit e meriton të jetë nën hijen e Arshit të Allahut, ditën ku nuk ka hije tjetër veç hijes së Arshit të Tij:

Në Ditën e Kiametit vështirësitë shtohen dhe shqetësimet e njerëzve rriten. Një prej vështirësive të Ditës së Kiametit është imazhi që e përshkroi Pejgamberi , alejhi selam, në hadithin që e transmeton Mikdad ibn el-Esvedi: “Në Ditën e Ringjalljes, dielli do të jetë aq afër me njerëzit, saqë distanca ndërmjet tyre do të jetë një milje. Njerëzit do të mbulohen nga djersët sipas veprave të tyre, disa deri në nyjat e këmbëve, disa deri në gjunjë, disa deri në mes dhe disa deri në fyt (duke e thënë këtë, i Dërguari i Allahut m vendosi dorën në gojën e tij).”^[9]

Në këtë situatë tmerruese, Allahu i nderon disa njerëz nga robërit e Vet, të cilët i fut nën hijen e Arshit të Tij, atë ditë ku nuk ka hije veç hijes së Arshit të Allahut, ashtu si na lajmëroi Pejgamberi , alejhi selam, dhe tha: “Janë shtatë grupe që Allahu do t’i fusë në Hijen e Arshit të Tij në Ditën e Gjykimit, ditë në të cilën nuk do të ketë hije tjetër veç Hijes së Tij: udhëheqësi i drejtë, i riu që është rritur duke e adhuruar Allahun e Plotfuqishëm, njeriu që zemrën e tij e ka lidhur me xhamitë, dy njerëz të cilët janë dashur për hir të Allahut, që janë takuar për këtë dhe janë ndarë për këtë, ai burrë që është thirrur nga një grua e bukur dhe me pozitë (për të kryer marrëdhënie me të), por thotë: ‘I frikësohem Allahut’, personi që jep për bamirësi dhe e fsheh, saqë dora e tij e majtë nuk e di se çfarë jep e djathta dhe personi që e kujton Allahun në vetmi dhe sytë e tij lotojnë.”^[10]

I riu që është rritur në shtëpitë e Allahut dhe e ka nxënë përmendsh Kuranin, e ka lexuar dhe e ka studiuar atë, e meriton të përshkruhet me përshkrimin “i riu që është rritur duke e adhuruar Allahun e Plotfuqishëm”; sepse adhurimi i Allahut me leximin e Kuranit, me nxënien e tij përmendsh dhe studimin e tij është prej veprave më të mira që e afrojnë robin tek Allahu.

20. Nxënia përmendsh e Kuranit është shkak për të shpëtuar prej zjarrit:

Myslimani synon që nëpërmjet veprave të mira që i bën në dynja, Allahu ta shpëtojë prej zjarrit në ahiret. Allahu e bëri ligj të Tijin që hafëzin e Kuranit mos ta djegë zjarri.

Ukbe ibn Amiri  transmeton se e ka dëgjuar Pejgamberin , alejhi selam, duke thënë: “Nëse Kurani vendoset në zemrën e njeriut, e pastaj ai (njeriu) hidhet në zjarr, nuk do ta djegë zjarri atë.”^[11]

Disa dijetarë shpjeguan që hadithi për qëllim e ka hafëzin e Kuranit.

Ebu Fadl er-Raziju, Allahu e mëshiroftë, tha: “Jezid ibn Amri tregon që e kishte pyetur El-Asmaiju, Allahu e mëshiroftë, për kuptimin e këtij hadithi, e ai i kishte thënë që cilitdo prej myslimanëve Allahu ia mëson dhe ia mundëson ta mësojë përmendsh Kuranin, nëse hidhet në zjarr shkaku i gjynaheve të tij, nuk do ta prekë zjarri atë. Ndërsa Ebu Umame  thoshte: “Lexojeni Kuranin dhe mos u mashtroni nga këta Mus’hafa të varur. Allahu nuk e dënon me zjarr zemrën që e di përmendsh Kuranin.”^[12]

Ebu Ubejdi, Allahu e mëshiroftë, tha: “Besojmë se për qëllim e kishte zemrën dhe shpirtin e besimtarit i cili e di përmendsh Kuranin.”^[13]

(Pjesë nga libri: “Nxënia përmendsh e Kuranit” – është i përkthyer në shqip)

Dr. Muhamed ed Duvejshi

Nga arabishtja: Irfan JAHIU

[1] Një fshat 80 km larg Mekës në drejtim të Medinës. (sh.p.)

[2] Muslimi (817).

[3] Buhariu (5030), Muslimi (1425).

[4] Buhariu (1343).

[5] Muslimi (804).

[6] Ibn Maxhe (3781), Darimiu (3391).

[7] Imam Ahmedi (6589), shejh Albani e saktësoi në Sahih El-Xhami’ (3882).

[8] Muslimi (223).

[9] Muslimi (2864).

[10] Buhariu (660), Muslimi (1031).

[11] Imam Ahmed (4/155), Darimiu (3192), Ebu Fadl er-Raziju në Fadail Kuran (fq. 125), Ferjabiju (fq. 2), shejh Albani e vlerësoi të mirë në Es-Sahiha (3562).

[12] Fadail Kuran, Ebu Fadl er-Raziju (fq. 155-156).

[13] Fadail Kuran, Ebu Ubejdi (fq. 23).

8. Nxënia përmendsh e Kuranit është projekt që nuk njeh dështim:

Frika nga dështimi paraqet një pengesë që ndërhyn në mes shumë njerëzve dhe ambicieve të tyre. Frika e arrin volumin aq sa është sasia e ambicies. Shumë projekte dhe ambicie të njerëzve kanë dështuar shkaku i hyrjes në konflikt real me frikën nga dështimi dhe shkaku që nuk kanë arritur ta largojnë këtë pengesë. Megjithatë, pavarësisht debatit të brendshëm shpirtëror, ku në të dominon ndjenja e frikës nga dështimi, te projekti i nxënies përmendsh të Kuranit nuk ka vend për këtë mendim. Vallë, përse?

Kur një i ri e fillon projektin e tij ambicioz, të bëhet hafëz i Kuranit, por me kohë bie shpirtërisht derisa i harxhohet vullneti dhe nuk arrin ta përfundojë synimin e tij, parashtrohet pyetja se a ka dështuar apo jo realisht, kur dihet se gjatë kësaj periudhe ka mësuar përmendsh disa pjesë të Kuranit. Mundi i tij nuk ka shkuar poshtë. Por, edhe nëse supozojmë që nuk ka mësuar shumë përmendsh, vetëm kohën që e harxhoi në lexim dhe në nxënie përmendsh të Kuranit, duke e privuar veten nga shumë epshe dhe kënaqësi, është kohë e harxhuar në adhurimin e Allahut. Mos të harrojmë se sa ajete e sure i ka përsëritur gjatë leximit, duke fituar për çdo germë nga dhjetë shpërblime.

9. Hafëzët e Kuranit janë të dashurit e Allahut dhe të veçuarit e Tij:

Nga nderimi i plotë i Allahut për hafëzët është të qenët i dashur i Allahut dhe i veçuari i Tij. Para këtij përshkrimi dhe nderimi përbuzet çdo nderim tjetër që pas tij shkojnë njerëzit në dynja. A ka nderim më të madh se kur një rob i varfër dhe i ngratë shndërrohet në i dashur i Allahut dhe i veçuari i Tij. Pikërisht të dashurit e Allahut janë më meritorët për ta arritur mëshirën, faljen, dashurinë dhe afërsinë e Allahut.

Enes ibn Maliku përcjell që Pejgamberi, alejhi selam, ka thënë: “Allahu ka të dashur nga njerëzit.” I thanë: “O i Dërguar i Allahut! Cilët janë ata?!” Tha: “Ata janë hafëzët e Kuranit, ata janë të dashurit  e Allahut dhe të veçuarit e Tij.”^[1]

Çdo njeri le t’i atribuohet përshkrimit që e do: pushtetar, pasanik, artist, sportist etj.; le të mbushen faqet e librave me çdo përshkrim dhe lëvdatë, por, megjithatë a mund të vijë me diçka më të plotë se përshkrimin e hafëzëve me të dashurit e Allahut dhe të veçuarit e Tij?

10. Respektimi i hafëzit të Kuranit është nga madhërimi i Allahut:

Respekti ndaj hafëzit të Kuranit është nga madhërimi i Allahut. Ebu Musa el-Eshariju transmeton se Pejgamberi, alejhi selam, ka thënë: “Nga madhërimi i Allahut është ta respektosh myslimanin e moshuar, ta respektosh hafëzin e Kuranit, i cili e lexon dhe punon me të, pa e tepruar (pa e ngarkuar me rregulla të texhvidit) dhe pa mangësuar, si dhe respektimi i pushtetarit të drejtë.”^[2]

Kjo është dëshmi për pozitën dhe namin e lartë të tij.

Respekti i hafëzi të Kuranit nuk vjen se është filani apo filani, po për shkak se e bart me vete fjalën e Allahut, kështu që respektimi i tij bën pjesë në madhërimin e Allahut.

11. Hafëzi i Kuranit është më meritori për t’ia pasur zili:

Allahu i ngriti disa njerëz më lart mbi të tjerët në këtë dynja. Allahu thotë: “Vallë, a mos janë ata që e ndajnë mëshirën e Zotit tënd? Jemi Ne ata që ua ndajmë njerëzve mjetet e jetesës në këtë botë, duke i ngritur në shkallë disa më lart mbi të tjerët, me qëllim që disa t’u shërbejnë të tjerëve. Mëshira e Zotit tënd është më e mirë nga ajo që grumbullojnë ata.” (Ez-Zuhruf: 32)

Po ashtu thotë: “Shiko, si Ne i parapëlqejmë disa ndaj të tjerëve. Kurse bota tjetër, në të vërtetë, do të ketë shkallëzime më të mëdha dhe parapëlqime më të theksuara.” (El-Isra: 21)

Disa njerëz i bëri Allahu të kenë pasuri të majme, të kenë famë në mesin e njerëzve, të kenë pushtet dhe pozitë, e njerëzit ua bëjnë me gisht, i shikojnë dhe u marrin lakmi, ua kanë zili për të mirat që i posedojnë, derisa ndonjëri të thotë: Ah sikur të isha si ai!.

Kurse ai që realisht e meriton të xhelozohet dhe ta marrë në shoqëri këtë pozitë është hafëzi i Kuranit.

Ibn Omeri transmeton se Pejgamberi, alejhi selam, ka thënë: “Zilia nuk lejohet, përveçse në dy raste: T’ia kesh zili një njeriu që Allahu ia ka mësuar Kuranin, atë e lexon gjatë natës dhe gjatë ditës. Dhe t’ia kesh zili një njeriu që Allahu i dha pasuri dhe atë e shpenzon në rrugë të drejtë, gjatë ditës dhe gjatë natës.”^[3]

Ebu Hurejra transmeton se Pejgamberi, alejhi selam, ka thënë: “Zilia nuk lejohet, përveçse në dy raste: T’ia kesh zili një njeriu që Allahu ia ka mësuar Kuranin, atë e lexon gjatë natës dhe gjatë ditës dhe, kur e dëgjon fqinji i tij, thotë: Ah, sikur të më ishte dhënë edhe mua kjo dhunti sikurse iu dha filanit dhe të punoja me të sikurse punon ai. Dhe t’ia kesh zili një njeriu që Allahu i dha pasuri dhe atë e shpenzon në rrugë të drejtë, e tjetri kur e sheh veprimtarinë e tij thotë: “Ah, sikur të më ishte dhënë edhe mua pasuria sikurse iu dha filanit dhe të punoja sikurse punon ai.”^[4]

12. Nxënia përmendsh dhe leximi i Kuranit janë nga gjërat më të mira të dynjasë:

Njerëzit gëzohen kur e fitojnë dinarin dhe dërhemin, e ruajnë dhe e tubojnë atë, por hafëzi i Kuranit dhe lexuesi i Kuranit fitojnë shumë më shumë mirësi se kaq dhe të përhershme.

Ebu Hurejra h transmeton se Pejgamberi, alejhi selam,ka thënë: “Kush dëshiron prej jush kur të kthehet në shtëpi t’i gjejë tri deve të mëdha dhe të majme?” Të pranishmit thanë: “O i Dërguari i Allahut, të gjithë e duam këtë.” Tha: “Tri ajete që ndonjëri prej jush i lexon në namazin e tij, janë më të mira për të se tri devetë e mëdha dhe të majme.”^[5]

Ukbe ibn Amiri h thotë: “Ishim duke qëndruar në ‘es-suffa’^[6] dhe Pejgamberi, alejhi selam, doli jashtë e na tha: – Kush nga ju dëshiron që për çdo ditë në mëngjes herët të shkojë deri në But’han ose deri në El-Akik^[7] dhe prej aty të vijë me dy deve me gunga të mëdha, pa bërë gjynah dhe duke mos i shkëputur lidhjet farefisnore? I thamë: – O i Dërguari i Allahut, të gjithë e duam këtë. Tha: – Të shkojë ndokush nga ju në xhami dhe t’i mësojë ose t’i lexojë dy ajete nga libri i Allahut, është më e mirë për të se dy deve, tri (ajete) janë më të mira se tri deve, katër (ajete) janë më të mira se katër deve. Sado që të jetë numri i ajeteve, çdoherë janë më të mira se numri i deveve.”^[8]

Tekstin e hadithit ke për ta kuptuar më qartë vetëm kur e kupton faktin që devetë atëkohë ishin pasuria dhe malli më i shtrenjtë.

Çfarë mendon, vëllai im, si është gjendja e atij që mëson përmendsh, e lexon në vazhdimësi dhe e lëviz zemrën me këshillat e Kuranit? Ti ke zgjedhur drejt, ia ke qëlluar cakut dhe je duke ecur rrugës së drejtë, kur ke vendosur t’i thyesh gjunjët në xhami për ta mësuar Kuranin. Rruga që ti e ke zgjedhur nuk mund të krahasohet me rrugën që e kanë marrë moshatarët e tu, të cilët janë dhënë pas dëfrimit dhe dynjasë. Nëse ende nuk e ke marrë këtë rrugë, ndiqe instinktin tënd apo nxito të hysh në këtë mejdan.

13. Hafëzi i Kuranit është më meritor t’u prijë njerëzve në namaz:

Namazi është shtylla e fesë dhe e dyta me radhë prej shtyllave të Islamit. Gjëja e parë prej veprave që njeriu do të merret në llogari për to në Ditën e Kiametit është namazi. Nuk ka vepër që lënia e saj llogaritet kufër (femohim) si braktisja e namazit. Me një fjalë, vlera dhe pozita e tij është shumë e lartë. Për këtë shkak, kur Pejgamberi, alejhi selam, i dha Ebu Bekrit përparësi para të tjerëve të dilte imam në namaz, sahabët ndien kënaqësi që ai t’u printe në një çështje prej fesë së tyre, kështu që, pas vdekjes së Pejgamberit m, ia besuan amanetin të ishte udhëheqës për çështjet e dynjasë së tyre.

Kujt i jepet përparësi t’u prijë njerëzve në namaz? Normalisht që hafëzit të Kuranit.

Ebu Seid el-Hudriju h përcjell që Pejgamberi, alejhi selam, ka thënë: “Nëse janë tre persona, njëri prej tyre le t’ju prijë në namaz. Më meritor për imam është ai që di përmendsh më shumë prej Kuranit.”^[9]

Ebu Mesud el-Ensariju përcjell që Pejgamberi, alejhi selam, ka thënë: “Le t’ju prijë njerëzve në namaz ai që di më shumë Kuran nga ju, por, nëse jeni të barabartë në Kuran, atëherë le t’ju prijë ai që di më shumë për sunetin nga ju e, nëse jeni të barabartë në njohjen e sunetit, atëherë le t’ju prijë ai që ka bërë hixhret (prej Mekës për në Medinë) më herët se të tjerët dhe, nëse jeni të barabartë në emigrim, atëherë le t’ju prijë ai që është më i vjetër në Islam. Nuk ka të drejtë askush t’i prijë tjetrit në namaz në vendin ku ai e ka të drejtën e pushtetit (në xhami, shtëpi etj.) dhe as t’i ulet në shtratin personal në shtëpi, pa lejen e tij.”^[10]

14. Hafëzi i Kuranit është më meritor të caktohet për udhëheqës:

Përveçqë është meritor t’u prijë njerëzve në namaz, hafëzi është më meritor për udhëheqje dhe qeverisje. Nafi’ ibn el-Harithi, i cili ishte caktuar prej Omerit për guvernator në Mekë, tregon për rastin e takimit të tij me Omerin  në fshatin Usfan^[11]. Omeri i tha: – Cilin e le të të zëvendësojë në Mekë? Tha: – Ibn Ebzanin. – E kush është ky Ibn Ebzani? – pyeti Omeri. Tha: – Ka qenë rob prej robërve (dhe është liruar më pas nga robëria)! – U ke lënë për udhëheqës njeri që ka qenë rob? – i tha Omeri. Tha: – Ai është hafëz i Kuranit dhe dijetar i shkencës së feraidit (njohje e së drejtës trashëgimore në sheriat). Omeri tha: – I Dërguari, alejhi selam, ka thënë: “Me të vërtetë, Allahu i ngre disa popuj me këtë Libër dhe disa të tjerë i ul.”^[12]

Gjeneratat e para e kishin të qartë pozitën e hafëzit të Kuranit, e kjo i shtynte t’i tejkalonin botëkuptimet e ngushta që i prangosnin mendjet e njerëzve dhe u jepnin pozitën e merituar atyre që bartnin cilësi të mira.

Kur ti synon të bëhesh hafëz i Kuranit, ajo që të shtyn nuk është udhëheqja, e as qeverisja apo imamllëku, por ti e ke parasysh se përparësinë që Islami ia jep hafëzit të Kuranit është dëshmi për vlerën dhe pozitën e tij. Kështu që ti e synon këtë mirësi dhe pozitë e jo pushtetin apo qeverisjen.

(Pjesë nga libri: “Nxënia përmendsh e Kuranit” – është i përkthyer në shqip)

Dr. Muhamed ed Duvejshi

Nga arabishtja: Irfan JAHIU

[1] Sahih Ibn Maxhe (215).

[2] Ebu Davudi (4843).

[3] Buhariu (5025), Muslimi (815).

[4] Buhariu (5026).

[5] Muslimi (802).

[6] Vend në xhami ku strehoheshin nevojtarët, të huajt që nuk kishin familje dhe vendbanim (sh.p.).

[7] Janë dy vende afër Medinës që kishte treg për shitblerjen e deveve. (sh.p.)

[8] Muslimi (803).

[9] Muslimi (672).

[10] Muslimi (673).

[11] Një fshat 80 km larg Mekës në drejtim të Medinës. (sh.p.)

[12] Muslimi (817).

Pse duhet ta nxëmë përmendsh Kuranin? Këtë pyetje myslimani i zellshëm e parashtron veç nga aspekti i dëshirës së tij për t’u njoftuar me vlerat e nxënies përmendsh të Kuranit, që atij t’ia shtojë edhe më tepër dëshirën dhe entuziazmin, jo për diçka tjetër. Kjo, për shkak se te çdo mysliman, vlera e nxënies së Kuranit përmendsh është e qartë vetvetiu, pavarësisht nivelit të edukimit, fetarisë dhe qëndrueshmërisë së tij në fe.

Në vazhdim do t’i paraqes disa prej vlerave dhe veçorive të nxënies përmendsh të Kuranit, që i kam grumbulluar prej citateve të qarta fetare apo që kuptohen nga argumentet dhe rregullat e përgjithshme të fesë.

1. Nxënia përmendsh e Kuranit është baza për ta studiuar Kuranin:

Allahu e përshkroi Kuranin me këto fjalë: “Përkundrazi! Ai (Kurani) është shpallje e qartë në zemrat e atyre, të cilëve u është dhënë dija…” (El-Ankebut: 49)

Po ashtu, në një hadith kudsij, Allahu i thotë të Dërguarit të Tij m: “O Muhamed, të dërgova të të sprovoj dhe me ty t’i sprovojë të tjerët. Ta dhashë një Libër (Kuranin) që nuk e lan uji (d.m.th. mbetet në çdo kohë i ruajtur në gjokset e njerëzve), e ti e ke të ruajtur atë (e di përmendsh) kur je në gjumë dhe i zgjuar.”^[1]

Imam Neveviu, Allahu e mëshiroftë, në shpjegimin e këtij hadithi thotë: “Hadithi tregon që Kurani është i ruajtur në gjokse, nuk humb asnjëherë dhe në asnjë kohë.”^[2]

Një nga argumentimet e bukura në këtë pikë është argumentimi i Ebu Fadl er-Razijut, Allahu e mëshiroftë, i cili tha: “Allahu nuk e zbriti Kuranin grumbull për një herë si librat e tjerë (Teuratin, Inxhilin dhe Zeburin), po e zbriti pjesë-pjesë dhe të shpërndarë; herë një ajet e herë dy ajete, pastaj sure, e herë një tregim, përbrenda një periudhe kohore mbi njëzet vjet. Mundësia e vetme për ta ruajtur ishte nxënia përmendsh, e në nxënien përmendsh të Kuranin barazoheshin kokëtrashi dhe mendjeholli, ahmaku dhe inteligjenti, i papuni dhe i angazhuari, analfabeti dhe i dituri. Këto gjenerata dhe këta breza ishin shëmbëlltyrë dhe motivim për brezat e rinj se si duhet bartur Kurani, nëpërmjet memorizimit dhe shqiptimit të tij.”^[3]

2. Kurani është burimi i mësimit tek umeti:

Kurani është kushtetuta e umetit, prej aty burojnë ligjet dhe rregullat, prandaj atij i kthehemi për gjykim dhe ai gjykon mes nesh. Çdo gjë, e vogël apo e madhe, e gjen lajmin e saj në Kuran: “…dhe Zoti yt nuk harron kurrë.” (Merjem: 64)

Kurani është fener që umeti e bart te të gjithë njerëzit, duke e përcjellë kështu mesazhin se janë umeti më i dobishëm, i cili dëshmon për njerëzimin në dynja dhe ahiret. Për t’u llogaritur njeriu mysliman, duhet ta ketë besimin e plotë dhe të bindet se Kurani është prej Allahut. Nëse kjo qenka pozita e Kuranit në jetën e umetit, atëherë, çfarë mendon ti, si do të jetë pozita e personit që e nxë përmendsh dhe kujdeset për Kuranin?

3. Nxënia përmendsh e Kuranit është obligim kolektiv për umetin:

Disa dijetarë deklaruan që nxënia përmendsh e Kuranit është obligim kolektiv, që, nëse e kryen njëri, bie obligimi për të tjerët dhe nuk ngarkohen me mëkat.

Bedrudin Zerkeshiju, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Dijetarët tanë (d.m.th. të medhehbit shafij) thanë që studimi i Kuranit është obligim kolektiv, si dhe nxënia përmendsh e tij është obligim për umetin. Kështu u deklarua Xhurxhani në librin e tij ‘Esh-Shafij’, po ashtu dijetari, Abadiju, Allahu i mëshiroftë, si dhe të tjerë.”^[4]

4. Ndjekja e rrugës së Pejgamberit m:

Allahu tregoi që në Muhamedin m ka një shembull të mrekullueshëm për umetin. Allahu thotë: “Në të Dërguarin e Allahut ka një shembull të mrekullueshëm për atë, që shpreson tek Allahu dhe Dita e Fundit dhe e përmend shumë Allahun.” (El-Ahzab: 21)

Studimi dhe njohja e jetëshkrimit të Pejgamberit m, se çfarë vepronte dhe si jetonte, e më pas ndjekja e kësaj rruge, llogaritet prej adhurimit të Allahut.

Andaj, nxënia përmendsh e Kuranit bën pjesë në ndjekjen e rrugës së Pejgamberit m; sepse vetë Pejgamberi m e mësoi përmendsh, e lexoi në vazhdimësi dhe e përsëriti me Xhibrilin (në muajin Ramazan, ndërsa në fund të jetës së tij ata e përsëritën Kuranin dy herë).

Rreth këtij kuptimi foli Ebu Fadl er-Raziju, Allahu e mëshiroftë, i cili tha: “Umeti obligohet ta ndjekë Pejgamberin m në çështjet e mëdha e të vogla të fesë, t’i ndjekë shprehjet dhe veprat e tij, qofshin ato që obligohen apo janë të pëlqyera, përpos nëse vjen argumenti se ajo fjalë apo vepër është enkas apo e veçantë për Pejgamberin m. Dihet që Pejgamberi m e dinte përmendsh Kuranin që i zbriti dhe kishte urdhër ta përsëriste leximin e tij. Aq shumë kujdesej ta mbante në mend Kuranin, saqë e përsëriste me Xhibrilin n për çdo vit një herë, ndërsa vitin që ndërroi jetë ata e përsëritën dy herë. E lexonte Kuranin në praninë e sahabëve dhe ata e lexonin në praninë e tij. Nxitonte të recitonte menjëherë pas Xhibrilit n nga shqetësimi se do të harronte, e Allahu ia ndaloi këtë veprim dhe i tha: ‘Mos nxito për ta lexuar Kuranin para se të përfundojë shpallja e tij…’ (Ta Ha: 114). Po ashtu i thotë: ‘Mos nxito (o Muhamed) në leximin e Kuranit me gjuhën tënde!’ (El-Kijame: 16). E urdhëroi të lexonte ngadalë dhe e siguroi që nuk ka për ta harruar: ‘Ne do të të bëjmë ty (Muhamed) të lexosh (Shpalljet Tona), kështu që nuk ke për të harruar.’ (El-Eala: 6). E gjithë kjo na mëson që umeti obligohet ta mësojë përmendsh Kuranin, nëse e ka mundësinë, me përjashtim të atyre që kanë arsye të qartë, përndryshe në të Dërguarin e Allahut m ka një shembull të mrekullueshëm për nxënien përmendsh të Kuranit, kështu që pëlqehet të ndiqet në këtë rast veprimi i tij.”^[5]

5. Nxënia përmendsh e Kuranit ishte tradita e selefit (e gjeneratave të para):

Nxënia përmendsh e Kuranit në lulen e rinisë ishte tradita e selefit. Kështu që ai i cili angazhohet me nxënien përmendsh të Kuranit e ndjek rrugën dhe udhëzimin e tyre.

Ata fillonin me nxënien përmendsh të Kuranit para të gjitha shkencave të tjera dhe i jepnin përparësi para të gjitha mjeshtërive. Në çdo jetëshkrim të dijetarëve që e lexon, e gjen që shkruan ‘njëherë e mësoi përmendsh Kuranin, e pastaj filloi me kërkimin e dijes’.

Ebu Fadl er-Raziju, Allahu e mëshiroftë, tha: “Gjeneratat e para merreshin me Kuranin, e mësonin përmendsh për vete dhe ua mësonin të tjerëve. Kishte raste kur një i vjetër në moshë lexonte para një më të riut në moshë. Çdo dijetar i fikhut (jurisprudencës islame) dhe i hadithit, çdo thirrës dhe këshillues, angazhohej me nxënien përmendsh të Kuranit, madje edhe ata që prezantonin në ndejat e dijes kujdeseshin për ta nxënë përmendsh Kuranin. Megjithatë, për shkak të dijes që e kishin, ata më shumë njiheshin për dijetarë të kuptimit të Kuranit apo për shkenca të tjera të fesë, sesa për hafëzë. E pas tyre erdhën pasardhës, të cilëve në rininë e tyre, shkaku i axhamillëkut, u iku mundësia ta mësonin përmendsh Kuranin, ndërsa me kalimin e viteve i përfshiu paaftësia dhe përtacia, por nuk e braktisën leximin e tij, e kuptonin mesazhin dhe paralajmërimet e tij.”^[6]

Ibn Abdulberi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Kërkimi i dijes ka shkallë dhe nivele që duhet të respektohen. Kush nuk i respekton dhe i kapërcen ato, ka dalë jashtë metodologjisë së selefit në mësimnxënie. Kush e bën me qëllim, devijon, e kush e bën me orvatje (mendon që më mirë është të kapërcehen), gabon. Dija e parë që duhet të merret është nxënia përmendsh e Kuranit dhe studimi i tij.”^[7]

Muhamed ibn Fadl ibn Muhamedi, Allahu e mëshiroftë, tha: “E kam dëgjuar gjyshin tim Ibn Huzejmen, Allahu e mëshiroftë, të thotë: ‘Kërkova leje prej prindit të shkoja te dijetari i njohur, Kutejbe ibn Seidi, e ai më tha: ‘Mësoje njëherë përmendsh Kuranin.’ Pasi e mësova përmendsh Kuranin, më tha: ‘S’ke për të lëvizur prej këtu derisa nuk e bën hatme Kuranin në namaz.’ Ashtu edhe veprova, dhe në fund më dha leje të shkoja.”

Imam Neveviu, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Dijetarët e selefit ua mësonin shkencën e fikhut dhe të hadithit vetëm atyre që e dinin përmendsh Kuranin.”^[8]

Këtë realitet e përshkruan Ibn Halduni, Allahu e mëshiroftë, dhe thotë: “Dijeni që nxënia përmendsh e Kuranit në fëmijëri është rit i fesë i përhapur në umet dhe i njohur në të gjitha tokat ku jetojnë myslimanët. Kjo, sepse ajetet e Kuranit dhe një pjesë e haditheve rrënjosin imanin dhe akiden në zemrën e njeriut. Andaj themi se Kurani u bë themeli i arsimimit që sipas tij më vonë do të bazohen aftësitë e arritura.”^[9]

Ibn Xhemeahu, Allahu e mëshiroftë, edukatën e parë që e numëronte te nxënësi i dijes, ishte:  “Kuranin, ta mësonte përmendsh atë, të orvatej ta përvetësonte komentin dhe të gjitha shkencat e tij; sepse Kurani është themeli i shkencave dhe shkenca më e rëndësishme.”^[10]

Ibn Muflihu thotë: “Mejmuniju e kishte pyetur imam Ahmedin, Allahu i mëshiroftë të gjithë, me këto fjalë: – Çfarë mendon ti, cila është më e mirë për fëmijën tim, a t’ia mësoj në fillim Kuranin apo hadithin? I tha: – Fillo me Kuranin. E pyeti: – Apo t’ia mësoj krejt Kuranin? Tha: – Po. Por, nëse i duket vështirë, atëherë le të mësojë sa të mundet. Pastaj Mejmuniju më tha mua: ‘Pasi ta mësojë, le t’i kthehet leximit dhe le ta përsërisë në vazhdimësi. Kjo është metodologjia e dijetarëve që e ndjekin imam Ahmedin deri ditën e sotme’.”^[11]

Ibn Tejmije, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Nxënia përmendsh e Kuranit kërkohet para shumë të ashtuquajturave shkenca, që te njerëzit llogariten për dije; e që ajo dije realisht është e kotë apo ka pak dobi në të. Po ashtu, për kërkuesin e dijes fetare, nxënia përmendsh e Kuranit duhet të jetë prioritet para shkencave të tjera të fesë. Ai duhet të fillojë me nxënien përmendsh të Kuranit, sepse është themeli i shkencave të fesë. Në krahasim me shumë prej ithtarëve të risive joarabë e të tjerëve, të cilët njëherë angazhohen me shkencën e apologjetikës, apo me debate dhe polemika, apo me mesele të rralla dhe me imitim, që nuk ka nevojë për to, apo me tregime të rralla që s’kanë bazë dhe nuk ka dobi në to, dhe e braktisin nxënien përmendsh të Kuranit, që është më e rëndësishme se të gjitha ato të tjerat.”^[12]

6. Nxënia përmendsh e Kuranit është prej veçorive të këtij umeti:

Nxënia përmendsh e Kuranit është prej veçorive të umetit të Muhamedit m. Ibn el-Xhezeriju, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Përhapja e Kuranit, duke u mbështetur në ruajtjen e tij në zemra dhe gjokse, e jo nëpërmjet shkrimit në Mus’haf dhe në libra, është prej veçorive më të ndershme për këtë umet që ia dha Allahu.”

Po ashtu tha: “Na lajmëroi Allahu që për ta ruajtur Kuranin nuk nevojitet fletushkë që laget me ujë, sepse atë e lexon në çdo gjendje dhe rrethanë, ashtu si erdhi në përshkrimin e umetit të tij që ‘inxhilët e tyre i kanë të ruajtura në gjokse’^[13]. Në krahasim me të krishterët dhe hebrenjtë, që nuk i dinë përmendsh librat e tyre dhe nuk i kanë të ruajtura në gjokse, po veç në libra. Nuk i lexojnë krejtësisht, po vetëm pjesërisht dhe nuk i lexojnë përmendsh. E pasi Allahu e veçoi me nxënien përmendsh të Kuranit atë që deshi prej robërve të Vet, atyre u dha hafëzë të besueshëm, të cilët iu përkushtuan krejtësisht dhe e flijuan veten për ta përvetësuar atë. E morën shkronjë për shkronjë prej Pejgamberit m, pa anashkaluar zanore apo sukun (bashkëtingëllore pa vokal), vendosje të ajetit, apo anulim (i ndonjë dispozite). Te ta nuk kishte hapësirë të depërtonte dyshimi apo mashtrimi.”

Nxënia përmendsh e Kuranit vazhdon të jetë emblemë e këtij umeti dhe ferrë në sytë e armiqve. Orientalistja, Lora Fagliri, thotë: “Gjejmë sot mijëra njerëz të aftë për ta lexuar përmendsh Kuranin, pavarësisht që dallgët e imanit të tyre janë pakësuar. Veç në Egjipt, numri i hafëzëve është më i madh se numri i atyre që janë të aftë të lexojnë përmendsh Inxhilin në krejt Evropën.”

E pohon një tjetër me emrin Xhejms Manshiz, i cili thotë: “Me sa duket Kurani është libri që më shumë lexohet në botë dhe s’ka dyshim që është më i lehtë për ta nxënë përmendsh.”

7. Nxënia përmendsh e Kuranit është e lehtë për gjithë njerëzit:

Shumë njerëz shpresojnë ta arrijnë një nivel të caktuar të dijes, por ndodh nganjëherë që aftësitë mendore të jenë pengesë për të arritur deri aty. Kurse te nxënia përmendsh e Kuranit është diçka krejtësisht tjetër. Sa njerëz kemi hasur që kanë aftësi të kufizuara apo që s’munden mirë të mësojnë përmendsh, por, megjithatë kanë arritur ta mësojnë përmendsh Kuranin. Për këtë shkak, dijetari, Nuvejriju, Allahu e mëshiroftë, e llogariti këtë fakt prej mrekullive të Kuranit dhe tha: “Kuranin e bëri Allahu të lehtë për ta nxënë përmendsh. Fëmijët për shumë pak kohë e mësojnë përmendsh, gratë, po ashtu, si dhe kemi parë edhe pleq në moshë të thyer që e kanë mësuar përmendsh. Kjo është prej mrekullive të tij.”

Imam Kurtubiu, Allahu e mëshiroftë, rreth komentit të ajetit: “Vërtet, Ne e kemi bërë Kuranin të lehtë për t’u kuptuar dhe kujtuar…” (El-Kamer: 17), tha: “Allahu tregon që nxënia përmendsh e Kuranit është e lehtë dhe do ta ndihmojë atë që e merr këtë hap. Vërtetë, a është dikush që  kërkon ta nxërë përmendsh që t’i ndihmojmë atij?”^[14]

Disa dijetarë nxënien përmendsh të Kuranit me lehtësi e llogaritën prej mrekullive të Kuranit, ashtu si thotë imam Maverdiju, Allahu e mëshiroftë: “Prej mrekullive të Kuranit përmendim faktin që Kurani është i lehtë për të gjitha gjuhët, saqë edhe joarabi lehtë e mëson përmendsh. Kuranin e shqipton lehtë edhe i belbri (ai që belbëzon), saqë asnjë libër nuk mundet ta mësojë përmendsh si Kuranin dhe as të lexojë ndonjë libër si Kuranin. Kjo dëshmon për veçoritë hyjnore që i ka Kurani dhe se Allahu e ngriti më lart se çdo libër tjetër të Tij.”^[15]

Er-Rafiju, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Ne ishim nxënës të mejtepeve (shkollave të Kuranit) dhe i kemi parë nxënësit që mësonin aty se sa me lehtësi e mësonin dhe e thonin përmendsh Kuranin. Stili i lartë dhe hijeshia në renditjen e ajeteve të Kuranit e mundësojnë të jetë i lehtë në memorizim. Sikur këta fëmijë të mundoheshin t’i nxinin përmendsh shkencat e tjera, apo poezi të poetëve të zgjedhur, do të hasnin në vështirësi, saqë do të hiqnin dorë prej tyre. Madje, për të mësuar prej këtyre shkencave, sasi të njëjtë me të Kuranit, do t’i duhej shumëfishi i kohës së harxhuar për Kuran. Po ashtu, nxënia përmendsh e Kuranit bëhet me lehtësi dhe pa pasoja, kurse e shkencave të tjera me mund e me lodhje të madhe.”^[16]

“E keni parë fëmijën që prindi e çon në mejtep, ai nuk e ka idenë se si duken shkronjat, gjuhën arabe nuk e njeh fare, përveç disa fjalëve të caktuara që i përdor në përditshmëri me moshatarët e tij dhe, edhe mund të mos e dijë kuptimin e atyre fjalëve. E çon prindi në mejtep ta lexojë Kuranin dhe nuk kalon shumë kohë, e mëson përmendsh krejt Kuranin dhe e përmirëson leximin e tij.”^[17]

“Këto janë shkollat e nxënies përmendsh të Kuranit në botën islame, nisma e tyre daton qysh prej zbritjes së Kuranit dhe ende vazhdojnë të gjallërojnë. Numri i nxënësve që regjistrohen në ato shkolla arrin në qindra mijëra nxënës, të cilët e lexojnë Kuranin dhe e mësojnë përmendsh. Çfarë mendoni ju, sikur të kishte vështirësi në nxënien përmendsh të Kuranit, a do të regjistroheshin aq numër i madh i nxënësve apo a do ta regjistronte ndonjë prind birin e vet?!”

“Ai që ndien kënaqësi në leximin e Kuranit, asnjëherë nuk ankohet për Kuranin që është i vështirë të mësohet, por ankohet nga vetja që ka mangësi se nuk mund të lexojë dhe të mësojë më shumë. Por, kur nis t’i lexojë e mësojë disa sure prej Kuranit, atëherë nis edhe gjuha e tij më lirshëm t’i lexojë e mësojë suret e tjera të Kuranit.”^[18]

E gjithë kjo e shton vullnetin dhe e rrit ambicien e njeriut për ta nxënë përmendsh Kuranin dhe që ta tejkalojë frikën nga dështimi dhe mosarritja e synimit.

(Pjesë nga libri: “Nxënia përmendsh e Kuranit” – është i përkthyer në shqip)

Dr. Muhamed ed Duvejshi

Nga arabishtja: Irfan JAHIU

[1] Muslimi (2865).

[2] Sahih Muslimi me komentarin e imam Neveviut (17/204).

[3] Fadail Kuran, Ebu Fadl er-Raziju (fq. 49).

[4] El-Burhan fi Ulumil Kuran (1/456).

[5] Fadail Kuran, Ebu Fadl er-Raziju (fq. 45-46).

[6] Fadail Kuran, Ebu Fadl er-Raziju (fq. 33).

[7] Xhami Bejanul Ilmi ve Fadlihi (2/166).

[8] El-Mexhmua (1/38).

[9] Mukadime, Ibn Halduni (fq. 538-539).

[10] Tedhkiretu Sami’ ve Mutekelimi fi Adab el-Alimi vel Mutealimi (fq. 166-167).

[11] El-Adab esh-Sher’ije (2/35).

[12] Fetava el-Kubra (2/235).

[14] El-xhami’ li ehakami Kuran, Kurtubiu 17/134).

[15] Ealam en-Nubuveti, imam Maverdiju (fq. 69), që e kam marrë prej librit “Veçoritë e Kuranit”, Fehd er-Rumiju (fq. 162-163).

[16] Iëxhaz el-Kuran (242).

[17] Min Hasais el-Kuran, Fehd er-Rumiju (fq. 161).

[18] Min Hasais el-Kuran, Fehd er-Rumiju (fq. 162).