test.disidenti.net

Category: Probleme shpirtërore & shoqërore

  • GJYNAHU LE TË DUKET I MADH NË SYTË E TU

    GJYNAHU LE TË DUKET I MADH NË SYTË E TU

    Besimtarit të devotshëm, që i frikësohet dhe e madhëron Allahun, gjynahu i duket i madh, ndërsa vetja i duket shumë e mangët kundrejt urdhrave të Allahut. Aq sa ka iman dhe aq sa e madhëron Allahun, aq edhe e sheh të madh njeriu gjynahun e vet.

    Allahu i përshkroi të devotshmit me fjalët: “Ata flinin pak natën, ndërsa në agim kërkonin falje (nga Allahu).” (Edh-Dharijat: 17-18).

    Me një ajet tjetër thotë: “Ata që thonë: ‘Zoti ynë! Me të vërtetë kemi besuar, andaj na i fal gjynahet tona dhe na ruaj nga dënimi i zjarrit!’; që janë të durueshëm, të sinqertë, të devotshëm në adhurimin e Allahut; që japin lëmoshë dhe që kërkojnë faljen e gjynaheve para agimit.” (Ali Imran: 16-17)

    Megjithatë, pavarësisht devotshmërisë, ibadetit, shpenzimit për Allahun dhe namazit të natës që e falin, i sheh ata duke i kërkuar falje Allahut në kohën që mendojnë se është më afër pranimit të lutjes.

    Abdullah ibn Mesudi h na e përshkruan gjendjen e besimtarit me gjynahun me një përshkrim të saktë dhe thotë: “Besimtari i sheh gjynahet e tij sikur të jetë i ulur nën mal dhe frikohet se në çdo moment mali do të bjerë mbi të, ndërsa gjynahqari i sheh gjynahet e tij si miza që kalon pranë hundës së tij.”[1]

    Ibn Ebi Xhemre, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Urtësia e  ilustrimit të shembullit të gjynaheve me malin qëndron në faktin se gjërat e tjera mund të jenë shkatërruese, por ndoshta mund t’u shpëtojë atyre, kurse prej malit nuk ka shpëtim, po qe se bie mbi njeriun. ”[2]

    Imam Taberiu, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Kjo cilësi e shoqëron besimtarin për shkak të frikës së madhe që e ka ndaj Allahut dhe nga ndëshkimi i Tij. Besimtari e di bindshëm që gabon dhe nuk e di a i falet gjynahu i tij, ndërsa gjynahqari nuk e njeh Allahun sa duhet, për këtë shkak nuk ia ka frikën Allahut dhe e nënvlerëson gjynahun.”[3]

    Vëlla i dashur; po qe se e vendos veten dhe ty në peshoren e Ibn Mesudit h, në cilin krah të peshores mendon se do të ishim ne të dy, duke pasur parasysh se si i shohim ne gjynahet dhe gabimet tona! A do të ishim prej atyre që gjynahet i shohin si mali apo prej atyre që i shohin si miza?

    Kjo ndjeshmëri dhe drojë prej gjynahut nuk ka qenë karakteristikë e veçantë e Ibn Mesudit h, por ishte cilësi që dominonte në përgjithësi te brezi i parë.

    Gajlan ibn Xheriri, Allahu e mëshiroftë, transmeton se Enes ibn Maliku h ka thënë: “Me të vërtetë ju i punoni disa vepra që në sytë tuaj duken më të holla se qimja, e që ne ato në kohën e Pejgamberit m i llogarisnim nga gjynahet e mëdha shkatërruese.”[4]

    Myslimani hutohet para këtyre fjalëve dhe bën pyetje: Enesi h ia përshkroi nxënësit të tij proporcionin se si i shihnin tabiinët (gjenerata pas sahabëve) gjynahet dhe si i shihnin shokët e Pejgamberit m ato. Atëherë, vallë çfarë gjynahe kanë bërë tabiinët? Sa dallim kemi ne me brezin e parë në pikëpamjen e gjynaheve dhe mangësive? Çfarë kishte për të thënë Enesi h për ne dhe gjendjen tonë?

    Të njëjtën ndjenjë e përjetojmë te Hudhejfe ibn el-Jemani h i cili tha: “Po e dëgjoj një fjalë që po e përsërisni katër herë në një ndejë, e sikur ta thoshte vetëm një herë këtë fjalë ndonjëri prej nesh në kohën e Pejgamberit m, do të konsiderohej hipokrit.”[5]

    Po ashtu, e gjejmë te Ebu Bekri h, njeriu më i mirë i këtij umeti pas Pejgamberit m. Omer ibn Hatabi h kur hyri te Ebu Bekri h e pa që e mbante gjuhën e tij me dorë dhe thoshte: “Gjuha ime është ajo që më çoi në shkatërrim.”[6]

    Myslimanët ishin përmalluar për Qabenë, por kur u nisën nga Medina për ta vizituar shtëpinë e Allahut, jobesimtarët i penguan ta vazhdonin rrugëtimin, kështu që Pejgamberi m bëri marrëveshjen e njohur të Hudejbijes me ta. Sahabët u mërzitën nga ajo që ndodhi. Erdhi Omeri h te Pejgamberi m dhe i tha: “A je vërtetë i dërguari i Allahut? Pejgamberi m tha: “Po.” Omeri h tha: “A jemi ne në të drejtën dhe armiku ynë në të kotën? Pejgamberi m tha: “Po.” Omeri h tha: “Atëherë, përse t’i pranojmë kushtet e marrëveshjes kur janë në dëm të myslimanëve?” Pejgamberi m tha: “Unë jam i dërguari i Allahut, nuk e kundërshtoj Atë dhe Ai do të më ndihmojë.” Omeri h tha: “A na pate thënë se do të shkonim në Qabe ta kryenim umren?” Pejgamberi m tha: “Po, mirëpo a të thashë për këtë vit?” Omeri h tha: “Jo.” Pejgamberi m tha: “Do të shkosh në Meke dhe do ta kryesh umren në vitin tjetër.” Omeri h shkoi te Ebu Bekri ia bëri të njëjtat pyetje dhe përgjigjet ishin të njëjtat si të Pejgamberit.”[7]

    Çfarë e nxiti Omerin të pyeste dhe të diskutonte me Pejgamberin? A nuk ishte dëshira për ta ndihmuar fenë e Allahut dhe vizita e Qabesë për ta adhuruar Allahun?

    Mirëpo, Omeri, kur e pa që gaboi, nisi ta qortonte veten. E llogariti veten që kishte bërë gjynah, e kjo e bëri t’i shtonte veprat e mira që Allahu t’ia falte gabimin. Vetë Omeri h thoshte: “Punova vepra shtesë që ta shlyeja gabimin tim.” Në transmetimin tjetër që e shënon Ibn Is’haku transmetohet se Omeri h  thoshte: “Prej asaj dite, për gabimin që e bëra e shtova sadakanë, agjërimin vullnetar, namazin vullnetar dhe lirimin e skllevërve.”

    Ibn Haxheri, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Punoi vepra të mira shtesë për shkak se e llogariti veten që kishte rënë në gabim, përndryshe ai është i justifikuar për pyetjet dhe diskutimin e tij, madje shpërblehet sepse ka bërë ixhtihad në këtë çështje.”[8]

    Nëse gjeneratat e para në këtë mënyrë e trajtonin veten me gjërat që bënin ixhtihad në to (orvatjen dhe interpretimin e normave fetare në mënyrë të pavarur), atëherë vallë, si ishte gjendja e ndonjërit prej tyre kur e bënin gjynahun?

    Abdullah ibn Amër ibn el-Asi e përshkroi me përshkrim të bukur shpirtin e besimtarit kur bie në gabim dhe tha: “Shpirti i besimtarit ikën prej gabimit me vrap më të shpejtë se zogu kur e gjuajnë për ta goditur.”[9]

    Shpresoj që pajtohesh me mua në kuptimin e realitetit se ka dallim mes pikëpamjes së Abdullah ibn Amër ibn el-Asit për gjynahun në krahasim me pikëpamjen tonë.

    Ndoshta njeriu e neglizhon madhësinë e gjynahut dhe nuk i kushton vëmendje, një rrezik për të cilin na paralajmëroi Bilal ibn Sadi, Allahu e mëshiroftë, i cili tha: “Mos shiko në madhësinë e gjynahut, por shiko se kujt po i bën gjynah.”[10]

    Sulejman ibn Habibi, Allahu e mëshiroftë, thoshte: “Kur Allahu ia do të mirën robit të Tij, robi gjynahun e sheh si fatalitet. E, nëse Allahu ia do të keqen robit të Tij, robi gjynahun e sheh si të mirë në sytë e vet.”[11]

    Imam El-Evzaiji, Allahu e mëshiroftë, e shprehu qartë rrezikun e përbuzjes së gjynahut dhe tha: “Thuhej se prej gjynaheve të mëdha është që njeriu ta përbuzë gjynahun që e bën.”[12]

    Po ashtu tha: “Nga këmbëngulja në gjynah është që njeriu ta bëjë gjynahun dhe ta përbuzë atë.”[13]

    E kur njeriu e zmadhon gjynahun te vetja e tij, e ngjall te vetja istigfarin (kërkimfaljen) dhe pendimin, të qarët dhe keqardhjen, këmbënguljen në dua dhe lutjen e Allahut që ta mbrojë nga e keqja e gjynahut, po ashtu, i jep njeriut kurajë dhe stimulim të fortë ta mposhtë epshin e tij.

    Ndërsa, ata që e përbuzin rrezikun e gjynahut, e pastaj ndiejnë keqardhje dhe shprehin vendosmëri për t’u penduar, i sheh që vendosmëria e tyre është e dobët dhe se shumë shpejt zhduket para joshësve të mëkatit.

     

    DR. MUHAMED ED DUVEJSH

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

    PJESË NGA LIBRI “RRUGA E SHPËTIMIT NGA E KEQJA E GJYNAHUT”

    (Libri është i përkthyer në shqip)

     

    [1] Buhariu (6308).

    [2] Fet’hul Barij (11/105).

    [3] Fet’hul Barij (11/105).

    [4] Buhariu (6492).

    [5] Zuhd, Ibn Ebi Asim (fq.69), El-Hilje, Ebu Nuajm (1/279).

    [6] Ibn Ebi Shejbe (9/66), El-Hilje (1/33).

    [7] Buhariu (2732), Muslimi (1785).

    [8] Fet’hul Barij (11/347).

    [9] Ibn el-Mubareku në librin ez-Zuhd (72).

    [10] Ibn el-Mubareku në ez-Zuhd (71), Bejhakiu në Shuab el-Iman (7159).

    [11] Ibn el-Mubareku në ez-Zuhd (70).

    [12] Bejhakiu në Shuab el-Iman (7153).

    [13] Bejhakiu në Shuab el-Iman (7154).

  • CILIT LLOJ TË GJYNAHQARËVE I TAKON?

    CILIT LLOJ TË GJYNAHQARËVE I TAKON?

    Bëjmë krahasimin mes këtyre dy shembujve:

    Shembulli i parë: Të riut që gjynahu ia ka pushtuar zemrën dhe mendjen. Për të arritur deri te rruga që e çon te gjynahu, planifikon, jep mund dhe e angazhon trurin. Pastaj i vë në funksion gjymtyrët e tij, madje ndoshta shpenzon një pjesë nga pasuria e tij apo e shfrytëzon autoritetin e tij. Kur gjymtyrët e tij e braktisin gjynahun, vazhdon pamja e gjynahut t’i sillet nëpër mendje dhe ta zotërojë trurin e tij.

    Në momentin që i takon shokët, krenohet para tyre me veprën e tij dhe e shpalos gjynahun e tij. Nëse i ikën mundësia ta bëjë gjynahun, atij kjo i shkakton keqardhje dhe i ngjall dëshpërim. E, nëse i shkon mendja të pendohet, sakaq ky mendim i ikën dhe dëshira për të bërë mëkat ia dëbon atë mendim të mirë që kishte.

    Shembulli i dytë: I riu që e urren gjynahun dhe gjynahqarin. Kohën e tij e shfrytëzon në ibadet, mirëpo herë pas here e kaplon një dobësi njerëzore dhe e çon në gjynah. Deri të largohet nga gjynahu, zemra e tij përvëlohet nga keqardhja; ndien dhembje dhe ka siklet, i ngre duart e tij kah qielli e i lutet Allahut për pendim dhe falje. Zemra i rrëqethet kur dëgjon çdoherë këshillë. Gjynahu i del para syve dhe vazhdon ta futë në siklet. Më pas pyet, cila është rrugëdalja? Cila është zgjidhja? Dhe nis ta largojë çdo rrugë që e çon deri në gjynah. E tillë është gjendja dhe shprehia e këtij të riu nëse bie në gjynah.

    Pas gjithë kësaj fillon ta përbuzë veten. E ndien në vete se është larg rrugës së punëmirëve dhe e fajëson që ka cilësi të të padijshmëve dhe hipokritëve.

    I tilli është prej atyre që për ta Allahu thotë: “Për ata që, kur bëjnë vepra të turpshme ose i bëjnë dëm vetes, e kujtojnë Allahun, i kërkojnë falje për gjynahet e tyre – e kush i fal gjynahet përveç Allahut? – dhe nuk ngulmojnë me vetëdije në gabimet që kanë bërë.” (Ali Imran: 135)

    Për Allahun, a janë të barabartë këta të dy? Dhe cili është më afër mëshirës së Sunduesit, të Gjithëdijshmit, Pendimpranuesit dhe Mëshiruesit?

    Rreth këtij botëkuptimi foli Ibn el-Kajimi, Allahu e mëshiroftë, duke thënë: “Allahu e fal robin i cili ka rënë në gjynah, sepse e ka mposhtur epshi dhe fuqia e karakterit. Ato e çojnë në gjynah, por, megjithatë zemra e tij e urren gjynahun dhe nuk këmbëngul për në gjynah; e këtij shpresohet që Allahu t’ia falë dhe ta mëshirojë, për shkak se Allahu e di që robi ka dobësi dhe e mposht shpeshherë epshi i tij dhe se ky njeri nuk mund t’i bëjë ballë mëkatit, pa rënë në të. Ai edhe kur bie në gjynah, qëndron kokulur dhe i përulur para Zotit, ka siklet dhe frikë. Epshi i nefsit e tërheq kah gjynahu, ndërsa imani tij e urren këtë. Herë i përgjigjet nxitësit të epshit, e herëve të tjera i përgjigjet thirrësit të imanit. E ai që jetën e tij e ndërton mbi gjynahe, nuk e ka frikë Allahun dhe nuk e lufton epshin për hir të Allahut, madje gëzohet dhe qesh kur bën gjynah, pikërisht për këtë njeri duhet pasur frikë se gjynahet do të ndërhyjnë mes tij dhe pendimit, e nuk do t’i jepet mundësia të pendohet prej tyre.”[1]

    Me një vend tjetër tha: “Të gëzohesh me bërjen e gjynahut tregon që e dëshiron atë fort dhe po aq je i padijshëm se kujt po i bën gjynah. Po ashtu, tregon se nuk ke njohuri për fundin e keq që e sjell gjynahu dhe rrezikun e tij. Gëzimi me bërjen e gjynahut ia mbulon të gjitha këto fakte njeriut dhe për të është më i rrezikshëm se vetë rënia në gjynah. Asnjëherë nuk plotësohet kënaqësia dhe nuk kompletohet gëzimi te besimtari me bërjen e gjynahut, përkundrazi, kur e bën gjynahun, zemrën e tij e prek pikëllimi, mirëpo këtë ndjenjë ai nuk arrin ta perceptojë sepse ëmbëlsia e epshit e pengon ta ndiejë atë. Kur zemra boshatiset dhe nuk ndien më pikëllim, por shtohet gëzimi dhe kënaqësia me bërjen e gjynahut, atëherë duhet ta rishikojë imanin e tij dhe të shqetësohet për vdekjen e zemrës së tij. Sikur të ishte e gjallë zemra e tij, do të mërzitej, zemërohej dhe do t’i vinte rëndë për bërjen e gjynaheve të tij, por ajo nuk ndien më. Në këtë gjendje ai i përngjason të vdekurit që asnjë plagë më nuk i shkakton dhembje.”[2]

    Ibn es-Semaku, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Janë tri lloje njerëzish:

    Lloji i parë – ai që pendohet pas gjynahut, i vendosur ta braktisë gjynahun dhe të mos i kthehet sërish. Ky është i mrekullueshëm.

    Lloji i dytë – ai që bën gjynah e pastaj pendohet, bën gjynah dhe mërzitet, bën gjynah dhe qan. Këtij shpresohet t’i falet, por edhe frikësohemi për të se do të dënohet.

    Lloji i tretë – bën gjynah dhe nuk pendohet apo nuk mërzitet, bën gjynah dhe nuk qan. Ky njeri e ka lëshuar rrugën e Xhenetit dhe është duke e ndjekur rrugën e Xhehenemit.”[3]

    Junus ibn el-Avam ibn el-Heusheb, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Në të kaluarën thuhej se gëzimi me bërjen e gjynahut është mëkat më i rëndë se vetë bërja e gjynahut.”[4]

    Andaj, rishikoje veten se ku je ti me gjynahun. A je prej atyre që gëzohen kur bëjnë gjynah, e dëshirojnë atë dhe shkojnë pas tij? Apo je prej atyre që e urrejnë dhe nuk duan ta veprojnë atë, përveç kur u dobësohet nefsi dhe i mund epshi, atëherë bien në të!

    Kujdes! Mos të të bëjë lezeti i epshit ta harrosh hidhësinë e gjynahut! Kujdes! Mos të t’i djegë zjarri i tekave rrënjët e imanit në zemrën tënde!

    [1] Miftah Darus Seade (1/283).

    [2] Medarixhus Salikin (1/201).

    [3] Shuab el-Iman, Imam Bejhakiu (7156).

    [4] Shuab el-Iman, Imam Bejhakiu (7157).

    DR. MUHAMED ED DUVEJSH

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

    PJESË NGA LIBRI “RRUGA E SHPËTIMIT NGA E KEQJA E GJYNAHUT”

    (Libri është i përkthyer në shqip)

  • EKLIPSI I DIELLIT DHE EKLIPSI I HËNËS

    EKLIPSI I DIELLIT DHE EKLIPSI I HËNËS

    1. Me eklips të Diellit (në gjuhën arabe el-kusuf) dhe me eklips të Hënës (në gjuhën arabe el-husuf) nënkuptojmë humbjen e shkëlqimit të Diellit ose të dritës së Hënës, plotësisht ose pjesërisht, dhe errësimin e tyre.

    Fjalët “el-kusuf” dhe “el-husuf” janë sinonime, fjalë me kuptim të njëjtë, që aludojnë në errësim dhe eklips.

    Në Kuran është përmendur fjala “el-husuf” ku Allahu thotë: “Por, kur sytë t’i verbohen dhe të zihet Hëna.” (El-Kijame: 7-8)

    Disa thonë që më gramatikore dhe më e drejtë është të përdoret termi “el-kusuf” për zënien e Diellit, ndërsa “el-husuf” për zënien e Hënës. Me këtë mendim më së tepërmi dallohen fukahatë (juristët islamë).

    Të tjerët thanë që “el-kusuf” përdoret kur dielli ose hëna e humbin shkëlqimin dhe dritën pjesërisht, ndërsa “el-husuf” përdoret kur Dielli ose Hëna e humbin shkëlqimin dhe dritën plotësisht.[1]

    1. Eklipsi i Diellit dhe eklipsi i Hënës, Dielli dhe Hëna, nata dhe dita, furtunat dhe vërshimet, retë dhe era, të nxehtët dhe të ftohtët, yjet dhe orbita, tërmetet dhe vullkanet, këto të gjitha janë shenja nga shenjat e Allahut të Madhëruar që aludojnë në njëshmërinë e Tij, në të besuarit në një Zot të vetëm dhe në veprimtarinë e Tij, përjetshmërinë e Tij dhe se Ai është Mbajtësi i gjithçkaje me fuqinë e madhe të Tij, me sundimin dhe drejtimin e përsosur të Tij, në të merituarit e adhurimit vetëm të Tij, të Cilit nuk i përshkruhet ortak dhe se nuk i takon adhurimi askujt tjetër me të drejtë përveç Atij, dhe të gjitha krijesat kanë nevojë për Të, i binden dhe i përulen Atij. Natyra në gjithë këtë nuk ka ndikim, as fuqi dhe çfarëdo që na godet nuk ka mundur të mos na godiste dhe çfarëdo që nuk na ka goditur as që ka mundur të na godiste.

    Allahu në disa ajete thotë: “Me të vërtetë, në krijimin e qiejve dhe të Tokës dhe në ndërrimin e natës e të ditës, ka shenja për mendarët…” (Ali Imran: 190)

    “Në Tokë ka shenja për ata që besojnë me bindje, po edhe në vetet tuaja – a nuk e shihni vallë?” (Edh-Dharijat: 20-21)

    “A nuk e shohin ata mbretërinë e qiejve e të Tokës dhe gjithçka që ka krijuar Allahu, duke menduar se mund t’u jetë afruar fundi?! Në çfarë Shpallje tjetër do të besojnë pas kësaj?!” (El-Earaf: 185)

    “Allahut nuk mund t’i shpëtojë asgjë, as në qiej, as në Tokë. Ai është vërtet i Gjithëdijshëm dhe i Fuqishëm për çdo gjë.” (Fatir: 44.)

    1. Zënia e Diellit dhe zënia e Hënës janë nga shenjat e Allahut që na e kujtojnë Ditën e Kiametit dhe vështirësitë e ahiretit, ashtu siç Allahu thotë: “Por, kur sytë t’i verbohen dhe të zihet Hëna, dhe Dielli e Hëna të bashkohen, atë ditë njeriu do të thotë: “Ku të iki?” ” (El-Kijame: 7-10)

    Allahu në Ditën e Kiametit do t’i bashkojë Diellin me Hënën, do të zihen, errësohen dhe do ta humbin shkëlqimin. Hëna do të zihet e do ta humbë dritën e saj, dielli do të mblidhet e do ta humbë shkëlqimin e tij, e më pas do të hidhen në zjarr, ashtu siç Allahu thotë: “Kur Dielli të mblidhet e të humbë shkëlqimin;…” (Et-Tekuir: 1)

    1. Dielli dhe hëna janë dy shenja të mëdha nga shenjat e Allahut. Ato janë nga dhuntitë e Allahut dhe janë burim i jetesës së shumë gjallesave, gjë që e bën të detyruar falënderimin e vazhdueshëm të Allahut, ashtu siç Allahu thotë: “Ai e ka bërë Diellin burim drite, kurse Hënën e ka bërë të shkëlqejë, duke ia caktuar asaj fazat, që ju ta dini numrin e viteve dhe njehsimin e kohës. Allahu i krijoi këto vetëm me të vërtetën. Ai ua shpjegon shenjat e Tij njerëzve që kuptojnë.” (Junus: 5)

    “…e po ashtu edhe Diellin dhe Hënën, që lëvizin vazhdimisht. Ai ka vënë në shërbimin tuaj natën dhe ditën.” (Ibrahim: 33)

    Në eklipsin e Diellit dhe në eklipsin e Hënës ka paralajmërim dhe kujtim se kjo dhunti ka mundësi të humbet. Eklipsi ua kujton krijesave varfërinë e tyre të madhe për Allahun dhe panevojshmërinë e plotë të Allahut për krijesat, ngase Ai është Absoluti, të Cilit i përgjërohet gjithçka në amshim, por edhe në të gjitha nevojat, gjendjet dhe gjërat e patjetërsueshme, krijesat të gjitha Atë e synojnë. Kjo e detyron frikërespektin e robërve për Zotin e tyre dhe frikën nga zbritja e ndëshkimit të Tij si dhe kthimin e robërve kah Allahu me nënshtrim, pendim dhe kërkimfalje.

    1. Zënia e Diellit dhe zënia e Hënës ndodhin si rezultat i shkaqeve të dukshme që perceptohen dhe urtësive hyjnore. Këto të dyja nuk bien ndesh njëra me tjetrën dhe nuk ka kundërshtim në mes vete. Myslimani i mençur dhe me zemër të gjallë nuk ngatërron mes tyre. Ai nuk angazhohet vetëm se me shkakun material duke e braktisur urtësinë hyjnore, sikurse që veprojnë ateistët materialistë, që nuk besojnë në Allahun dhe që merren vetëm me shkaqet, e braktisin meditimin dhe përsiatjen në madhështinë e Allahut dhe urtësinë e Tij, ashtu siç Allahu thotë: “Ata e dinë vetëm anën e dukshme të kësaj jete, ndërsa për jetën tjetër janë të pakujdesshëm.” (Er-Rum: 7); dhe po ashtu thotë: “Eh, sa shumë shenja ka në qiej dhe në Tokë, pranë të cilave ata kalojnë pa ua vënë veshin!” (Jusuf: 105)
    2. Nga urtësitë e ndodhjes së eklipsit të Diellit dhe të Hënës është se ato janë shenja që Allahu i dërgon për t’i frikësuar njerëzit që ata të pendohen e t’i kthehen Atij. Allahu thotë: “Ne dërgojmë shenja vetëm për t’i frikësuar njerëzit.” (El-Isra: 59.)

    Katade, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Allahu i frikëson njerëzit me çfarëdo nga shenjat e Tij, kështu që ata të qortohen, apo të rikujtohen, apo t’i kthehen me pendim Allahut.”[2]

    Allahu thotë. “Thuaj: “Ai ka fuqi t’ju ndëshkojë prej së larti ose nga poshtë këmbëve tuaja, ose t’ju përçajë në grupe e të vuani nga duart e njëri-tjetrit. Shih si ua shpjegojmë shpalljet, që ata të mund të kuptojnë!” (El-Enam: 65)

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin me të, thotë. “Dielli dhe Hëna nuk zihen për shkak të vdekjes ose të lindjes së ndokujt, por ato janë shenja të Allahut që me to i frikëson robërit e Tij.”[3]

    1. Në periudhën para Islamit, arabët besonin se yjet kanë ndikim në ndodhitë dhe ndryshimet e gjendjes së tokës. Ata besonin se zënia e Diellit vjen shkaku i ndonjë ndryshimi në tokë, si vdekja e ndonjë njeriu të madh, ose shkaku që ka ndodhur ndonjë dëm e të ngjashme me to. Kur ndodhi zënia e Diellit në kohën e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, po atë ditë ndërroi jetë i biri i tij, Ibrahimi dhe njerëzit thanë: zënia e Diellit u bë shkaku i vdekjes së Ibrahimit!

    Atëherë Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, tha. “Dielli dhe Hëna janë dy shenja nga shenjat e Allahut, ata nuk zihen për shkak të vdekjes ose të lindjes së ndokujt, e nëse e shihni zënien e tyre, lutjuni Allahut dhe falni namaz derisa sërish të qartësohen.”[4]

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i mësoi që kjo bindje është e kotë dhe që dielli dhe hëna janë krijesa që i nënshtrohen Allahut, ato nuk kanë pushtet te krijesat e tjera e as fuqi që ta mbrojnë veten, por ata zihen me fuqinë e Allahut dhe me urdhrin e Tij, sepse janë shenja nga shenjat e Allahut.[5]

    1. Sipas dijetarëve të astronomisë dhe të fizikës, eklipsi i Diellit ndodh kur Hëna vjen midis Diellit dhe Tokës, ndërhyn mes tyre, me ç’rast i pengon rrezet e diellit dhe shkëlqimin e tij prej tokës, tërësisht ose pjesërisht.

    Ndërsa eklipsi i Hënës ndodh kur toka vjen midis Diellit dhe Hënës, ndërhyn mes tyre, me ç’rast Hëna e humb dritën e saj, plotësisht ose pjesërisht, sepse burimi i dritës së saj është Dielli, e me ndërhyrjen e Tokës mes tyre drita nuk depërton deri tek ajo, pjesërisht ose tërësisht.

    Këto shkaqe nuk e mohojnë faktin se eklipsi i Diellit dhe eklipsi i Hënës janë shenja të Allahut për t’i frikësuar me to njerëzit.

    Ibën Tejmije, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Tërmetet janë shenjë që me të Allahu i frikëson robërit e Tij, ashtu siç i frikëson me eklips dhe me shenja të tjera. Ndodhitë kanë shkaqe dhe urtësi, dhe vetë fakti se tërmetet janë shenja që me të Allahu i frikëson njerëzit, është një nga urtësitë e ndodhjes së tërmeteve.”[6]

    Abdulaziz ibën Bazi, Allahu e mëshiroftë, thoshte: “Fakti që eklipsi është shenjë që mund të dihet me llogari dhe prognozë, kjo nuk mund ta mohojë realitetin se ato janë edhe frikësim dhe paralajmërim për njerëzit. Allahu shenjat i krijon si të dojë dhe shkaqet e saj i rregullon si të dojë. Dielli që lind dhe perëndon në kohë të caktuar, po ashtu hëna dhe yjet, të gjitha këto janë shenja nga shenjat e Allahut të Madhëruar. Fakti që Allahu shenjave u krijoi shkaqe dhe nëpërmjet tyre e njohin zënien e Hënës, siç e përmendin dijetarët e astronomisë, nuk e mohon realitetin se ato janë frikësim dhe paralajmërim nga Allahu për njerëzit. Shenjat e dukshme, si: Dielli, Hëna, yjet, të nxehtët dhe të ftohtët, të gjitha janë që frikësojnë dhe paralajmërojnë nga të bërit mëkat Allahut duke i mohuar këto begati. Prandaj, duhet të jenë të kujdesshëm, t’ia kenë frikën Allahut dhe t’i përulen Atij derisa të përqendrohen në atë që Allahu e urdhëroi dhe ta braktisin atë që Allahu ua ndaloi.”[7]

    1. Edhe eklipsi i Diellit edhe eklipsi i Hënës i kanë kohët e veta të caktuara. Allahu e bëri rregull që eklipsi i Diellit të ndodhë në kohën e fshehjes së hënës, kurse eklipsi i Hënës të ndodhë kur hëna del e plotë[8]:

    Eklipsi i Diellit nuk ndodh vetëm se në fund të muajit hixhri (ditën e 28-të ose të 29-të, kur muaji është i mangët, ose ditën e 29-të ose të 30-të, kur muaji është i plotë).

    Eklipsi i Hënës nuk ndodh vetëm se në netët kur del hëna e plotë, në netët e bardha (natën e 13-të, 14-të ose 15-të).

    1. Nuk ka gjë nëse ndodhinë e eklipsit të Diellit, eklipsit të Hënës, tërmetit dhe të tjerave, e ndërlidh me shkaqet e tij, sikurse të thuhet shkak për ndodhjen e eklipsit të Diellit është kjo dhe kjo, e tërmetit ka qenë kjo dhe kjo, mirëpo, njëkohësisht duhet pasur kujdes që të mos harrohet urtësia e ndodhjes së tij dhe të mos harrohet se Allahu është Krijuesi i tij dhe Ai që e rregulloi dhe e përcaktoi ndodhinë e tij. Kjo mënyrë e meditimit dhe rikujtimit e ngjall frikën dhe përuljen në zemër dhe kthimin me pendim, ashtu si do dhe është i kënaqur Allahu.
    2. Eklipsi i Diellit dhe i Hënës, tërmetet dhe shenjat e tjera të Allahut, në esencë janë frikësim për njerëzit dhe paralajmërim për ta dhe rikujtim për t’iu kthyer me pendim Atij, mirëpo ky frikësim mund të vijë edhe si ndëshkim shkaku i mëkateve. Për këtë njerëzit janë urdhëruar që gjatë eklipsit të strehohen dhe mbrohen me namaz, lëmoshë, istigfar dhe lutje, që mos t’u bjerë ndëshkimi që Allahu paralajmëroi prej tij dhe i frikësoi me eklips, tërmete dhe të ngjashme me to, gjë që aludon se ato janë paralajmërim dhe frikësim për zbritjen e ndëshkimeve, si rezultat i veprimit të shkaqeve që bëjnë për t’i merituar ato ndëshkime.[9]

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin me të, thotë: “… Prandaj, nëse shihni diçka nga to, strehohuni në të përmendurit e Allahut, lutuni dhe kërkoni falje prej Tij.”[10]

    Në një hadith tjetër: “Nëse e vëreni eklipsin e Diellit, lutjuni Allahut dhe bëni tekbir, faluni dhe jepni lëmoshë.”[11]

    1. Kur të ndodhë eklipsi i Diellit ose i Hënës, pëlqehet strehimi në namaz, lutja, frikërespekti dhe përulja para Allahut, bërja e tekbirit (shqiptimi i fjalës Allahu ekber – Allahu është më i Madhi), dhënia e sadakasë, strehimi në përmendjen e Allahut dhe istigfar (kërkimfalje), kërkimi mbrojtje tek Allahu nga ndëshkimi në varr, afrimi për tek Allahu me vepra të mira sipas mundësive, derisa të largohet eklipsi i Diellit ose i Hënës.

    Për këto veprime erdhën hadithe të sakta:

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, për zënien e Diellit dhe të Hënës thoshte: “Këto janë dy shenja nga shenjat e Allahut që i dërgon për njerëzit, nuk ndodhin shkaku i vdekjes apo i lindjes së ndokujt, por Allahu me to i frikëson robërit e Tij. Prandaj, nëse shihni diçka nga to, strehohuni në namaz.”[12]

    Në një hadith tjetër: “Nëse e vëreni eklipsin e Diellit, lutjuni Allahut dhe bëni tekbir, faluni dhe jepni lëmoshë.”[13]

    Në një hadith tjetër: “Më pas i urdhëroi që të kërkonin mbrojtje nga ndëshkimi në varr.”[14] Bazuar në këtë hadith imam Buhariu, Allahu e mëshiroftë, e përpiloi kapitullin: “Kapitulli i kërkimit të mbrojtjes nga ndëshkimi në varr gjatë eklipsit të Diellit.”[15]

    Në një hadith tjetër: “Dielli dhe Hëna nuk zihen shkaku i vdekjes së ndokujt prandaj, nëse shihni diçka të tillë, faluni dhe lutjuni Allahut derisa t’jua largojë atë që ju ka goditur.”[16]

    Në një hadith tjetër: “Këto shenja që Allahu i dërgon për njerëzit, nuk ndodhin shkaku i vdekjes apo i lindjes së ndokujt, por Allahu me to i frikëson robërit e Tij. Prandaj, nëse shihni diçka nga to, strehohuni në të përmendurit e Allahut, lutuni dhe kërkoni falje prej Tij.”[17]

    Ibën Haxheri, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Këto janë argument se gjatë zënies së Diellit dhe të ngjashmeve me të, pëlqehet istigfari (kërkimfalja), i cili është shkak që e largon belanë (fatkeqësinë).”[18]

    Esma, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, thotë: “Më urdhëroi Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, që gjatë zënies së Diellit të liroj skllevër.”[19]

    1. Çudi është me disa njerëz që dukurinë e eklipsit të Diellit dhe të Hënës e shndërrojnë në dëfrim dhe lojë, i marrin syzet dhe teleskopin për ta shikuar eklipsin e Diellit ose të Hënës dhe angazhohen me to, e në anën tjetër e braktisin strehimin në namaz, lutje dhe istigfar (kërkimfalje). Kjo është shkujdesje e madhe!
    2. Eklipsi i Diellit dhe i Hënës është mundësi e madhe për ta ringjallur adhurimin e frikës nga Allahu i Lartmadhëruar.

    Ibën Uthejmini, Allahu e mëshiroftë, e përmendi që njerëzit deri para disa viteve kur zihej Dielli frikoheshin aq shumë, saqë vraponin për në xhamia të frikësuar e të trembur.[20]

    1. Atij që Allahu ia ndriçoi mendjen dhe e bëri të kuptojë kohën e eklipsit të Diellit ose të Hënës, nuk ka pengesë që ai të parapërgatitet dhe t’i kushtojë kohë. Kjo nuk bie ndesh me frikërespektin ndaj Allahut.
    2. Pëlqehet strehimi në namaz gjatë ndodhjes së shenjave të mëdha të frikshme trishtuese jo të zakonshme, si: eklipsi i Diellit, eklipsi i Hënës, tërmetet, rrufetë, stuhitë dhe erërat e forta trishtuese të vazhdueshme, vërshimet shkatërruese dhe të ngjashme me to, namazi është nga veprat më të vlefshme që nëpërmjet tij largohen ndëshkimet dhe sprovat.

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, kur e mundonte ndonjë çështje, falte namaz.[21]

    1. Namazi i eklipsit është sunet i fortë dhe urrehet mosfalja e tij. Te shumica e dijetarëve namazi i eklipsit llogaritet namazi më i fortë në mesin e namazet vullnetare. Është vërtetuar në sunetin e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, me vepër dhe me fjalë. Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, vetë e veproi, si dhe urdhëroi për faljen e tij.

    Disa dijetarë thanë që namazi i eklipsit është obligim.[22] Ibën El-Kajimi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Ky mendim se është obligim, është tepër i fortë.”[23]

    Disa të tjerë thanë që është detyrim kolektiv.[24] Ibën Uthejmini, Allahu e mëshiroftë, tha: “Kjo është më e vogla që mund të thuhet për të. Ai vetë e ka mendimin që është obligim të falet, qoftë individualisht ose kolektivisht.”[25]

    1. Namazi i eklipsit të Diellit bëhet i ligjshëm kur zihet Dielli, për këtë dijetarët janë unikë në mes tyre, si dhe namazi i eklipsit të Hënës bëhet i ligjshëm kur zihet Hëna, sipas shumicës së dijetarëve.[26]

    Hadithe të sakta kanë ardhur paralelisht për të dyja eklipset. Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Dielli dhe Hëna nuk zihen shkaku i vdekjes së ndokujt, prandaj, nëse shihni diçka nga to, faluni.”[27] Kjo nënkupton që urdhëresa për faljen e namazit është një, si për eklipsin e Diellit ashtu edhe për eklipsin e Hënës.

    1. Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, vetëm një herë e ka falur namazin e zënies së Diellit në Medine. Zënia e Diellit ndodhi në mëngjes, ditën kur ndërroi jetë i biri i tij, Ibrahimi, në vitin e dhjetë hixhri.[28]
    2. Namazi i eklipsit është i ligjshëm për burra dhe për gra, udhëtar dhe vendas, në xhami dhe shtëpi, me xhemat dhe vetmas. Falja e tij në xhami (jo faltore) me xhemat është më i vlefshëm, shkaku se Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, e fali në xhami.
    3. Namazi i eklipsit bëhet i ligjshëm atëherë kur zënia e Diellit ose e Hënës vërtetohet me pamje dhe jo me llogari astronomike, sepse Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, faljen e namazit e ndërlidhi me pamjen e zënies së Diellit, e jo me llogari dhe parashikimin e ekspertëve meteorologjikë se eklipsi do të ndodhë;[29] dhe tha: “Prandaj, nëse shihni diçka nga to, strehohuni në të përmendurit e Allahut, lutuni dhe kërkoni falje prej Tij.”[30]
    4. Nëse zënia e Diellit ose e Hënës ndodh në një vend, nuk është e ligjshme për banorët e vendeve të tjera të falin namazin e eklipsit për shkak se eklipsi ka ndodhur në një vend tjetër, e nëse zënia ndodh edhe në vendin e tyre, atëherë e falin, përndryshe jo.[31]
    5. Nuk pëlqehet që për namazin e eklipsit të thirret ezan dhe as ikamet. Ajo që pëlqehet është thirrja duke thënë “ es-salatu xhamiatun – tubohuni për në namaz”, një herë ose edhe më tepër derisa t’i duket myezinit që njerëzit e kanë dëgjuar thirrjen, qoftë kjo ditën ose natën, bazuar në hadithin e Abdullah ibën Amru, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i cili tha: “Kur është zënë Dielli në kohën e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, u bë thirrje duke thënë “inne salate xhamiatun”.”[32]
    6. Namazi i eklipsit falet dy rekate. Imami në të dy rekatet lexon me zë, pavarësisht namazi a falet natën ose ditën. Çdo rekat i namazit të eklipsit përbëhet nga dy lexime, dy rukuja dhe dy sexhde:

    Pra, imami në rekatin e parë e lexon El-Fatiha dhe një sure të gjatë, më pas shkon në ruku ku qëndron gjatë, pastaj ngrihet nga rukuja në këmbë ku qëndron gjatë. Prapë e lexon El-Fatiha dhe një sure më të shkurtër se të parën, më pas shkon në ruku ku qëndron më shkurt se herën e parë, pastaj ngrihet nga rukuja dhe bie në sexhde. I bën dy sexhde ku qëndron në to gjatë, sexhden e parë e bën më të gjatë se të dytën, si dhe e zgjat qëndrimin në mes dy sexhdeve.

    Pastaj ngrihet për në rekatin e dytë ku vepron njëjtë si në rekatin e parë, por e fal më shkurt qoftë në lexim, qëndrim në këmbë, në ruku dhe në sexhde.

    Në fund ulet në teshehud, e thotë etehijatin, salavatet, lutjet dhe jep selam.

    1. Në namazin e eklipsit pëlqehet që qëndrimi në këmbë, në ruku dhe në sexhde të jetë më i gjatë. Kjo vlen edhe për shtyllat e tjera të namazit. Zgjatja mund të zbatohet atëherë kur koha e zënies së Diellit ose Hënës është e gjatë, përndryshe në raste e tjera namazin e zgjat sipas mundësive.[33]

    Në hadithin që e përcjell Ebu Musa, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thuhet: “Nuk e kam parë ndonjëherë Profetin, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, ta zgjatë qëndrimin në këmbë, në ruku dhe në sexhde sikurse në namazin e eklipsit.”[34]

    Aisha, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, përcjell dhe thotë: “Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, u priu njerëzve në faljen e namazit të eklipsit. Qëndrimin në këmbë e zgjati, më pas shkoi në ruku duke qëndruar gjatë në të, dikur u ngrit nga rukuja për të qëndruar në këmbë, por nuk e zgjati këtë qëndrim sikurse herën e parë. Më pas shkoi prapë në ruku duke e zgjatur atë, por jo si herën e parë dhe pasi u ngrit nga rukuja, ra në sexhde ku e zgjati atë. Në rekatin e dytë e veproi të njëjtën si në rekatin e parë.”[35]

    1. Nuk ka sure të veçanta që pëlqehet të lexohen në namazin e eklipsit. Çfarëdo sure që lexohet nga Kurani lejohet, pavarësisht se leximi a është i gjatë apo i shkurtër.[36] Për atë që nuk e di Kuranin përmendsh, nuk ka pengesë që të lexojë nga Mus’hafi.
    2. Transmetimi më i saktë dhe më i njohur që përcillet për mënyrën e faljes së namazit të eklipsit është ai që thotë se namazi falet dy rekate, në çdo rekat nga dy ruku. Dijetarët e mëdhenj, si: imam Ahmedi, Buhariu dhe Shafiu, Allahu i mëshiroftë, transmetimet e tjera i gjykuan si të pasakta dhe të gabuara nga ana e transmetuesve, sikurse transmetimi “tri ruku në një rekat”, “katër ruku në një rekat” dhe transmetime të tjera. Pra, nuk lejohet të shtohen më tepër se dy ruku në një rekat.[37]
    3. Nëse namazi i eklipsit falet sikurse namazet e tjera vullnetare, namazi është në rregull dhe arrihet esenca e sunetit, por braktiset ajo më e vlefshmja, ngase namazi i eklipsit i ka dy qëndrime, ruku dhe dy sexhde në çdo rekat, e me braktisjen e tyre namazfalësi humb mirësi, por namazi i tij është i vlefshëm edhe pa to, shkaku se ato janë nga suneti dhe nuk detyrohet të veprohen.[38]
    4. Koha e namazit të eklipsit fillon me paraqitjen e eklipsit të Diellit ose të Hënës dhe mbaron me largimin e tërësishëm. Me faljen e namazit fillohet menjëherë sa të fillojë zënia dhe nuk pritet të plotësohet zënia e Diellit ose e Hënës.

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin me të, thotë. “Dielli dhe Hëna janë dy shenja nga shenjat e Allahut, ato nuk zihen për shkak të vdekjes apo të lindjes së ndokujt, nëse e shihni zënien e tyre lutjuni Allahut dhe falni namaz derisa sërish të qartësohen”[39] Me një transmetim: “…derisa sërish të paraqiten.”[40]

    Në një hadith tjetër: “…nëse e shihni zënien e tyre, falni namaz dhe lutjuni Allahut, derisa ta largojë atë që ju ka goditur.”[41]

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, në hadith e qartësoi se namazi përfundon me largimin e eklipsit dhe me paraqitjen e sërishme të dritës dhe shkëlqimit të Diellit ose të Hënës. Namazi pëlqehet të falet që t’i afrohemi Allahut dhe me këtë ta kthejë shkëlqimin e Diellit ose Hënës, e kur të arrihet kjo, me të përfundon edhe synimi i faljes së namazit.[42]

    1. Nëse, para se të fillohet me faljen e namazit, Dielli ose Hëna qartësohen, në këtë rast koha e namazit vetëm se ka kaluar dhe namazi më nuk përsëritet. Në këtë janë unikë të gjithë dijetarët, sepse namazi i eklipsit është sunet dhe koha e faljes së tij më ka kaluar. Namazi i eklipsit është namaz që falja e tij ndërlidhet me shkak (arsye) dhe kur mungon shkaku (arsyeja), në këtë rast zënia e Diellit ose e Hënës, nuk ligjërohet më falja e tij. Me namaz synohet largimi i eklipsit, e kjo veç më është arritur, prandaj bie edhe falja e namazit.[43]
    2. Nëse je duke e falur namazin e eklipsit, ndërkohë largohet eklipsi i Diellit ose i Hënës, namazi nuk ndërpritet, por vazhdohet dhe plotësohet, sipas formës së tij të ligjshme, vetëm se e shkurton dhe nuk e zgjat, pavarësisht qoftë kjo në rekatin e parë ose të dytë. Në këtë janë unikë dijetarët.[44]
    3. Nëse Dielli ose Hëna përgjatë zënies së tyre mbulohen me re dhe kjo pastaj i bën njerëzit të dyshojnë se a është larguar eklipsi apo jo, mundet që namazin ta falin, sepse në këtë rast esenca është që ka eklips.

    Kur Dielli mbulohet me re dhe dyshohet në fillimin e eklipsit të tij, këtu namazi nuk falet, sepse në këtë rast esenca është që nuk ka eklips dhe në këtë janë unikë të gjithë dijetarët.[45]

    1. Nëse ndodh eklips e pastaj qielli mbulohet nga retë, nuk ka pengesë nëse u kthehemi dijetarëve të astronomisë për ta kuptuar kohën e largimit të eklipsit, sepse është vërtetuar me prova që mendimi i tyre është i rregullt.[46]
    2. Kur Dielli është me eklips dhe vjen koha e perëndimit të tij, dhe Hëna është me eklips dhe vjen koha që sabahu të lindë, namazi i eklipsit në këto raste nuk falet, sepse koha e përfitimit nga drita dhe shkëlqimi i tyre vetëm se më ka kaluar.[47]
    3. Nëse falja e namazit të eklipsit përfundon, kurse eklipsi i Diellit ose i Hënës ende nuk ka përfunduar, nuk ligjërohet përsëritja e namazit. Ajo që ligjërohet në këtë rast është angazhimi me dhikër dhe dua, derisa të largohet eklipsi i Diellit ose i Hënës, sepse Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, nuk ka shtuar më tepër se dy rekate.[48]
    4. Në namazin e eklipsit rekati arrihet me arritjen e rukusë së parë nga secili rekat, sepse rukuja është shtyllë e namazit. Ai që i humb njëri rekat, e kompenson atë pasi imami të japë selam, duke e falur rekatin, me dy ruku dhe dy sexhde.

    Disa dijetarë të tjerë thanë: “Kush e arrin njërën ruku nga të dyja rukutë e një rekati (çdo rekat në namazin e eklipsit i ka nga dy ruku) e ka arritur rekatin e plotë, sepse të dy rukutë e një rekati janë sikurse një ruku.[49]

    1. Nëse namazfalësi arrin që ta falë namazin me xhemat, por jo të tërin shkaku i vonesës, pasi imami të japë selam, ai duhet të ngrihet dhe ta falë pjesën e tjetër të namazit që i ka ikur, pavarësisht a ka kaluar eklipsi apo ende vazhdon. Nëse eklipsi ende vazhdon, mirë është që namazin ta zgjasë, a nëse ka kaluar, atëherë e plotëson namazin duke e falur më shkurt.[50]
    2. Namazi i eklipsit është namaz me shkas (arsye) dhe, sipas mendimit më të saktë, ligjërohet që të falet edhe në ato kohë që urrehet të falet namazi vullnetar, sikurse pas namazit të ikindisë dhe pas namazit të sabahut.[51]
    3. Nëse koha e namazit të eklipsit përputhet me kohën e namazit farz, i jepet përparësi namazit farz në çdo rast dhe gjendje, edhe kur ekziston mundësia dhe frika që namazi i eklipsit të ikën, sepse është sunet. Po ashtu në mesin e xhematit ka të dobët, pleq dhe me nevoja, e për ata është e vështirë dhe e mundimshme që ta falin njëherit namazin e eklipsit e pastaj ta falin farzin, prandaj e falin farzin dhe kush do pastaj e fal namazin e eklipsit.[52]
    4. Nëse fillohet me faljen e namazit të eklipsit para se të hyjë koha e namazit farz dhe ndërkohë hyn koha e namazit farz, në këtë rast, nëse koha është e ngushtë, detyrohet që namazi i eklipsit të shkurtohet që farzi të falet me kohë e, nëse ka hapësirë, atëherë mund të vazhdohet në faljen e namazit të eklipsit.[53]
    5. Nëse koha e eklipsit përputhet me vitrin, teravitë, ose namazin e xhenazes, i jepet përparësi atij namazi që koha e tij është në prag të ikjes. Nëse janë të barabartë në këtë aspekt, i jepet përparësi atij namazi që është më i fortë se tjetri në vlerë, pra, i jepet përparësi namazit të xhenazes para namazit të eklipsit, i jepet përparësi faljes së namazit të eklipsit para namazeve vullnetare të rregullta (që falen para dhe pas farzit), vitrit dhe teravive.[54]
    6. Imami pëlqehet që pas faljes së namazit të eklipsit ta mbajë hutben[55], t’i këshillojë njerëzit dhe t’ua zbusë zemrat e tyre, t’ua rikujtojë çështjen e eklipsit dhe ndërlidhjen e tij me Ditën e Kiametit, me Xhenetin dhe me Xhehenemin, t’i paralajmërojë nga shkaqet që e detyrojnë futjen e njeriut në zjarr, t’i urdhërojë ta shpeshtojnë duanë, istigfarin, të përmendurit e Allahut, sadakanë dhe kërkimin e mbrojtjes nga ndëshkimi në varr.

    Është vërtetuar në hadith të saktë që Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, në ditën e zënies së Diellit, pasi e fali namazin e eklipsit iu drejtua njerëzve dhe e mbajti hutben e eklipsit, në të e falënderoi Allahun dhe e lavdëroi, dhe tha: “Dielli dhe Hëna janë dy shenja nga shenjat e Allahut, ato nuk zihen për shkak të vdekjes apo të lindjes së ndokujt, nëse e vëreni eklipsin, lutjuni Allahut dhe bëni tekbir, faluni dhe jepni lëmoshë.” Pastaj tha: “O ju umeti i Muhamedit! Pasha Allahun, nuk është më xheloz askush nga ju se Allahu, kur robi i Tij ose robëresha e Tij kryejnë imoralitet! O ju umeti i Muhamedit! Pasha Allahun, po ta dinit atë që e di unë, do të qeshnit më pak dhe do të qanit më shumë! A e kam përmbushur detyrën dhe e kam përcjellë mesazhin!”[56]

    1. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, në hutben e eklipsit e përmendi imoralitetin dhe paralajmëroi nga ai, përmendja e këtij mëkati të madh në veçanti në këtë hutbe ka urtësi të mrekullueshme për atë që e mediton. Paraqitja e imoralitetit është nga shenjat e shkatërrimit të botës, ai është nga shenjat e ndodhisë së Kiametit, ashtu siç erdhi në hadith: “Nga shenjat e Kiametit: pakësimi i dijes, paraqitja e injorancës, paraqitja e imoralitetit…”, me një transmetim tjetër: “…përhapja e imoraliteti…”[57] Kur të paraqitet imoraliteti, Allahu zemërohet dhe zemërimi i Tij shtohet, dhe ky zemërim patjetër e sjell ndëshkimin dhe lë gjurmë në Tokë. Kjo është tradita e Allahut në krijesat e Tij.

    Abdullah ibën Mesudi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thotë: “Nuk është përhapur kamata dhe imoraliteti me një vend vetëm se Allahu e jep lejen e Tij për ta shkatërruar atë vend.”[58]

    1. Njohja e kohëve të eklipsit të Diellit dhe të Hënës dhe faktit se a do të jenë të pjesshëm apo të tërësishëm, njohja e kohëve të rënies së shiut, të tërmeteve dhe fryrjes së erërave dhe pritshmëria e tyre që të ndodhin, nuk bën pjesë në shtënien e fallit sipas yjeve apo pretendimit të njohjes të së ardhmes, sepse ato informata bazohen në gjëra që perceptohen, mbi prova dhe në studime universale në ligjet e Allahut, kështu që nganjëherë mund të qëllohet e nganjëherë të gabohet, dhe këtu s’ka të bëjë me besimin se yjet kanë ndikim në gjendjet tokësore.

    Kjo që u cek më lart nuk bie ndesh dhe nuk e mohon faktin që eklipsi i Diellit, i Hënës apo tërmetet janë shenja nga shenjat e Allahut që me to i frikëson robërit e Tij, që ata t’i kthehen Zotit të tyre dhe të përqendrohen në adhurimin e Tij.[59]

    1. Kur të ndodhin eklipsi i Diellit ose i Hënës, tërmetet dhe shenja të tjera të mëdha, pëlqehet frikërespekti dhe përulja para Allahut, kthimi kah Allahu dhe largimi nga mëkatet, ngutja për në pendim dhe istigfar, këmbëngulja në lutje dhe dua, bërja e dhikrit, dhënia e sadakasë dhe bërja e veprave të tjera me qëllim që ato të jenë shkak që të largohet ndëshkimi dhe fatkeqësia.

    Allahu thotë: “Shkatërrimi në tokë dhe në det është shfaqur si pasojë e punëve të këqija të njerëzve, kështu që (Allahu) do t’i bëjë “të shijojnë” pjesë nga ajo që kanë punuar, me qëllim që ata të kthehen (në përmirësim).” (Er-Rum: 41)

    Po ashtu thotë: “Vetëm sikur të përuleshin kur u erdhi ndëshkimi Ynë! Por zemrat e tyre u bënë gur, ndërsa djalli ua paraqiste si të bukura veprat e tyre të këqija.” (El-Enam: 43)

    Dhe thotë: “Por Allahu nuk do t’i ndëshkonte ata, përderisa ti ishe në mesin e tyre dhe Allahu nuk do t’i ndëshkojë ata, përderisa ata i kërkojnë falje Atij.” (El-Enfal: 33)

    1. Ibën Tejmije, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Prej sunetit në shkaqet e hairit dhe të sherrit është që njeriu gjatë shkaqeve të hairit të dukshëm të veprojë vepra të mira, që me to Allahu ta sjellë hairin, kurse te shkaqet e sherrit të dukshëm të veprojë adhurime që me to Allahu ta largojë sherrin.”[60]

    E lusim Allahun që të na japë mbarësi për atë që Ai e do dhe Atë e kënaq dhe kërkojmë mbrojtje tek Ai nga sprovat, të dukshme dhe të padukshme.

    Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.

     

    [1] Shih: El-Mexhmua, En-Nevevij (5/43), Lisanul Arab, Ibën Mendhur, (9/67/298), El-Misbah El-Munir, El-Fejumij (1/169, 2/533).

    [2] Tefsir Et-Taberij (14/638).

    [3] Buhariu (1044), Muslimi (901).

    [4] Buhariu (1060), Muslimi (901).

    [5] Shih: Fet’hul Barij (2/527).

    [6] Mexhmual Fetava (24/264).

    [7] Fetava ue Risail Ibën Baz (30/290).

    [8] Shih: Mexhmua El-Fetava (23/255), Esh-Sherh El-Mumtia’, Ibën Uthejmin (5/174).

    [9] Miftah Darus Seade, Ibën El-Kajimi (2/1411), Fetava Ibën Uthejmin (16/320), dhe Fetava Nur ala Derb.

    [10] Buhariu (1059), Muslimi (912).

    [11] Buhariu (1044), Muslimi (901).

    [12] Buhariu (1047), Muslimi (901).

    [13] Buhariu (1044), Muslimi (901).

    [14] Buhariu (1050).

    [15] Thuhet me këtë rast se errësira e eklipsit të Diellit kur e përfshin diellin tërësisht i shëmbëllen errësirës së varrit, prandaj ka frikë nga kjo dhe nga ajo, kështu që nëpërmjet eklipsit arrihet deri te këshillimi për t’u kapur për veprat që e shpëtojnë njeriun nga vështirësitë e ahiretit. Shih: Fet’hul Barij, Ibën Haxher (2/538), Irshad Es-Sarij, El-Kastalanij (2/275).

    [16] Buhariu (1040), Muslimi (911).

    [17] Buhariu (1059), Muslimi (912).

    [18] Fet’hul Barij (2/546).

    [19] Buhariu (1054).

    [20] Shih: Esh-Sherh El-Mumtia’ (5/178).

    [21] Ebu Davudi (1319), Albani e vlerësoi si të mirë hadithin.

    [22] Shih: Bedaiu’ Es-Sanaia’, El-Kasanij El-Hanefij (1/280).

    [23] Kitabu Es-Salah (fq.34).

    [24] Shih: El-Insaf fi marifeti er-raxhih minel hilaf, El-Merdavij El-Hanbelij (2/443).

    [25] Shih: Esh-Sherh El-Mumtia’ (4/7).

    [26] Shih: El-Mugni, Ibën Kudame (3/321), El-Mexhmua, En-Nevevij (5/44).

    [27] Buhariu (1040), Muslimi (911).

    [28] Shih: Mexhmual Fetava (18/17), Zadul Mead, Ibën El-Kajim (1/439), Tevdihul Ehkam min Bulugil Meram, El-Besam (3/60).

    [29] Shih: Mexhmual Fetava (24/258), Fetava Ibën Baz (13/30), Esh-Sherh El-Mumtia’ (5/170, 223).

    [30] Buhariu (1059), Muslimi (912).

    [31] Fetava Ibën Baz (13/31).

    [32] Buhariu (1051), Muslimi (910).

    [33] Shih: Mexhmual Fetava (24/260), Fetava Ibën Uthejmin (16/322), El-Insaf, El-Merdavij El-Hanbelij (2/442).

    [34] Buhariu (1059), Muslimi (912).

    [35] Buhariu (1044), Muslimi (901).

    [36] Shih: El-Mugni (3/322), Mexhmual Fetava (5/47).

    [37] Shih: El-Mugni (3/322), Mexhmual Fetava (5/47),

    [38] Shih: Sherh En-Nevevij ala Muslim (6/198), Mexhmual Fetava (24/259), Zadul Mead. Ibën El-Kajim (1/436). Irva El-Galil, shejh Albani (3/132).

    [39] Shih: El-Mexhmua’, En-Nevevij (5/63), El-Insaf, El-Merdavij (2/448), Esh-Sherh El-Mumtia’ (5/197).

    [40] Buhariu (1060), Muslimi (915).

    [41] Buhariu (1040), Muslimi (911).

    [42] El-Mugni. Ibën Kudame (3/330).

    [43] El-Mugni. Ibën Kudame (3/330), Fet’hul Barij (2/528), ), Esh-Sherh El-Mumtia’ (5/190).

    [44] El-Mugni. Ibën Kudame (3/330), El-Mexhmua’ (5/54), El-Insaf (2/445).

    [45] El-Mugni. Ibën Kudame (3/330), El-Mexhmua’ (5/54).

    [46] Esh-Sherh El-Mumtia’ (5/189).

    [47] El-Mugni. Ibën Kudame (3/330), El-Insaf (2/446).

    [48] El-Mugni. Ibën Kudame (3/331), El-Mexhmua’ (5/54), Mexhmual Fetava (24/260), Fetava Ibën Baz (13/43).

    [49] El-Mugni. Ibën Kudame (3/332), El-Mexhmua’ (5/61), Edh-Dhehira, El-Karafij (2/430), El-Insaf, El-Merdavij (2/448), Esh-Sherh El-Mumtia’ (5/197).

    [50] El-Mexhmua’ (5/61).

    [51] Fetava Ibën Baz (13/42).

    [52] El-Mugni (3/331), Fetava Ibën Uthejmin (16/308).

    [53] Esh-Sherh El-Mumtia’ (5/190).

    [54] El-Mugni (3/331).

    [55] Hutbeja nuk mbahet sikurse e xhumasë, dy pjesë me një ulje, por mbahet sikurse e Bajramit pa ulje (sh.p.)

    [56] Buhariu (1044), Muslimi (901) dhe shtojca “A e kam përmbushur detyrën dhe e kam përcjellë mesazhin!” është e Muslimit.

    [57] Buhariu (81), Muslimi (2671), transmetimi i dytë është i Muslimit.

    [58] Shih: Ed-Dau ue Ed-Deva, Ibën El-Kajim (fq.379).

    [59] Shih: Fetava El-Lexhnetu Daime (1/634, 635, 8/323), El-Kaul Mufid, Ibën Uthejmin (1/531).

    [60] Mexhmual Fetava (35/170).

     

    Dr. Muhamed Salih el-Munexhid

    Nga arabishtja: Irfan Jahiu

    Pjesë e librit “UDHËZIME DHE DISPOZITA PËR NDODHITË E NDRYSHME GJATË VITIT”

  • ME TË VËRTETË PAS VËSHTIRËSIVE VJEN LEHTËSIMI

    ME TË VËRTETË PAS VËSHTIRËSIVE VJEN LEHTËSIMI

    Ka mundësi të ndiheni të pikëlluar për një çështje dhe ndoshta të qani, ashtu si qan nevojtari.

    Ju flini, po Allahu nuk fle në rregullimin e çështjeve tuaja.

    Ndaluni pak…!

    Ai në fshehtësi jua rregullon çështjet, dhe ju nëse do t’i dinit ato, do të qanit nga gëzimi.

    Mos u brengosni nëse Allahu jua vonon arritjen e asaj që ju e doni dhe mos u ndieni keq nga përcaktimi.

    Dhe mos u brengosni, nëse detyroheni të jetoni në kushte që ka mundësi t’ju dhemb.
    Po ju, bëni durim dhe buzëqeshuni, ngase Allahu me gjithë mëshirën tha se: “Me të vërtetë, pas vështirësisë – vjen lehtësimi!” (El-Inshirah: 5)

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

  • PROVIMET – KËSHILLA DHE DOBI

    PROVIMET – KËSHILLA DHE DOBI

    1. Për të arritur deri te suksesi dhe mbarësia në provime, nevojitet mbështetja në Allahun, pastaj marrja e shkaqeve të suksesit dhe mbarësisë, si: leximi i mësimeve, përpjekja në marrjen e dijes dhe përsëritja e lëndëve mësimore para se të vijnë provimet: “Mbështetu në të Gjithëjetshmin, i Cili nuk vdes…” (El-Furkan: 58)

    Në një hadith Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Përpiqu në atë që të bën dobi, kërko ndihmë nga Allahu dhe mos u demoralizo.”[1]

    1. Strehimi tek Allahu me lutje për mbarësi, lehtësim dhe saktësi si dhe kërkimi i kënaqësisë së prindërve dhe lutjeve të tyre, janë ndër shkaqet më të rëndësishme për sukses, duke ia dhënë mundin edhe në përsëritje dhe në marrjen e shkaqeve të tjera.

    Allahu thotë: “Allahu i mjafton kujtdo që mbështetet tek Ai…” (Et-Talak: 3); “Kjo nënkupton se Allahu i mjafton kujtdo që mbështetet tek Ai për çështjet e tij. Kur çështja është nën përkujdesjen e të Pasurit, të Fortit, të Plotfuqishmit dhe të Mëshirëplotit, atëherë Ai është më afër robit se çdo gjë tjetër.”[2]

    Mbështetju të Gjithëmëshirshmit në të gjitha çështjet, sepse me të vërtetë nuk ka humbur askush që i është mbështetur Allahut.

    Ji i bindur në Allahun dhe ji i kënaqur me caktimin e Tij, se me nder e fiton atë që e shpreson prej Tij.

    1. Shpeshtoje përmendjen e Allahut, mos u mbështet në veten për sa i përket ndryshimit e fuqisë dhe kërkoje nga Allahu ndihmën.

    Mos të të mashtrojë ajo që e ke zënë përmendsh dhe që e ke kuptuar nga mësimet, por për të gjitha çështjet mbështetu në Allahun, sepse të gjitha ato janë në Dorën e Allahut, të Vetmit, ashtu siç Allahu thotë: “…Vetëm Atij i përket Krijimi dhe Urdhërimi…” (El-Earaf: 54). Dhe thotë: “…duke drejtuar çdo gjë…” (Junus: 3). Dhe thotë: “…Çdo e mirë është në Dorën Tënde! Ti je vërtet i Plotfuqishëm për çdo gjë.” (Ali Imran: 26)

    1. Nuk lehtësohet asnjë çështje pa lehtësimin e Allahut dhe nuk vështirësohet ndonjë çështje vetëm se me përcaktimin e Tij. Të gjitha krijesat janë të Allahut, çdo çështje i takon Atij, çdo e mirë është në Dorën e Tij, nuk ka kush e ndalon atë që Ai e jep dhe nuk ka kush e jep atë që Ai e ndalon. Prandaj, drejtoju Allahut për lehtësimin e çështjeve dhe për mposhtjen e së vështirës.

    Allahu thotë: “Begatitë, që Allahu ua jep njerëzve nga mëshira e Tij, nuk mund t’i pengojë askush, ndërsa atë, që Ai e pengon, askush nuk mund ta japë veç Tij; Ai është i Plotfuqishmi dhe i Urti.” (Fatir: 2).

    Nga lutjet e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, ishte: “O Allahu im, nuk ka kush që e ndalon atë që Ti e ke dhënë dhe nuk ka kush e jep atë që Ti e ndalon.”[3]

    1. Forcoje lidhjen tënde me Allahun, gjatë provimit dhe në çdo kohë, përkujdesu për faljen e namazit, mos e harro dhikrin e mëngjesit dhe të mbrëmjes, dhikrin e gjumit, dhikrin e ngritjes nga gjumi dhe duanë gjatë daljes nga shtëpia: “Bismilahi tevekeltu ala Allahi, ue la haule ue la kuvete il-la bil-lahi (Me emrin e Allahut, në Allahun u mbështeta, nuk ka ndryshim e as forcë pa ndihmën e Allahut).”

    Në hadith erdhi: “Atëherë i thuhet (atij që e thotë duanë gjatë daljes nga shtëpia): “Je i udhëzuar, të mjaftojnë këto fjalë (për të t’u larguar sherri) dhe je i mbrojtur (nga çdo e keqe dhe dëm i fshehtë). Shejtani ik prej tij dhe i thotë shejtanit tjetër: ‘Çfarë mund t’i bësh një njeriu i cili është i udhëzuar, i mjaftuan këto fjalë dhe u mbrojt’.”[4]

    (Udhëzohesh) në rrugë të drejtë dhe të vërtetë duke kërkuar ndihmë tek Allahu, dhe atë që Allahu e udhëzon s’ka kush e devijon.

    (Mjaftohesh) nga çdo brengë e kësaj dynjaje dhe të së amshueshmes.

    (Mbrohesh) nga sherri i armiqve shejtanë dhe të tjerëve.

    1. Namazi është shtylla më e madhe e Islamit pas dy dëshmive dhe myslimani deri në maksimum përkujdeset që ta falë namazin në kohën e vet dhe me xhemat. Në faljen e namazit të tij nuk duhet të ndikojë ndonjë provim ose diçka tjetër. Allahu thotë: “…namazi është detyrë për besimtarët në kohë të caktuar.” (En-Nisa: 103). Besimtarë të denjë dhe të vërtetë janë ata: “njerëz, të cilët shitblerja nuk i pengon për ta përmendur Allahun dhe të cilët e falin namazin…” (En-Nur: 37)

    Andaj, ki kujdes të shtuar që mos ta humbësh namazin ose ta vonosh atë gjatë ditëve të provimeve, sidomos mos harro se namazi është një ndër shkaqet më të mëdha që të ndihmon dhe t’i lehtëson të gjitha çështjet, ashtu siç Allahu thotë: “Kërkoni ndihmën e Allahut me durim e me namaz!” (El-Bekare: 45)

    1. Shpeshtoje thënien “la haule ue la kuvete il-la bil-lah (nuk ka ndryshim e as forcë pa ndihmën e Allahut)”; kjo ishte porosia e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, drejtuar Ebu Dherit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i cili përcjell: “Më urdhëroi Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, që t’i shpeshtoj fjalët ‘la haule ue la kuvete il-la bil-lah’, sepse ato janë nga thesaret që gjenden poshtë Arshit (Fronit).”[5]

    Fjalët “la haule ue la kuvete il-la bil-lah (nuk ka ndryshim e as forcë pa ndihmën e Allahut)” janë fjalë që aludojnë në nënshtrim, në dorëzim dhe në lënien e çështjes Allahut, janë fjalë që aludojnë në heqjen nga vetja të mundësisë së ndryshimit, fuqisë dhe pohimit se kjo i përket vetëm Allahut. Pra, nuk ka ndryshim të gjendjes prej njërës në tjetrën pa ndihmën e Allahut, dhe nuk ka fuqi ta bëjë atë askush tjetër përveç Allahut. Robi nuk posedon asgjë nga çështja e tij, ai nuk ka rrugëdalje që ta largojë të keqen dhe nuk ka fuqi ta përfitojë të mirën, pa ndihmën dhe vullnetin e Allahut të Madhëruar.

    1. Shpeshtoje istigfarin (kërkimfaljen), ai është shkak për lehtësimin e çështjeve dhe hapjen e dyerve të riskut si dhe falja ia hap robit dyert e mirësisë: “…e u thashë: “Kërkoni falje nga Zoti juaj, i Cili është Falës i madh, që Ai t’ju dërgojë shi të bollshëm, t’ju shtojë pasurinë dhe fëmijët tuaj dhe të bëjë për ju kopshte e lumenj!” (Nuh 10-12)
    2. Shpeshtoje dërgimin e salavateve për Pejgamberin, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, kjo: “Të mjafton kjo që të të largohet brenga dhe të të falet mëkati.”[6]
    3. Kur gjatë provimit ose në provim ke vështirësi thuaj:

    “Allahume la sehle il-la ma xhealtehu sehlen, ue ente texhalu el-hazen idha shi’te sehlen”[7]

    (O Allahu im, nuk ka gjë të lehtë përveç asaj që Ti e lehtëson dhe e bën të lehtë. E rënda dhe e vështira nuk lehtësohet, përveç kur Ti dëshiron që ajo të bëhet e lehtë)

    11.Çdoherë shpeshtoje lutjen e Pejgamberit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, i cili lutej duke thënë:

    “Allahumme inni eudhu bike minel hemmi, uel hazeni, uel axhzi, uel keseli”[8]

    (O Allahu im, kërkoj mbrojtjen Tënde nga brengat dhe dëshpërimi, nga paaftësia dhe dembelia).

    Brengat vijnë për çështjet që kanë ndodhur dhe kanë kaluar.

    Dëshpërimi vjen për gjërat që nuk kanë ndodhur, por supozohet dhe pritet të ndodhin.

    Dembelia është të lësh dhe të braktisësh diçka duke e pasur mundësinë për ta vepruar.

    Paaftësia është të mos posedosh mundësi dhe fuqi të veprosh diçka.

    Paaftësia arsyetohet, kurse për dembelinë njeriu nuk arsyetohet.

    1. Nga shkaqet e lehtësimit të çështjeve është optimizmi dhe mendimi i mirë për Allahun. Allahu thotë me një hadith kudsij (të shenjtë): “Unë jam te mendimi i robit për Mua”; me një transmetim tjetër erdhi me shtojcën: “Le të mendojë robi Im për Mua çfarë të dëshirojë.”[9]

    Andaj, kur nxënësi mysliman përpiqet dhe ka mendim të mirë për Allahun se do t’ia lehtësojë çështjen atij, me lejen e Allahut, do t’i lehtësohet çështja e tij.

    1. Nga parapërgatitja shpirtërore për provimet është që në shtëpi të përhapet ambient pozitiv, t’u thuhen fëmijëve lutje dhe fjalë inkurajuese, të lidhen për të përmendurit e Allahut dhe të strehohen tek Ai, të mos përhapen mesazhe ashpërsie dhe qortimi shkaku i mangësive, të vetëdijesohen se nga të kërkohet, pasi t’i mbështeten Allahut dhe t’ia dorëzojnë çështjen Atij, që t’i marrin shkaqet e lehtësimit dhe të suksesit.

    Kjo i ndihmon ata shumë në ngritjen e ambicies, ua qetëson shpirtrat, ndiejnë rehati në shpirt, largohet nga ta shqetësimi i dëmshëm, i cili e pengon mendjen nga përsëritja.

    1. Në kohën e provimeve disa prindër bëjnë krahasimin në mes fëmijëve të tyre me fëmijët e të tjerëve që dallohen në mësime dhe studime, me shpresë që kjo do t’i nxitë dhe do t’i inkurajojë ata që t’i përsërisin mësimet dhe të përpiqen më tepër.

    Kjo metodë kërkon urtësi, butësi si dhe përkujdesje për mentalitetin dhe karakterin e fëmijës. Rezultatet e kësaj metode, nëse nuk është e përshtatshme, mund të jenë negative për fëmijët, sepse tek ata mund të reflektojë mosbesim në vete, ndjenjë dështimi dhe të pasqyrojë negativisht në nivelin e arritjes së mësimeve dhe në përgjigjet e tyre në provime.

    1. Lute Allahun çdoherë për lehtësimin e çështjeve dhe shpeshtoji duatë e përshtatshme për kohën e provimeve.

    Për provime nuk ka lutje të posaçme, por mund të lutemi me lutje të përgjithshme që u përshtaten provimeve. Ndër to:

    * “la haule ue la kuvete il-la bil-lah (nuk ka ndryshim e as forcë pa ndihmën e Allahut)”

    * “O Zoti im, zgjeroma kraharorin tim, lehtësoma punën time…” (Ta Ha: 25-26)

    * “O Allahu im, nuk ka gjë të lehtë përveç asaj që Ti e lehtëson dhe e bën të lehtë. E rënda dhe e vështira nuk lehtësohet, përveç kur Ti dëshiron që ajo të bëhet e lehtë.”

    * “O Allahu im, më udhëzo dhe më drejto.”

    * “S’ka zot tjetër, përveç Teje! Qofsh i lavdëruar! Me të vërtetë, unë kam gabuar!” (El-Enbija: 87)

    * “O i Gjallë dhe i Përjetshëm! O Mbajtësi i gjithçkaje! Me mëshirën Tënde të kërkoj ndihmë! M’i përmirëso të gjitha punët e mia dhe mos më lër të mbështetem në veten time qoftë as sa një mbyllje e syrit.”[10]

    * “O Allahu im, mundësoma që hallalli Yt të më mjaftojë karshi haramit dhe me dhuntinë Tënde më bëj që mos të jem i varur prej askujt përveç Teje.”

    * “Allahu im, unë jam robi Yt dhe biri i robit dhe i robëreshës Sate. Balli im është në Dorën Tënde, dispozitat Tua mbi mua i pranoj, i drejtë është gjykimi Yt mbi mua. Të lutem me çdo emër me të cilin e ke emëruar Veten Tënde, ose që e ke zbritur në librin Tënd ose ia ke mësuar dikujt prej krijesave të Tua, ose që e ke mbajtur të fshehur në diturinë Tënde, bëje Kuranin pranverë të zemrës sime dhe dritë të gjoksit tim, shndritje për pikëllimin dhe largimin e dëshpërimit.”[11]

    * “O Allahu im, Ty të lutem dhe kërkoj mirësitë e Tua.”

    * “Zoti ynë, na jep të mira në këtë botë, na jep të mira në botën tjetër dhe na ruaj nga dënimi i Zjarrit (të Xhehenemit).” (El-Bekare: 201)

    1. Mos u mbështet plotësisht në përmbledhjet dhe shkurtesat e librave që i kanë bërë të tjerët, por lexoje vetë librin dhe përmblidhi gjërat kryesore, e pastaj herë pas here edhe para provimit përsërite atë që e ke përmbledhur.
    2. Disa mësime mund që të lexohen shpejt, te disa ka nevojë që të ndalemi më gjatë e te disa të tjera ka nevojë për përsëritje dhe nxënie përmendsh, prandaj nxënësi duhet ta marrë parasysh gjithë këtë gjatë përsëritjes së mësimeve.
    3. Kalite veten që gjatë tërë vitit shkollor t’i përsëritësh mësimet, qoftë edhe nga pak, por për çdo ditë, ngase nxënësit ia lehtëson vështirësitë e përsëritjes dhe e largon nga qëndrimi pa gjumë tërë natën në kohën e provimeve. Prandaj, përpjekje dhe vetëm përpjekje.
    4. Mos përsërit duke qenë i shtrirë në kurriz ose i ulur në ndonjë pozitë jo të rehatshme, kjo ta humb koncentrimin ose ta sjell gjumin, por përsërit duke qenë i ulur drejt, kjo është më e mirë për koncentrimin dhe e largon dembelinë.
    5. Ajo që ndihmon dhe që nxit për në përsëritje të mësimeve është njohja e rëndësisë së lëndës shkencore që gjendet në përmbajtjen e planprogramit shkollor, njohja e kohëzgjatjes së ndikimit të saj pozitivisht në jetën tënde si dhe kohëzgjatja e përfitimit tënd prej saj.
    6. Gjumi i mjaftueshëm dhe moslodhja e trupit një natë para provimit për nxënësin është me rëndësi. Një orë përsëritje me përqendrim pas pushimit dhe mbledhjes së forcës është më e mirë sesa përsëritja disa orë pa koncentrim e përqendrim.
    7. Mos harro që me vete t’i marrësh të gjitha mjetet e nevojshme dhe që lejohen në ditën e provimit, si: lapsin, gomën fshirëse, mjetet gjeometrike, kalkulatorin, orën etj., sepse parapërgatitja e duhur për provime ndihmon në të përgjigjurit e pyetjeve.
    8. Dil herët nga shtëpia për në provim që të largohet nga ti frika e provimit dhe përkujdesu për dhikrin dhe duanë e daljes nga shtëpia.
    9. Nxënësi duhet t’ia ketë frikën Allahut dhe nuk duhet të mashtrojë ose të vjedhë në provim. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, tha: “Kush mashtron, nuk është nga unë.”[12]
    10. Ki frikë Allahun dhe mos nxit shqetësim dhe frikë në shpirtrat e shokëve para provimit me përhapjen e lajmeve të pavërteta dhe të ngjashme me to. Shqetësimi shkakton sëmundje.

    Përkundrazi, ti reflekto tek ata optimizëm me shprehje të mira të lejuara dhe se provimi do të jetë i lehtë me lejen e Allahut. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, shprehu optimizëm në ndodhinë e marrëveshjes së Hudejbijes, kur e pa se Suhejli[13] ibën Amru kishte ardhur të negocionte me myslimanët dhe tha: “Tani (me ardhjen e Suhejlit) çështja juaj u lehtësua.”[14]

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, kur dilte për ndonjë nevojë, e pëlqente t’i dëgjonte thirrjet: o ti që shkon në rrugë të drejtë, o ti i suksesshëm. [15]

    1. Diploma e marrë me mashtrime nuk ka bereqet në të. Ajo është diplomë e rrejshme, kurse ai që e merr me mashtrime, llogaritet mashtrues në aspektin e përgatitjes dhe arritjes së nivelit shkencor.
    2. Fletën e provimit lexoje mirë dhe shikoje hollësisht se çfarë kërkohet në pyetjet e parashtruara. Mundet që nga ngutja të ikën ndonjë pjesë e pyetjes, e pastaj ta akuzosh padrejtësisht për padrejtësi atë që i vendosi pyetjet!
    3. Njëherit në fillim shfletoje fletën e provimit. Hulumtimet bashkëkohore këshillojnë që 10% të kohës së provimit t’i kushtohet leximit të pyetjeve me precizitet dhe thellësi, të përcaktohen fjalët e rëndësishme dhe të shpërndahet koha për pyetjet.
    4. Fillo me zgjidhjen e pyetjeve të lehta e pastaj me ato të rëndat. Nëse fillon me ato të rëndat, zgjidhja e tyre të merr në kohë pa e ndier dhe në fund mbetesh pa i zgjidhur as të lehtat e as të rëndat!
    5. Mos u ngut në të përgjigjurit e pyetjeve. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Mosngutja është nga Allahu, kurse ngutja nga shejtani.”[16]

    Ai i cili nuk ngutet, mund të arrijë diçka nga nevojat e tij, kurse ai i cili ngutet, mund të gabojë.

    1. Nëse je i sigurt në zgjedhjen e përgjigjes së duhur, kujdes nga vesveset kurse, nëse nuk je i sigurt, fshije atë që mendon se është gabim, pastaj zgjidhe atë përgjigje që anon më tepër se është e saktë.
    2. Lexoji mirë instruksionet e shënuara në fletën e provimit, ji i kujdesshëm dhe mos u mundo që ta mashtrosh kontrolluesin e provimit si p.sh. duke i rrethuar dy përgjigje nga ato pyetje që t’i japin tri opsione dhe ti duhet të zgjedhësh vetëm njërën nga to.
    3. Shënoje pikën kryesore të përgjigjes në fillim të rreshtit. Zakonisht këtë e kërkon kontrolluesi i provimit, ngase mundet që përgjigjen e saktë të mos e vërejë kur e shkruan në mes rreshtave, e në veçanti kur kontrolluesi ngutet gjatë kontrollimit të provimit.
    4. Në fund, para se ta dorëzosh fletën, ndaje një kohë të mjaftueshme për t’i kontrolluar përgjigjet dhe gjatë kontrollimit mos u ngut, në veçanti tek ato pyetje që kanë të bëjnë me veprime matematikore e me numra dhe kundërshtoje qejfin e vetes që ta dorëzosh sa më shpejt fletën e provimit.
    5. Mos u ngushto kur disa nxënës dalin më herët nga provimi, e kjo të të mashtrojë që edhe ti të dalësh me ta. Dalja e tyre mund të jetë shkaku i dëshpërimit dhe i dorëzimit! Prandaj, kërko ndihmë nga Allahu dhe mos u demoralizo.
    6. Shqetësimin e provimit nga ti e largon mbështetja në Allahun, strehimi i mirë tek Allahu, besimi në caktimin e Allahut dhe marrja e shkaqeve të suksesit.
    7. Mos i kontrollo përgjigjet pasi del nga provimi. Nëse në vete ndien mbarësi, falënderoje Allahun dhe kërko nga Ai dhunti shtesë, kurse nëse ndien mangësi, ji i kënaqur me atë që e ka caktuar Allahu për ty, përpiqu më tepër në provimet e tjera dhe mos thuaj: Nëse do të veproja kështu, do të ishte kështu dhe kështu, por thuaj: Caktim i Allahut dhe Allahu çfarë dëshiron vepron.

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qoftë për të, thotë: “Kërko ndihmë nga Allahu dhe mos u demoralizo. Nëse të godet diçka mos thuaj: Nëse unë do të veproja kështu, do të ishte kështu dhe kështu, por thuaj: Caktim i Allahut dhe Allahu çfarë dëshiron vepron, sepse fjala ‘nëse’ ia hap dyert shejtanit.”[17]

    1. Nëse pas kryerjes së provimit e zbulon se ke gabuar në disa përgjigje, pajtohu me caktimin e Allahut dhe mos u demoralizo, kjo le të jetë mësim për në të ardhmen se përgatitja para provimi dhe mosngutja në provim janë me rëndësi.
    2. Rezultatet e provimeve nuk janë fundi i dynjasë. Mësoje veten të jesh i kënaqur me caktimin e Allahut dhe të mos zemërohesh. Kërkoje nga Allahu suksesin dhe saktësinë.
    3. Në ditët e provimeve rikujtoje provimin e madh, çfarë ke përgatitur për ahiret, për pyetjet në varr dhe si do të shpëtosh në Ditën e Kiametit?!

    Sukses i vërtetë është të shpëtosh në ahiret: “…kushdo që shpëton nga zjarri i Xhehenemit dhe hyn në Xhenet, ai ka fituar (gjithçka që mund të dëshirohet)…” (Ali Imran: 185)

    Allahu thotë: “Ata, që u rëndohet peshorja (e punëve të mira), janë të shpëtuar. Sa për ata që do të kenë peshore të lehta, mu ata do të jenë (njerëzit) që e kanë humbur vetveten, duke qëndruar përherë në Xhehenem.” (El-Muminun: 102-103)

    Ne a jemi përgatitur si duhet për këtë provim?!

    A është e hijshme që disa nxënës të shkojnë pas suksesit të provimit të dynjasë në llogari të ahiretit, e anashkalojnë namazin shkaku i angazhimit me përsëritje dhe bëjnë harame në ditët e provimeve, sipas tyre, për ta rehatuar e dëfryer shpirtin!

    Vallë, a nxitojnë prindërit që t’i shpëtojnë fëmijët nga dështimi i këtij provimi, ashtu siç veprojnë në kohën e provimeve të dynjasë?!

    Allahu thotë: “O ju, që besoni! Ruani veten dhe familjet tuaja nga zjarri, lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët. Atë e mbikëqyrin engjëj të fuqishëm e të ashpër, të cilët kurrë nuk i kundërshtojnë urdhrat e Allahut, por i zbatojnë menjëherë ata.” (Et-Tehrim: 6)

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Çdonjëri nga ju është bari dhe përgjegjës për kopenë e vet.”[18]

    Po ashtu, Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Allahu e merr në pyetje çdo bari (përgjegjës) për kopenë që e ka pasur nën përgjegjësinë e tij, se a e ka mbrojtur apo e ka humbur?! Derisa ta pyesë burrin për anëtarët e familjes së tij.”[19]

    Prandaj, t’ia kemi frikën Allahut në fëmijët tanë, duke i udhëzuar dhe duke i ndihmuar për në hair, duke i larguar nga sherri, krimi dhe shëmtuara e duke i shkëputur nga çdo rrugë e cila i çon në bërjen e mëkatit ndaj Allahut.

     

    E lusim Allahun për sukses dhe saktësi për nxënësit dhe nxënëset myslimane. Dhe e lusim Allahun për të gjithë ne, që të na japë mbarësi në atë që Ai e do dhe që Atë e kënaq.

    Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.

     

    Dr. Muhamed Salih el-Munexhid

    Nga arabishtja: Irfan Jahiu

    Pjesë e librit “UDHËZIME DHE DISPOZITA PËR NDODHITË E NDRYSHME GJATË VITIT”

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    [1] Muslimi (2664).

    [2] Tefsir Es-Sa’dij (fq. 869).

    [3] Muslimi (477)

    [4] Ebu Davudi (5095), Tirmidhiu (3426), Ibën Maxhe (3886), hadithi gjendet në Sahih Et-Tergib (1605).

    [5] Imam Ahmedi (21415), shejh Albani e saktësoi në Et-Tealikat El-Hisan (450).

    [6] Tirmidhiu (2457), shejh Albani e vlerësoi si të mirë.

    [7] Ibën Hibani (970), Bejhakiu në Ed-Da’avat (265), shejh Albani e saktësoi në Es-Sahiha (2886).

    [8] Buhariu (2893).

    [9] Buhariu (7505), Muslimi (2675), shtojca është tek imam Ahmedi (16016), shejh Albani e saktësoi në Sahih El-Xhami’ (4316).

    [10] Shih: “Mburoja e muslimanit”, kaptina Dhikri i mëngjesit dhe i mbrëmjes – përkthimi i lutjes është marrë nga libri (sh.p)

     

    [11] Shih: “Mburoja e muslimanit”, kaptina Lutjet në raste të brengosjes dhe pikëllimit – përkthimi i lutjes është marrë nga libri (sh.p)

    [12] Muslimi (102).

    [13] Emri ka domethënie i lehtë, lehtësim (sh.p)

    [14] Buhariu (2734).

    [15] Tirmidhiu (1616), shejh Albani e saktësoi.

    [16] Bejhakiu në El-Kubra (104/10), Ebu Jala në Musnedin e tij (7/247), shejh Albani e saktësoi në Et-Tergib ue Et-Terhib (1572).

    [17] Muslimi (2664).

    [18] Buhariu (2309), Muslimi (1829).

    [19] Nesaiu në El-Kubra (9129), shejh Albani e saktësoi në Sahih El-Xhami’ (1774).

  • TË RRALLË, POR EKZISTOJNË

    TË RRALLË, POR EKZISTOJNË

    Ai që të do sinqerisht:

    – Të lexon, kur je në heshtje.

    – E sheh të mirën në ty, kur je në zemërim.

    – E ndien butësinë tënde, kur je i ashpër.

    – E sheh pikëllimin tënd, kur buzëqesh.

    – Të afron, kur mban inat.

    – Dhe bën durim, kur ti je në gjendjen tënde më të keqe.

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

  • TËRMETET – DISPOZITA DHE RREGULLA

    TËRMETET – DISPOZITA DHE RREGULLA

    1. Tërmetet dhe vullkanet, eklipsi i diellit dhe eklipsi i hënës, furtunat dhe vërshimet, retë dhe era, nata dhe dita, dielli dhe hëna, të nxehtët dhe të ftohtët, yjet dhe orbita; këto të gjitha janë shenja nga shenjat e Allahut të Madhëruar që aludojnë në njëshmërinë e Tij, në të besuarit në një Zot të vetëm dhe në veprimtarinë e Tij, përjetshmërinë e Tij dhe se Ai është Mbajtësi i gjithçkaje me fuqinë e madhe të Tij, me sundimin dhe drejtimin e përsosur të Tij, në të merituarit e adhurimit vetëm të Tij, të Cilit nuk i përshkruhet ortak dhe se nuk i takon adhurimi askujt tjetër me të drejtë përveç Atij, dhe të gjitha krijesat kanë nevojë për Të, i binden dhe i përulen Atij. Natyra në gjithë këtë nuk ka ndikim, as fuqi dhe çfarëdo që na godet nuk ka mundur të mos na godasë dhe çfarëdo që nuk na ka goditur as që ka mundur të na godasë.

    Allahu në disa ajete thotë: “Me të vërtetë, në krijimin e qiejve dhe të Tokës dhe në ndërrimin e natës e të ditës, ka shenja për mendarët…” (Ali Imran: 190)

    “Në Tokë ka shenja për ata që besojnë me bindje, po edhe në vetet tuaja – a nuk e shihni vallë?” (Edh-Dharijat: 20-21)

    “A nuk e shohin ata mbretërinë e qiejve e të Tokës dhe gjithçka që ka krijuar Allahu, duke menduar se mund t’u jetë afruar fundi?! Në çfarë Shpallje tjetër do të besojnë pas kësaj?!” (El-Earaf: 185)

    “Allahut nuk mund t’i shpëtojë asgjë, as në qiej, as në Tokë. Ai është vërtet i Gjithëdijshëm dhe i Fuqishëm për çdo gjë.” (Fatir: 44)

    1. Allahu i begatoi robërit e Vet me shumë begati dhe njëra begati që ndër to llogaritet e madhe dhe një numër i madh i njerëzve e neglizhojnë është begatia e qëndrueshmërisë së tokës. Allahu thotë: “Allahu është Ai që jua ka bërë Tokën vendbanim e qiellin kulm…” (Gafir: 64)

    Dhe po ashtu thotë: “A ka më të mirë se Ai që e ka bërë Tokën të qëndrueshme, ka bërë në të lumenj, ka ngritur në të male dhe ka bërë midis dy deteve pengesë të padukshme?! Vallë, a ka krahas Allahut, zot tjetër?! Jo, por shumica e tyre janë të paditur.” (En-Neml: 61)

    D.m.th. që Allahu e bëri Tokën të jetë stabile, të qetë dhe të qëndrueshme, të mos tundet dhe të mos dridhet e shkundet bashkë me banorët e saj. Po të ishte toka jostabile dhe e paqëndrueshme, nuk do të ekzistonte jetesë dhe askush nuk do të dëshironte të jetojë në të, por Allahu me dhuntinë dhe mëshirën e Tij, e bëri Tokën të jetë si shtrat dhe si shtrojë e gjerë, e përqendruar dhe që nuk dridhet e shkundet.”[1]

    Ashtu siç Allahu thotë: “Ai ka vendosur male të palëvizshme në Tokë, që ajo të mos tundet bashkë me ju dhe ka krijuar lumenj e rrugë për të arritur aty ku synoni.” (En-Nahl: 15)

    1. Në dridhjen e tokës apo në tërmete, që me to Allahu i provon robërit e Tij, ka mësim dhe rikujtim për krijesat se Allahu i begatoi me Tokë të qëndrueshme, të rrafshët, si shtrojë e gjerë që krijesat të vendosen dhe të jetojnë mbi të, t’iu mundësohet të mbjellin dhe të ndërtojnë në të dhe të përfitojnë nga të mirat e saj, ashtu siç Allahu thotë: “A nuk jua kemi bërë Tokën si shtrat, e malet si shtylla?!” (En-Nebe: 6-7)

    Po ashtu thotë: “Vallë, a nuk i shohin devetë, se si janë krijuar?! Po qiellin, se si është ngritur?! Po malet, se si janë vënë të patundura?! Po Tokën, se si është shtrirë?!” (El-Gashije: 17-20)

    1. Ibën El-Kajimi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Meditoje dhe përsiate krijimin e Tokës ashtu si është, ajo u krijua statike dhe e palëvizshme që të jetë si shtrat dhe e qëndrueshme për kafshët, bimët, sendet dhe objektet dhe të ecin nëpër të njerëzit e kafshët për nevojat e tyre, të rehatohen duke u ulur, të pushojnë duke fjetur dhe të kenë mundësi për t’i punuar punët e tyre.

    Po të ishte Toka që dridhej dhe lëkundej, krijesat nuk do të mund të jetonin dhe të gjejnë rehatinë, as të qëndrojnë mbi të objekte dhe shtëpi, as të ndërtohet dhe të tregtohet dhe as të mbillet dhe të përfitohet ndonjë dobi. Si mund të jetojnë krijesat në komoditet kur toka poshtë këmbëve të tyre u dridhet?!

    Merr mësim nga tërmetet që tokën e shkundin edhe pse dridhjet nuk zgjasin shumë, se si i detyrojnë krijesat t’i braktisin shtëpitë dhe të ikin prej tyre?!

    Allahu për këtë na paralajmëroi në disa ajete ku thotë: “Ai ka vendosur male të palëvizshme në Tokë, që ajo të mos tundet bashkë me ju…” (En-Nahl: 15)

    Dhe thotë: “Allahu është Ai që jua ka bërë Tokën vendbanim e qiellin kulm…” (Gafir: 64.)

    Dhe thotë: “Është Ai që Tokën e ka bërë shtrat për ju…” (Ta Ha: 53)[2]

    1. Dridhja e shpeshtë e tokës, përhapja e tërmeteve dhe përsëritja e shpeshtë e tyre është nga shenjat e vogla të Kiametit. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thoshte: “Nuk do të ndodhë Kiameti derisa të mos humbet dituria, të shpeshtohen tërmetet, të afrohet (shkurtohet) koha, të paraqiten fitnet dhe të shtohet ‘el-herxh’, që është vrasja dhe vrasja dhe derisa t’ju shtohet pasuria dhe t’ju teprojë.”[3]
    2. Tërmetet e dynjasë janë shenja nga shenjat e Allahut që na e rikujtojnë ditën e Kiametit dhe vështirësitë e ahiretit, si dhe janë shenja nga shenjat e afrimit të ndodhisë së Kiametit dhe na e rikujtojnë atë.

    Allahu thotë: “O njerëz, frikësojuni Zotit tuaj, sepse dridhja e Orës (së Kiametit), është vërtet një ngjarje e madhe! Ditën, që do ta shihni atë, çdo grua me fëmijë në gji do ta harrojë fëmijën e saj dhe çdo grua shtatzënë do ta hedhë barrën e vet. Njerëzit do t’i shihni si të dehur, ndonëse ata nuk do të jenë të dehur, por dënimi i Allahut është i ashpër.” (El-Haxh: 1-2)

    Po ashtu Allahu thotë: “Kur të dridhet Toka me tronditjen e saj (të fundit), kur të nxjerrë barrët nga brendia e saj e njeriu të thotë: “Ç’po i ndodh asaj?!” Atë Ditë ajo do të tregojë lajmet e saj, sepse Zoti yt e ka frymëzuar atë. Atë Ditë njerëzit do të paraqiten grupe-grupe, që t’u tregohen veprat e tyre.” (Ez-Zelzele: 1-6)

    Dhe po ashtu thotë: “Kur Toka të dridhet fuqishëm, malet të thërrmohen copë-copë e të shndërrohen në pluhur të shpërndarë.” (El-Vakia: 4-6.); që nënkupton se toka do të tundet, dridhet dhe çrregullohet, malet do të shkatërrohen e do të thërrmohen copë-copë dhe do të shndërrohen sikurse në pluhur të shpërndarë.

    1. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, na lajmëroi se tërmetet do të ndodhin më shpesh në anën e lindjes, si në Irak dhe në shtetet e tjera dhe për këtë tha: “Atje do të ndodhin tërmetet e fitnet dhe atje do të paraqitet ‘briri shejtanit’[4].”[5] Kjo është në përgjithësi dhe kjo nuk nënkupton që tërmetet nuk do të ndodhin edhe në perëndim dhe në anët e tjera të botës.
    2. Ndodhia e tërmeteve ka shkaqe dhe urtësi dhe këto të dyja nuk bien ndesh njëra me tjetrën dhe nuk ka kundërshtim në mes shkakut dhe urtësisë. Myslimani i mençur dhe me zemër të gjallë nuk ngatërron në mes tyre. Ai nuk angazhohet vetëm se me shkakun material duke e braktisur urtësinë hyjnore, sikurse që veprojnë ateistët materialistë, që nuk e besojnë në Allahun dhe që merren vetëm me shkaqet, e braktisin meditimin dhe përsiatjen në madhështinë e Allahut dhe urtësinë e Tij, ashtu siç Allahu thotë: “Ata e dinë vetëm anën e dukshme të kësaj jete, ndërsa për jetën tjetër janë të pakujdesshëm.” (Er-Rum: 7); dhe po ashtu thotë: “Eh, sa shumë shenja ka në qiej dhe në Tokë, pranë të cilave ata kalojnë pa ua vënë veshin!” (Jusuf: 105)
    3. Nga urtësitë e tërmeteve, eklipsit të diellit dhe të hënës është se ato janë shenja që Allahu i dërgon për t’i frikësuar njerëzit, që t’i kthehen me pendim Atij. Allahu thotë: “Ne dërgojmë shenja vetëm për t’i frikësuar njerëzit.” (El-Isra: 59.)

    Katade, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Allahu i frikëson njerëzit me çfarëdo nga shenjat e Tij, kështu që ata të qortohen, apo të rikujtohen, apo t’i kthehen me pendim Allahut.”

    Më pas tha: “Na patën treguar se qyteti i Kufes ishte dridhur nga tërmeti në periudhën e Ibën Mesudit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, dhe ai kishte thënë: “O ju njerëz! Allahu po ju qorton dhe po ju ndëshkon, prandaj largojeni qortimin e Allahut prej jush.”[6]; d.m.th. kërkoni nga Allahu që ta largojë qortimin e Tij prej jush, duke i braktisur mëkatet dhe duke u penduar, duke kërkuar falje dhe duke iu kthyer Allahut.

    Allahu thotë. “Thuaj: “Ai ka fuqi t’ju ndëshkojë prej së larti ose nga poshtë këmbëve tuaja, ose t’ju përçajë në grupe e të vuani nga duart e njëri-tjetrit. Shih si ua shpjegojmë shpalljet, që ata të mund të kuptojnë!” (El-Enam: 65)

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë. “Dielli dhe hëna nuk zihen për shkak të vdekjes apo të lindjes së ndokujt, por ato janë shenja të Allahut që me to i frikëson robërit e Tij.”[7]

    1. Sipas asaj që lajmërojnë shkencëtarët e gjeologjisë, nga shkaqet e ndodhjes së tërmeteve është dobësimi i korës së tokës në vendin ku ndodh tërmeti, apo shtypja ajrore në brendësi të tokës ku më pas e dridh tokën që e ka afër, si dhe shkaqe të tjera.

    Këto shkaqe nuk e mohojnë faktin se tërmetet janë shenjë e Allahut për t’i frikësuar me të njerëzit.

    Ibën Tejmije, Allahu e mëshiroftë, thoshte: “Tërmetet janë shenjë që me të Allahu i frikëson robërit e Tij, ashtu siç i frikëson me eklips dhe me shenja të tjera. Ndodhitë kanë shkaqe dhe urtësi, dhe vetë fakti se tërmetet janë shenja që me të Allahu i frikëson njerëzit është një nga urtësitë e ndodhjes së tërmeteve.”[8]

    Abdulaziz ibën Bazi, Allahu e mëshiroftë, thoshte: “Tërmetet janë shenja që ekziston mundësia të dihet ndodhia e tyre me llogari dhe prognozë, mirëpo kjo nuk mund ta mohojë faktin se ato janë edhe frikësim dhe paralajmërim nga Allahu për njerëzit. Allahu i krijon shenjat dhe i rregullon shkaqet e saj sikurse dielli që lind dhe perëndon në kohë të caktuar, dhe po ashtu hëna dhe yjet, këto të gjitha janë shenja nga shenjat e Allahut të Madhëruar. Fakti se Allahu shenjave u krijoi shkaqe, siç e përmendin dijetarët e astronomisë, nuk e mohon realitetin se ato janë frikësim dhe paralajmërim nga Allahu për njerëzit.”[9]

    1. Nuk ka gjë nëse ndodhinë e tërmetit e ndërlidh me shkaqet e tij, sikurse të thuhet shkak për ndodhien e tërmetit ka qenë kjo dhe kjo gjë, mirëpo njëkohësisht duhet pasur kujdes që të mos harrohet urtësia e ndodhies së tij dhe të mos harrohet se Allahu është Krijuesi i tij dhe Ai që e rregulloi dhe përcaktoi ndodhinë e tij. Kjo mënyrë e meditimit dhe rikujtimit e ngjall frikën dhe përuljen në zemër dhe kthimin me pendim, ashtu si do dhe është i kënaqur Allahu.
    2. Tërmetet, eklipsi i diellit dhe i hënës dhe shenjat e tjera të Allahut, në esencë janë frikësim për njerëzit dhe paralajmërim për ta dhe rikujtim për t’iu kthyer me pendim Allahut, mirëpo ky frikësim mund të vijë edhe si ndëshkim shkaku i mëkateve. Për këtë njerëzit janë urdhëruar që gjatë eklipsit të strehohen dhe mbrohen me namaz, lëmoshë, istigfar dhe lutje, që mos t’ju bjerë ndëshkimi që Allahu paralajmëroi prej tij dhe i frikësoi me eklips, tërmete dhe të ngjashme me to dhe kjo gjë aludon se tërmetet dhe të ngjashmet me të janë paralajmërim dhe frikësim për zbritjen e ndëshkimeve, si rezultat i veprimit të shkaqeve që bëjnë për t’i merituar ato ndëshkime.[10]
    3. Tërmetet ndodhin te myslimanët edhe te jomyslimanët. Ajo që ndodh nga tërmetet shkatërruese dhe të ngjashmet me to në tokat e myslimanëve, mund të jetë sprovë për banorët e saj dhe Allahu me këto sprova t’ua shlyejë mëkatet dhe t’ua ngrisë shkallët. Po ashtu mund të jetë ndëshkim shkaku i mëkateve ose gjynaheve, apo mund të jetë sprovë për disa dhe ndëshkim për disa të tjerë, edhe përskaj faktit se jetojnë në të njëjtin vend dhe tokë.

    Allahu thotë: “Sigurisht që Ne do t’ju provojmë me frikë dhe uri, me dëmtim të pasurisë, të njerëzve dhe të të lashtave! Prandaj, përgëzoji të duruarit.” (El-Bekare: 155)

    Po ashtu Allahu thotë: “Ne ju vëmë në provë me të keqe dhe me të mirë dhe te Ne do të ktheheni.” (El-Enbija: 35)

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thoshte: “Është për t’u çuditur me çështjen e besimtarit. Çdo çështje e tij është e mirë për të. Nëse atij i vjen një e mirë, ai e falënderon Allahun dhe kjo është e mirë për të. Nëse atij i bie një sprovë, ai bën durim dhe kjo është e mirë për të.”[11]

    Allahu në ajete të tjera thotë: “Çfarëdo fatkeqësie që ju godet, është si pasojë e asaj që keni bërë vetë; por Ai fal shumë.” (Esh-Shura: 30)

     “Shkatërrimi në tokë dhe në det është shfaqur si pasojë e punëve të këqija të njerëzve, kështu që (Allahu) do t’i bëjë “të shijojnë” pjesë nga ajo që kanë punuar, me qëllim që ata të kthehen (në përmirësim).” (Er-Rum: 41)

    “A jeni të sigurt se kush është në qiell, nuk do ta bëjë Tokën t’ju kapërdijë, kur të fillojë të dridhet papritmas?” (El-Mulk: 16)

    “A janë të sigurt ata që bëjnë plane djallëzore se Allahu nuk do t’i fusë në tokë ose që dënimi nuk do t’u vijë andej nga nuk e presin?” (En-Nahl: 45)

    Përcillet një transmetim i vërtetë se në kohën kur Omeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, ishte udhëheqës i myslimanëve u dridh toka derisa u ça dhe u hap. Omeri e mbajti një fjalim para njerëzve dhe u tha: “Bëtë mëkat? Sa shpejt që e bëtë atë! Nëse këtu ndodh sërish tërmeti, unë do të iki nga mesi juaj.“[12]

    1. Nga mëshira e Allahut e gjerë kur ndodhin tërmete është se të vdekurit nga tërmetet llogariten dëshmor, ashtu si erdhi në hadith: “Dëshmorët janë pesë: ai që vdes nga murtaja, ai që vdes nga dhembjet e barkut, ai që mbytet në ujë, ai që vdes nën diçka që shembet (tërmetet dhe të ngjashme) dhe ai që vdes në rrugë të Allahut.”[13]
    2. Gjatë paraqitjes së shenjave të mëdha frikësuese dhe jo të zakonshme, si: eklipsi i diellit dhe hënës, tërmetet, rrufetë, furtunat dhe erërat e fuqishme të frikshme dhe të vazhdueshme, vërshimet shkatërruese, zbardhja e natës apo nxirja e ditës, dhe të ngjashme me to, pëlqehet strehimi në namaz dhe në të gjitha këto raste namazi është vepra më e mirë që njeriu mbrohet me të nga fatkeqësitë dhe sprovat.

    Ky është mendimi i medh’hebit hanefij, dhe përcillet si mendim edhe i imam Ahmedit, dhe ajo që anon dhe e zgjodhi si më të saktë Ibën Tejmije, Allahu i mëshiroftë.[14]

    Profeti, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, kur e mundonte ndonjë çështje falte namaz.[15]

    Tërmetet dhe shenjat e tjera të Allahut janë shembuj që me to Allahu i frikëson njerëzit, prandaj në këto raste e ligjshme është të veprohet sikurse ajo që veprohet në rastin e eklipsit të diellit dhe hënës, ku pëlqehet që myslimani të falë namaz, ashtu si erdhi në hadith: “Dielli dhe hëna janë dy shenja nga shenjat e Allahut, me to i frikëson robërit e Tij , …nëse shihni që është paraqitur diçka nga to, falni namaz dhe lutjuni Allahut derisa t’jua largojë atë që ju ka goditur.”[16]

    1. Dijetarët janë në dilemë në mes vete se kur ndodhin tërmetet a falet namaz i veçantë dhe a duhet që njerëzit të mblidhen për namaz apo secili ta falë veç e veç?

    Disa dijetarë mendojnë që kur ndodh tërmet, e ligjshme është të falet namaz me xhemat dhe namazi të falet ashtu si falet namazi eklipsit, pra te falen dy rekate dhe në çdo rekat të bëhen nga dy rukuja dhe dy sexhde.

    Ky është mendimi i medh’hebit hanbelij për çdo herë që ndodh tërmet i vazhdueshëm dhe Ibën Tejmije e ka mendimin se kjo vlen jo vetëm për tërmetet, por për çdo shenjë nga shenjat e Allahut, dhe këtë mendim si më të saktin e zgjodhi dijetari Ibën Uthejmini, Allahu e mëshiroftë.[17]

    Përcillet argument i saktë nga Ibën Abasi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, se kur ndodhi tërmet në Basra, ai fali namaz dhe e zgjati qëndrimin në këmbë, pastaj shkoi në ruku, pastaj e ngriti kokën nga rukuja dhe e zgjati qëndrimin në këmbë, pastaj shkoi në ruku, pastaj e ngriti kokën nga rukuja dhe e zgjati qëndrimin në këmbë, pastaj shkoi në ruku dhe në sexhde. Pastaj u ngrit për në rekatin e dytë dhe e fali njëjtë sikurse rekatin e parë, kështu që namazi i tij u fal me gjashtë rukuja dhe katër sexhde.

    Ibën Abasi pasi që e përfundoi namazin tha: “Kështu falet namazi i shenjave që i dërgon Allahu.”[18]

    Dijetarët shafiitë e pëlqejnë që gjatë ndodhies së tërmeteve namazin ta falë çdonjëri veç e veç dhe forma e namazit të jetë sikurse i namazeve të tjera, dhe t’i luten Allahut me përulje.[19]

    1. Kur të ndodhin tërmete dhe shenja të tjera të mëdha pëlqehet frikërespekti dhe përulja para Allahut, kthimi kah Allahu dhe largimi nga mëkatet, ngutja për në pendim dhe istigfar, këmbëngulja në lutje dhe dua, bërja e dhikrit, dhënia e sadakasë dhe bërja e veprave të tjera me qëllim që ato të jenë shkak të largohet ndëshkimi dhe fatkeqësia.

    Allahu thotë: “Shkatërrimi në tokë dhe në det është shfaqur si pasojë e punëve të këqija të njerëzve, kështu që (Allahu) do t’i bëjë “të shijojnë” pjesë nga ajo që kanë punuar, me qëllim që ata të kthehen (në përmirësim).” (Er-Rum: 41)

    Po ashtu thotë: “Vetëm sikur të përuleshin kur u erdhi ndëshkimi Ynë! Por zemrat e tyre u bënë gur, ndërsa djalli ua paraqiste si të bukura veprat e tyre të këqija.” (El-Enam: 43)

    Dhe thotë: “Por Allahu nuk do t’i ndëshkonte ata, përderisa ti ishe në mesin e tyre dhe Allahu nuk do t’i ndëshkojë ata, përderisa ata i kërkojnë falje Atij.” (El-Enfal: 33)

    Në hadithin ku flitet për eklipsin e diellit Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thoshte: “Këto shenja që Allahu i dërgon për njerëzit, nuk ndodhin shkaku i vdekjes apo i lindjes së ndokujt, por Allahu me to i frikëson robërit e Tij. Prandaj nëse shihni diçka nga to, strehohuni në të përmendurit e Allahut, lutuni dhe kërkoni falje prej Tij.”[20]

    Në një hadith tjetër: “Nëse e vëreni eklipsin e diellit, lutjuni Allahut dhe bëni tekbir, faluni dhe jepni lëmoshë.”[21]

    Kur ndodhi tërmet në qytetin e Kufes në periudhën e Ibën Mesudit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, ai tha: “O ju njerëz! Allahu po ju qorton dhe po ju ndëshkon, prandaj largojeni qortimin e Allahut prej jush.”[22]; d.m.th. largojuni mëkateve me pendim e istigfar dhe kthim tek Allahu.

    Ibën Rexheb, Allahu e mëshiroftë, thoshte: “Përcillet për një grup dijetarësh të Shamit që gjatë tërmeteve njerëzit i urdhëronin me pendim dhe istigfar dhe për këtë të mblidhen bashkërisht…”

    Përcillet për Omer ibën Abdulazizin, Allahu e mëshiroftë, se u shkroi banorëve të qyteteve dhe u tha: “Me këto tërmete Allahu i qorton njerëzit. Më herët u shkrova banorëve të një vendi duke u thënë kështu dhe kështu, dhe të dalin në këtë ditë kështu dhe kështu, prandaj kush e ka mundësinë të jepë sadaka le të jepë menjëherë, ngase Allahu thotë: “I shpëtuar është ai që pastrohet.” (El-Eala: 14)[23]

    1. Ibën Tejmije, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Prej suneti në shkaqet e hairit dhe të sherrit është që njeriu gjatë shkaqeve të dukshme të hairit të veprojë vepra të mira që me to Allahu ta sjellë hairin, kurse te shkaqet të dukshme të sherrit të veprojë adhurime që me to Allahu ta largojë sherrin.”[24]
    2. Nuk ka argument në sunet se pëlqehet të bëhet dhikër apo dua të veçantë kur ndodhin tërmetet, por myslimani i lutet Allahut me lutje të përgjithshme që vetë i zgjedh dhe në to përfshihet kërkimi i mëshirës dhe i ndihmës nga Allahu, dhe lutet me lutje ku në to kërkohet largimi i vështirësive me qëllim që Allahu ta largojë fatkeqësinë nga njerëzit.
    3. Gjatë ndodhies së tërmetit apo edhe pas ndodhies së tij, i lejohet të mos prezantojë në namazin e xhumasë dhe në namazin me xhemat, atij që frikësohet për veten apo familjen apo për atë që e shoqëron apo për pasurinë e tij, sepse dridhja e tokës është një lloj frikësimi.[25]
    4. Ai që frikësohet për veten, familjen apo pasurinë e tij gjatë ndodhisë së tërmeteve dhe të ngjashme me to, i lejohet t’i bashkojë namazet, duke bashkuar drekën me ikindisë dhe në mes akshamit dhe jacisë, përderisa braktisja e bashkimit të namazeve është e vështirë për të.[26]
    5. Njohja e gjendjes klimatike dhe hulumtimi rreth saj, njohja e kohëve të eklipsit të diellit dhe të hënës, zbritjes së shiut, ndodhies së tërmeteve dhe fryrjes së erërave dhe pritshmëria e tyre që të ndodhin, nuk bën pjesë në shtënien e fallit sipas yjeve apo pretendimit të njohjes të së ardhmes, sepse ato informata bazohen në gjëra që perceptohen, mbi prova dhe në studime universale në ligjet e Allahut, kështu që nganjëherë mund të qëllohet e nganjëherë të gabohet, dhe këtu s’ka të bëje me besimin se yjet kanë ndikim në gjendjet tokësore.

    Kjo që u cek më lart nuk bie ndesh dhe nuk e mohon faktin që eklipsi i diellit, i hënës apo tërmetet janë shenja nga shenjat e Allahut që me to i frikëson robërit e Tij, që ata t’i kthehen Zotit të tyre dhe të përqendrohen në adhurimin e Tij.[27]

    E lusim Allahun të na japë suksese në atë që e do dhe është i kënaqur me të dhe kërkojmë mbrojtje tek Ai nga sprovat e dukshme dhe ato të padukshme.

    Falënderimi i takon vetëm Allahut, Zotit të botëve.

     

    DR. MUHAMED SALIH EL MUNEXHID

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

     

    [1] Tefsir Ibën Kethir (6/203).

    [2] Miftah Darus Seade (2/619), me ndryshim të lehtë.

    [3] Buhariu (1036), dhe Muslimi (157) një pjesë të hadithit.

    [4] Do të paraqiten fitnet e para dhe devijimet dhe risitë në fe, dhe po më ashtu edhe ndodhi dhe ende sot e më ditë është vend i vrasjeve dhe fitneve. (sh.p.)

    [5] Buhariu (1037).

    [6] Tefsir Et-Taberij (14/638.)

    [7] Buhariu (1044), Muslimi (901).

    [8] Mexhmual Fetava (24/264).

    [9] Fetava ue Risail Ibën Baz (30/290), shkurtimisht.

    [10]Miftah Darus Seade, Ibën El-Kajimi (2/1411), Fetava Ibën Uthejmin (16/320), dhe Fetava Nur ala Derb.

    [11] Muslimi (2999).

    [12] Ibën Ebi Shejbe në ‘El-Musanef’ (8330), El-Bejhakiu në El-Kubra (3/476).

    [13] Buhariu (653), Muslimi (1914).

    [14] Shih: Bedaiu Es-Senaiu, El-Kesanij (1/282), Keshaf El-Kina’a, El-Buhutij (2/66).

    [15] Ebu Davudi (1319), shejh Albani e vlerësoi hadithin si të mirë.

    [16] Buhariu (1041), Muslimi (911).

    [17] Shih: El-Ihtijarat El-Ilmije (fq. 84), Keshaf El-Kina’a, El-Buhutij (2/66), Esh-Sherh El-Mumti (5/195).

    [18] Bejhakiu në Es-Sunen El-Kubra (3/478) dhe e vlerësoi si të saktë.

    [19] Shih: El-Um, Imam Shafiut (2/535), El-Mexhmua, Imam Neveviu (5/55), Nihajetul Muhtaxh, Er-Remlij (2/412).

    [20] Buhariu (1059), Muslimi (912).

    [21] Buhariu (1044), Muslimi (901).

    [22] Tefsir Et-Taberij (14/638).

    [23] Fet’hul Barij (9/251).

    [24] Mexhmual Fetava (35/170).

    [25] Shih: El-Mexhmua, Imam Neveviu (4/206), El-Insaf, El-Maverdij (2/303).

    [26] Shih: Arsyetimet e bashkimit të dy namazeve: El-Insaf, El-Maverdij (2/336), Keshaf El-Kina’a (2/5).

    [27] Shih: Fetava El-Lexhnetu Daime (1/634, 635, 8/323), El-Kaul Mufid, Ibën Uthejmin (1/531).

  • CILI ËSHTË SHKAKU I PIKËLLIMIT TËND?!

    CILI ËSHTË SHKAKU I PIKËLLIMIT TËND?!

    – Nëse është shkaku i pikëllimit tënd sëmundja, dije se ajo për ty është hair dhe përfundimi i saj është shërimi.

    Allahu i Madhëruar thotë. “I Cili, kur sëmurem, më shëron.” (Esh-Shuara: 80)

    – Nëse është shkaku i pikëllimit tënd është mëkati që e ke bërë apo gjynahu, atëherë meditoje fjalën e Allahut, i cili është më Mëshirues ndaj teje, sesa ti për vetveten.

    Allahu i Madhëruar thotë: “Thuaj: “O robërit e Mi, që i keni bërë keq vetes me gjynahe, mos e humbni shpresën në mëshirën e Allahut! Allahu, me siguri, i fal të gjitha gjynahet. Vërtet, Ai është Falësi i Madh dhe Mëshirëploti!” (Ez-Zumer: 53)

    – Nëse është shkaku i pikëllimit tënd padrejtësia e bërë nga farefisi apo të largëtit, dije se Allahu të premtoi fitore, dhe i premtoi atij që të bëri padrejtësi me humbje dhe nënçmim.

    Allahu i Madhëruar me një hadith të shenjtë (kudsij) i tha të dëmtuarit: “Pasha Krenarinë dhe Madhërinë Time! Do të ndihmoj, qoftë edhe pas një kohe!” [1]

    – Nëse është shkaku i pikëllimit tënd varfëria dhe nevoja, duro dhe përgëzohu.

    Allahu i Madhëruar thotë: “Sigurisht që Ne do t’ju sprovojmë me frikë dhe uri, me dëmtim të pasurisë, të njerëzve dhe të të lashtave! Prandaj, përgëzoji të duruarit…” (El-Bekare: 155)

    – Nëse është shkaku i pikëllimit tënd mospasja e fëmijëve apo numri i vogël i tyre, dije se ti nuk je i pari që nuk i ke dhe ti nuk je përgjegjës për krijimin e tyre.

    Allahu i Madhëruar thotë: “I Allahut është pushteti mbi qiejt dhe Tokën. Ai krijon çfarë të dojë. Ai i dhuron vajza kujt të dojë e djem kujt të dojë.” (Esh-Shura: 49)

    – A je ti ai që deshi të jetë steril apo Allahu me vullnetin e Tij të bëri ashtu?!

    – A të takon ty ta kundërshtosh gjykimin e Allahut dhe vullnetin e Tij apo a i takon dikujt tjetër të qortojë për këtë?!

    – Nëse ai e vepron këtë, atëherë ai e kundërshton Allahun e jo ty, dhe ai nuk e pranon gjykimin e Tij dhe vullnetin e Tij.

    Me të vërtetë, pikëllimi, krijimi dhe çështjet, të gjitha i takojnë vetëm Allahut.

    [1] Shënon Taberaniu dhe shejh Albani e cilësoi si të saktë.

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

     

  • MEDITIMI DHE LEXIMI I KURANIT

    MEDITIMI DHE LEXIMI I KURANIT

    1. Kurani është fjala e Allahut, shpallja e Tij, mesazhi i Tij për krijesat dhe litari i fortë i Allahut.

    Kurani është udhëzim, mëshirë, dritë, komunikim, tregues i qartë, dallues (i së vërtetës nga e kota), këshillë, i përsosur në urtësitë e tij.

    Allahu thotë: “O njerëz, ju ka ardhur këshillë (Kurani) nga Zoti juaj, shërim për zemrat tuaja, udhëzim dhe mëshirë për besimtarët.” (Junus: 57)

    “Ky Kuran është tregues i qartë, udhërrëfyes dhe mëshirë për njerëzit që kanë besim të patundur.” (El-Xhathije: 20)

    “O njerëz! Me të vërtetë, juve ju ka ardhur një provë bindëse (Muhamedi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të) nga Zoti juaj dhe ju është zbritur një Dritë e dukshme (Kurani).” (En-Nisa: 174)

    “I lartësuar qoftë Ai që i ka zbritur Dalluesin robit të Vet, që të jetë paralajmërues për botët.” (El-Furkan: 1)

    “Këto që po t’i tregojmë ty (o Muhamed) janë vargje dhe këshilla të larta (nga Kurani).” (Ali Imran: 58)

    1. Mrekullitë e Kuranit nuk marrin fund dhe dijetarët nuk ngopen nga të studiuarit e tij. Ai që e lexon Kuranin, Allahu ia mëson dijen e të parëve dhe të fundmëve. Kush flet me të, e thotë të vërtetën, kush punon me të, shpërblehet, kush gjykon me të, nuk bën padrejtësi, kush e dëgjon atë, përfiton, kush thërret në të, udhëzohet në rrugë të drejtë, kush e pason rrugën e tij, nuk do të humbë dhe nuk do të bjerë në mjerim: “…Kur t’ju vijë udhëzim nga ana Ime, kush do ta pasojë udhëzimin Tim, as nuk do të humbë, as nuk do të bjerë në mjerim.” (Ta Ha: 123)

    Ibën Abasi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, në komentin e këtij ajeti thotë: “Nuk do të humbë në dynja dhe nuk do të bjerë në mjerim në ahiret.”[1]

    1. Leximi i Kuranit, të mësuarit e tij për vete dhe të mësuarit e tij dikujt tjetër, nxënia përmendsh për vete dhe të mësuarit përmendsh dikujt, të mësuarit dhe përsëritja e tij së bashku me dikë, janë vepra më e shtrenjtë dhe më e ndershme që për të koha harxhohet dhe pasuria shpenzohet. Të lartpërmendurat janë si kurora mbi kokë dhe si dielli për dynjanë. Ata që e mësojnë Kuranin për vete dhe ia mësojnë dikujt, janë më të mirët e njerëzve. Ata që angazhohen ta mësojnë përmendsh, ta studiojnë, ta kuptojnë dhe ta meditojnë, janë miqtë e Allahut dhe të veçuarit e Tij.

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Më i miri në mesin tuaj është ai që e mëson Kuranin dhe të tjerëve ua mëson atë.”[2]

    I Dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin  për të, thotë: “Allahu ka miq nga njerëzit.” I thanë: “O i Dërguar i Allahut! Cilët janë ata?!” Tha: “Ata janë hafizët (shoqëruesit) e Kuranit, ata janë miqtë e Allahut dhe të veçuarit e Tij.”[3]

    1. Mjafton për hafizët (shoqëruesit e Kuranit) si mburrje dhe nder që zbret qetësia mbi ta në mexhliset e tyre, i mbulon mëshira e Allahut, i rrethojnë melekët dhe Allahu i përmend në mesin e atyre që janë tek Ai. A ka mirësi më të madhe se kjo?

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Kur mblidhen njerëzit në shtëpitë e Allahut, e lexojnë Kuranin dhe e mësojnë së bashku me njëri-tjetrin, vetëm se mbi ta zbret qetësia, i mbulon mëshira e Allahut, i rrethojnë melekët dhe Allahu i përmend në mesin e atyre që janë tek Ai.”[4]

    1. Mjafton për hafizët (shoqëruesit e Kuranit) si mburrje që Allahu e ngre emrin dhe namin e tyre, siç u përmend në hadith: “Allahu me këtë libër (Kuranin) i ngre disa popuj dhe i ul disa të tjerë.”[5]
    2. Shpërfillja e Kuranit është disa llojesh:

    Lloji i parë: Mosbesimi i tij dhe fakteve që gjenden në të, siç është gjendja e idhujtarëve dhe e hipokritëve.

    Lloji i dytë:  Shpërfillja e leximit dhe dëgjimit të tij, moskushtimi i vëmendjes dhe dhënia përparësi fjalëve të njerëzve mbi të, si: poezive, muzikës, zbavitjes, llomotitjeve etj.

    Lloji i tretë: Shpërfillja e të punuarit me të, mosndalja tek e lejuara dhe e ndaluara e tij, moszbatimi i urdhrave dhe largimi nga ndalesat e tij, edhe nëse e lexon dhe i beson atij.

    Lloji i katërt: Shpërfillja e gjykimit dhe të gjykuarit me të në bazat e fesë dhe degët e tij, besimi që Kurani nuk jep njohuri bindëse dhe nuk arrihet dija me argumentet e tij tekstuale.

    Lloji i pestë: Shpërfillja e meditimit, kuptimit, njohjes, komentit dhe qëllimeve të tij.

    Lloji i gjashtë: Shpërfillja e kërkimit të kurimit dhe të kuruarit me të për të gjitha sëmundjet dhe zararet e zemrës. Kurimi i tyre kërkohet diku tjetër, duke shkuar te magjistarët, fallxhorët e të ngjashmit me ta dhe shpërfillet kurimi me Kuran.

    E gjithë kjo bën pjesë në fjalët e Allahut: “Dhe i Dërguari do të thotë: “O Zoti im! Populli im e shpërfilli Kuranin, si (diçka) të urryer”.” (El-Furkan: 30); megjithatë llojet e shpërfilljes dallojnë në mes vete, disa lloje janë më të lehta se disa të tjera.[6]

    1. Myslimani i ikën shpërfilljes së Kuranit, nëse ia kushton një pjesë të kohës së tij leximit të Kuranit, angazhohet me të, i mediton fjalët dhe i kupton dispozitat e tij, punon me të, gjykon me të në çdo punë të vogël dhe të madhe, e kërkon në të ilaçin e sëmundjeve të zemrës së tij, e kërkon në të ilaçin e sëmundjeve trupore me leximin e ajeteve të tij. I suksesshëm dhe me fat është ai që Allahu i jep mbarësi, i ndihmon dhe e drejton atë.
    2. Leximi i Kuranit është tregti fitimprurëse që nuk prishet dhe nuk shkatërrohet. Ai është tregtia më e mirë, më e lartë dhe më me vlerë. Leximi i tij ta mundëson kënaqësinë e Allahut, fitimin e shpërblimit të Tij, shpëtimin nga zemërimi dhe ndëshkimi i Tij, ashtu siç Allahu thotë: “Pa dyshim, ata që e lexojnë Librin e Allahut, falin namazin dhe japin fshehtazi apo haptazi nga ajo që u kemi dhënë Ne, mund të shpresojnë në një fitim që nuk do të humbasë. Allahu do t’ua plotësojë atyre shpërblimin dhe do t’ua shtojë nga dhuntitë e Tij. Me të vërtetë, Ai është Falës dhe Falënderues.” (Fatir: 29-30)
    3. Nga mirësitë e leximit të Kuranit është se lexuesit ia shton të mirat. Lexuesi i Kuranit për çdo shkronjë që e lexon e fiton nga një të mirë. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Për çdo shkronjë që e lexon nga libri i Allahut, shpërblehesh me nga një të mirë dhe e mira shumëfishohet deri në dhjetë. Nuk po them ‘elif-lam-mim’ një shkronjë, por ‘elif’ është një shkronjë, ‘lam’ është një shkronjë dhe ‘mim’ është një shkronjë.”[7]
    4. Nga mirësitë e leximit të Kuranit është se ai ndërmjetëson për lexuesin e tij në Ditën e Kiametit. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Lexojeni Kuranin, sepse ai do të ndërmjetësojë në Ditën e Kiametit për atë që e lexon. Lexoni dy dritat që shkëlqejnë, suren El-Bekare dhe suren Ali Imran, sepse ato do të vijnë në Ditën e Kiametit si dy re, ose si dy hije që qëndrojnë mbi kokë, ose si dy tufa zogjsh të rreshtuar, dhe do ta mbrojnë (nga zjarri i Xhehenemit) atë që i lexon ato.”[8]

    Me një hadith tjetër: “Agjërimi dhe Kurani do të ndërmjetësojnë për robin në Ditën e Kiametit. Agjërimi do të thotë: ‘O Zot, gjatë ditës e privova nga ushqimi dhe epshet, më jep leje të ndërmjetësoj për të.’ Kurani do të thotë: ‘O Zot, gjatë natës e privova nga gjumi, më jep leje të ndërmjetësoj për të.’ Tha: ‘Kështu do t’u jepet leje të ndërmjetësojnë.”[9]

    1. Nga mirësitë e leximit të Kuranit është se ai që e lexon rrjedhshëm është me melekët e ndershëm. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Ai që e lexon Kuranin bukur (rrjedhshëm pa vështirësi) është me shënuesit (melekët) e ndershëm, ndërsa ai që e lexon Kuranin me vështirësi, i ka dy shpërblime.”[10]
    2. Nga mirësitë e leximit dhe nxënies përmendsh të Kuranit është se hafëzit (shoqëruesit të Kuranit) i ngrihen shkallët në Xhenet. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Hafëzit të Kuranit do t’i thuhet, lexo dhe ngjitu lart në Xhenet. Lexo Kuran sikur që e lexoje në dynja, sepse vendi yt në Xhenet do të jetë tek ajeti i fundit që do ta lexosh.”[11]
    3. Leximi i Kuranit dhe mësimi i tij është më i mirë se thesaret e dynjasë.

    Ukbe ibën Amir, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thotë: “Ishim duke qëndruar në ‘es-suffa’[12] dhe Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, doli jashtë e na tha: “Kush nga ju dëshiron që për çdo ditë në mëngjes herët të shkojë deri në But’han ose deri në El-Akik[13] dhe prej aty të vijë me dy deve me gunga të mëdha, pa bërë gjynah dhe duke mos i shkëputur lidhjet farefisnore?” I thamë: ‘O i Dërguari i Allahut, të gjithë e duam këtë.’ Tha: “Të shkojë ndokush nga ju në xhami dhe t’i mësojë ose t’i lexojë dy ajete nga libri i Allahut, është më e mirë për të se dy deve, tri (ajete) janë më të mira se tri deve, katër (ajete) janë më të mira se katër deve. Sado që të jetë numri i ajeteve, çdoherë janë më të mirë se numri i deveve.”[14]

    1. Besimtari që e lexon Kuranin dhe punon me të, pamjen e jashtme dhe brendësinë e tij e ka të mirë.

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, tha: “Shembulli i besimtarit që e lexon Kuranin është si shembull i qitros, me shije të mirë dhe me erë të këndshme.

    Shembulli i besimtarit që nuk e lexon Kuranin është si shembulli i hurmës, me shije të ëmbël, por pa erë.

    Shembulli i hipokritit që e lexon Kuranin është si shembulli i borzilokut, me erë të këndshme e me shije të hidhur.

    Shembulli i hipokritit që nuk e lexon Kuranin është si shembulli i kungullit të egër, me shije të hidhur dhe pa erë.”[15]

    1. Leximi i Kuranit dhe puna me të është begati e madhe, myslimanët njëri me tjetrin duhet që të garojnë në këtë fushë.

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Zilia nuk lejohet përveç në dy raste: T’ia kesh zili një njeriut që Allahu ia ka mësuar Kuranin, atë e lexon gjatë natës dhe gjatë ditës, e kur e dëgjon fqinji i tij thotë: ah, sikur të më ishte dhënë edhe mua kjo dhunti sikurse iu dha filanit dhe të punoja me të sikurse punon ai. Dhe t’ia kesh zili një njeriut që Allahu i dha pasuri dhe atë e shpenzon në rrugë të drejtë, e tjetri kur e sheh veprimtarinë e tij thotë: ah, sikur të më ishte dhënë edhe mua pasuria sikurse iu dha filanit dhe të punoja sikurse punon ai.”[16]

    Zilia e përmendur në këtë hadith nuk e ka për qëllim zilinë që ndalohet, sepse ai lakmon t’i posedojë ato begati sikurse tjetri dhe të veprojë me to sikurse vepron tjetri, por nuk e dëshiron largimin e tyre prej pronarit. Zilia e cila ndalohet është ajo kur njeriu dëshiron largimin e begative nga tjetri dhe zhdukjen e tyre. Kjo lloj zilie është e pëlqyer në fushën e ibadetit. Kuptimi i përgjithshëm është që nuk ka zili që pëlqehet, përveç këtyre dy cilësive dhe të ngjashmeve me to në kuptim.[17]

    1. Kush e mëson Kuranin përmendsh dhe punon me të, Allahu e ruan nga ndëshkimi dhe ia ngre gradën në Xhenet. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, thotë: “Nëse Kurani vendoset në zemrën e njeriu, e pastaj ai (njeriu) hidhet në zjarr, nuk do ta djegë zjarri atë.”[18]

    Hadithi nënkupton që, nëse Kurani vendoset në zemrën e njeriut, pra do të thotë që e mëson atë përmendsh, shpresohet që të mos e prekë zjarri i Xhehenemit. Prandaj, ai që Kuranin e mëson përmendsh dhe e lexon atë, nuk do ta prekë zjarri në Ditën e Kiametit.[19]

    1. Nga rregullat e leximit të Kuranit është që myslimani ta lexojë me abdes, (pëlqehet) të kthehet në drejtim të Kibles, në vend të pastër, ta përdorë misvakun para se të fillojë me lexim, të kërkojë mbrojtje tek Allahu nga shejtani i mallkuar (të thotë eudhubil-lahi mine shejtani rraxhim) dhe të fillojë me bismilah.

    Pëlqehet që Kuranin ta lexojë rrjedhshëm dhe ngadalë që kjo t’i ndihmojë në kuptimin dhe përsiatjen e tij, të kujdeset për rregullat e texhvidit dhe të leximit, ta zbukurojë zërin gjatë leximit, të mos e ngrejë zërin shumë e as të mos e u ulë shumë, por niveli i zërit të jetë mesatar.

    Gjatë leximit të ndalet te kuptimi i ajeteve, t’i lexojë me përulje, t’i rrënqethet lëkura gjatë dëgjimit të tyre dhe t’i lotojnë sytë nga ndikimi i tyre në zemrën e tij.

    Gjatë leximit të ndalet tek ajetet dhe t’i meditojë; kur të kalojë tek ajeti ku përmendet lavdërimi i Allahut, pëlqehet të thotë subhanallah, kur të kalojë tek ajeti ku përmendet mëshira, pëlqehet të ndalet dhe të kërkojë mirësinë nga Allahu. Kur të kalojë tek ajeti ku kërkohet mbrojtje ose tek ajeti ku përmendet ndëshkimi i Allahut, pëlqehet ta kërkojë mbrojtjen e Allahut. Tek ajetet ku përmenden begatitë e Allahut dhe Xheneti, pëlqehet t’i kërkojë ato nga Allahu, ndërsa tek ajetet e ndëshkimit dhe zjarrit pëlqehet të kërkojë mbrojtjen e Allahut nga zjarri i Xhehenemit.

    Pëlqehet që të lexojë herë nga Mus’hafi e herë nga hifzi i tij, e herë pas here pëlqehet të lexojë nga Mus’hafi dhe hifzi duke i bërë bashkë të dyja mirësitë.

    1. Meditim i Kuranit do të thotë njohja e kuptimeve të fjalëve të tij, përsiatja e kuptimeve dhe qëllimeve të ajeteve, të menduarit rreth asaj që aludon ai, bërja dobi zemrës me këshillat dhe lajmet e tij, përulja ndaj urdhrave dhe ndalesave të tij.
    2. Mënyra e meditimit të Kuranit është që lexuesi ta angazhojë zemrën duke u thelluar në mendime për kuptimin e fjalëve që i lexon dhe në këtë mënyrë t’i qartësohet kuptimi i çdo ajeti, të thellohet në kuptimin e urdhrave dhe ndalesave në Kuran, duke shpresuar në pranimin e kësaj vepre të tij tek Allahu. Nëse më herët ka pasur mangësi në raport me Kuranin dhe meditimin e tij, le të kërkojë falje dhe le të pendohet. Kur të kalojë në ajetin e mëshirës, le të përgëzohet dhe le të kërkojë që Allahu ta mëshirojë, kur të kalojë në ajetin e ndëshkimit, le të ndiejë keqardhje dhe le ta kërkojë mbrojtjen nga ndëshkimi, kur të kalojë në ajetin e shenjtërimit të Allahut, le ta shenjtërojë dhe madhështojë, kur të kalojë në ajetin e duasë dhe lutjes, le të përulet dhe le të kërkojë.[20]

    Abdullah ibën Mesudi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thoshte: “Në kohën tonë kur i mësonim dhjetë ajete, nuk i tejkalonim ato derisa nuk e mësonim kuptimin e tyre dhe nuk punonim me to.”[21]

    Seid ibën Xhubejr, Allahu e mëshiroftë, thoshte: “Kush e lexon Kuranin e pastaj nuk ia mëson kuptimin, është sikur i huaji (joarab) ose sikur earabiu (nomadi që nuk arrin ta kuptojë Kuranin sh.p.).”[22]

    1. Meditimi i Kuranit është qëllimi kryesor i zbritjes së Kuranit dhe meditimi është më i nevojshëm se leximi i tij. Kurani nuk zbriti vetëm për ta lexuar duke mos e kuptuar dhe medituar atë. Me meditimin e tij gjoksi zgjerohet dhe zemra ndriçohet.

    Allahu thotë: “Ky (Kuran) është një libër i bekuar, që Ne ta kemi zbritur ty (Muhamed), për të përsiatur mbi vargjet e tij dhe për t’u këshilluar me të mendarët.” (Sad: 29)

    Dhe thotë: “Vallë, a nuk përsiatin ata për Kuranin apo i kanë zemrat të kyçura?!” (Muhamed: 24)

    Dhe thotë: “Vallë, a nuk kanë medituar ata mbi Fjalën (Kuranin) apo atyre u ka ardhur ajo që nuk u kishte ardhur të parëve të tyre?” (El-Muminun: 68)

    Dhe thotë: “Në të vërtetë, Ne e kemi shpallur Kuranin në gjuhën arabe, për ta kuptuar ju.” (Ez-Zuhruf: 3)

    1. Allahu qorton për lënien e meditimit të Kuranit.

    Allahu thotë: “Vallë, a nuk përsiatin ata për Kuranin apo i kanë zemrat të kyçura?!” (Muhamed: 24)

    Muhamed El-Emin Esh-Shenkiti, Allahu e mëshiroftë, në komentin e ajetit thotë: “Është e ditur se çdonjëri i cili nuk angazhohet me meditimin e ajeteve të Kuranit të Madhërishëm, me shfletimin dhe kuptimin e tyre, njohjen më thelbësore të tyre dhe të punuarit me to, llogaritet që ia kthen shpinën dhe është prej atyre që nuk e meditojnë Kuranin. Nëse Allahu ia ka dhënë dijen dhe kuptimin që t’i meditojë ajetet, por ai nuk e bën këtë, e meriton qortimin dhe kërcënimin e përmendur në ajete. Ajetet e përmendura aludojnë që meditimi i Kuranit, kuptimi, mësimi dhe të punuarit me të, është çështje që myslimanët patjetër duhet ta veprojnë.”[23]

    1. Shpërfillja e meditimit, e kuptimit dhe e njohjes së qëllimeve të Kuranit është nga lloji i shpërfilljes së tij dhe bën pjesë në fjalët e Allahut: “Dhe i Dërguari do të thotë: “O Zoti im! Populli im e shpërfilli Kuranin, si (diçka) të urryer.” (El-Furkan: 30)
    2. Meditimi i Kuranit është nga dashamirësia për Librin e Allahut.

    Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, ka thënë: “Feja është dashamirësi (këshillë)!” I thamë, për kë o i Dërguar i Allahut? Tha: “Për Allahun, për Librin e Tij, për të Dërguarin e Tij, për prijësit e myslimanëve dhe myslimanët në përgjithësi.”[24]

    Dashamirësia për Librin e Tij nënkupton dashurinë e madhe për të, madhërimin e vlerës së tij, ngase është fjala e Allahut, të lexuarit e drejtë të tij, dëshirën e madhe për ta kuptuar dhe përkujdesjen e madhe për ta medituar, kuptimi i qëllimeve të tij, respektimin e këshillave të tij, meditimi i dispozitave të tij, të punuarit me urdhrat që i urdhëron dhe largimin nga ndalesat që ai i ndalon.”[25]

    1. Leximi i Kuranit shkurt, por me meditim, është më i mirë se leximi i Kuranit gjatë, por pa meditim.

    Një njeri kur e takoi Ibën Abasin, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, i tha: “Kuranin e lexoj shumë shpejt derisa e përfundoj për tri ditë! Ibën Abasi i tha: “Ta lexoj suren Bekare për një natë, me meditim dhe lexim të rrjedhshëm, për mua është më e dashur se të lexojë si thua ti.”[26]

    Ibën Kajimi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Leximi i një ajeti me meditim dhe përsiatje është më i mirë sesa ta bësh hatme Kuranin pa meditim. Leximi me meditim është më i dobishëm për zemrën, e rrit imanin dhe e mundëson shijimin e ëmbëlsisë së Kuranit. Kjo ishte tradita e gjeneratave të para, prej tyre kishte që një ajet e përsëriste deri në mëngjes.”[27]

    Po ashtu thotë: “Leximi i një surje me meditim, me dije dhe me kuptim të thellë, me zemër dhe me përkushtim, është më e dashur tek Allahu sesa të bësh hatme me lexim të shpejtë, edhe pse fitohen shumë shpërblime për këtë lexim.

    Edhe dy rekate të namazit kur robi i fal me përulje në zemër dhe në gjymtyrë, me përkushtim të plotë për Allahun, janë më të dashura tek Allahu sesa dyqind rekate pa përulje dhe pa përkushtim, edhe pse fitohen shumë shpërblime me faljen e shumë rekateve.”[28]

    Ibën Tejmije, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Leximi shkurt dhe me meditim, është më i mirë sesa leximi i gjatë dhe pa meditim. Argumentet janë të qarta për sahabët se kështu vepronin.”[29]

    Prandaj Ibën Mesudi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thoshte: “Lexojeni Kuranin dhe me të lëvizni zemrat. Nuk duhet që brenga juaj të jetë që sa më shpejt të arrini te fundi i sures.”[30]

    1. Ibën Kajimi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Nuk ka gjë më të dobishme për zemrën se leximi i Kuranit me meditim dhe përsiatje. Kjo i përmbledh të gjitha shkallët e atyre që janë nisur drejt Allahut, gjendjet e atyre që punojnë për Allahun dhe gradat e atyre që e njohin Allahun. Kjo e mbjell dashurinë, përmallimin, frikën, shpresën, kthimin drejt Allahut, mbështetjen, kënaqësinë, mbështetjen e çështjeve Allahut, falënderimin, durimin dhe të gjitha gjendjet që me to zemra ngjallet dhe plotësohet. Leximi i Kuranit me meditim njëkohësisht e mbron zemrën nga të gjitha cilësitë dhe veprat e qortuara që mund ta dëmtojnë dhe ta prishin atë.

    Po ta dinin njerëzit vlerën e leximit të Kuranit me meditim, do të angazhoheshin me të dhe do t’i braktisnin të gjitha të tjerat.

    Nëse Kuranin e lexon me meditim dhe kalon tek ajeti që zemrës sate i nevojitet për shërim, përsërite ajetin qoftë edhe njëqind herë ose tërë natën! Leximi i një ajeti me meditim dhe përsiatje është më i mirë sesa të bësh një hatme pa meditim.”[31]

    1. Nga shkaqet që ndihmojnë në meditimin e Kuranit është ta ndiesh madhështinë e Kuranit dhe se ai është fjala e Allahut dhe mesazhi i Tij për krijesat.

    El-Hasan ibën Ali, Allahu qoftë i kënaqur prej tyre, përcillet që ka thënë: “Ata që ishin para jush Kuranin e shihnin mesazhe nga Zoti i tyre; i meditonin ato gjatë natës dhe kujdeseshin për to gjatë ditës.”[32]

    Abdullah ibën Mesudi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, tha: “Kur të dëgjosh që Allahu po thotë: “O besimtarë”; vërja veshin dhe dëgjoje mirë, sepse pas këtyre fjalëve Allahu urdhëron për ndonjë hair të punohet me të, ose paralajmëron për ndonjë sherr, që duhet të largohet prej tij.”[33]

    Nëse kërkon udhëzim, meditoje Kuranin,

    sepse dija është brenda meditimit të Kuranit.

    1. Nga shkaqet që ndihmojnë në meditimin e Kuranit është mosngutja dhe qetësia në lexim.

    Kjo ndihmon për kuptimin dhe meditimin e Kuranit. Allahu thotë: “Ky është një Kuran, që Ne e kemi ndarë pjesë-pjesë, që ti t’ua mësosh njerëzve pak nga pak, duke e shpallur atë kohë pas kohe.” (El-Isra: 106)

    Do të thotë me qetësi dhe pa u ngutur, që ata ta meditojnë dhe të mendojnë për kuptimet e tij, të nxjerrin nga ajetet dijen dhe shkencat e tij.[34]

    Hudhejfe, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thotë: “Një ditë u fala me të Dërguarin e Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin për të, dhe në rekatin e parë e lexoi suren El-Bekare. Në vete thashë se kur t’i lexojë njëqind ajete do të bjerë në ruku, por vazhdoi dhe nuk u ndal. Pastaj thashë se do ta lexojë krejt suren El-Bekare në një rekat, por nuk u ndal dhe vazhdoi me lexim. Pas sures El-Bekare filloi me leximin e sures En-Nisa derisa e përfundoi. Pastaj filloi me leximin e sures Ali Imran derisa e përfundoi. Lexonte në namaz ngadalë dhe rrjedhshëm. Kur kalonte tek ajeti ku kishte tesbih bënte tesbih (thoshte subhanallah), kur kalonte tek ajeti me lutje, i lutej Allahut, kur kalonte tek ajeti ku kërkohej mbrojtje, kërkonte mbrojtje nga Allahu.”[35]

    Një njeri i tha Ibën Abasit: “Kuranin e lexoj një ose dy herë për një natë!” Ibën Abasi iu përgjigj: “Për mua më e dashur është që brenda një nate ta lexoj vetëm një sure dhe jo të lexoj sikurse ti. Por, nëse e ke patjetër të lexosh ashtu, atëherë lexo me lexim që veshi yt e dëgjon dhe zemra jote e kupton.”[36]

    1. Nga shkaqet e mëdha që ndihmojnë në meditimin e Kuranit është leximi në librat e tefsirit të Kuranit, përdorimi i tyre me konsekuencë, transferimi i fjalëve të tefsirit shkurtimisht dhe shënimi i tyre anash ose në fusnotë të fletëve të Mus’hafit, që gjatë leximit të Kuranit të lexohet edhe komenti i ajeteve.
    2. Nga shkaqet që ndihmojnë në meditimin e Kuranit është që zemra të jetë e pranishme dhe e vëmendshme gjatë leximit.

    Imam Ibën El-Kajimi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Nëse dëshiron që të përfitosh nga Kurani, mblidhe zemrën tënde gjatë leximit dhe dëgjimit të tij. Allahu thotë: “Vërtet, këtu ka këshillë për këdo që ka zemër, dëgjon me vëmendje dhe dëshmon.” (Kaf: 37)

    Ndikimi i plotë vjen atëherë kur ndalesh te faktori ndikues, vendi i zgjidhjes, kushti për arritjen e ndikimit dhe largimin e pengesës; ajeti i përmban të gjitha këto:

    – Fjala e Allahut: “Vërtet, këtu ka këshillë”; është faktori ndikues.

    – “për këdo që ka zemër”; është vendi i zgjidhjes.

    – “dëgjon me vëmendje”; do të thotë e drejtoi dëgjimin e tij dhe dëgjoi me vëmendje.

    – “dhe dëshmon”; do të thotë është dëshmues i zemrës dhe nuk është i shkujdesur dhe neglizhent. Ky është treguesi i pengesës që e pengon arritjen e ndikimit, e ajo është zemra e shkujdesur.”[37]

    1. Po ashtu, nga shkaqet që ndihmojnë në meditimin e Kuranit është mësimi i Kuranit bashkërisht me të tjerët në ndejat e dijes dhe përsëritja e ajetit më shumë se një herë.

    Si dhe bashkëveprimi me ajetet; kur kalon tek ajeti ku ka tesbih (lavdërim të Allahut), e lavdëron Allahun (duke thënë subhanallah), kur kalon te ajeti i mëshirës e kërkon atë, kur kalon tek ajeti i ndëshkimit, e lut Allahun për mbrojtje nga ndëshkimi.

    Leximi i Kuranit në namazin e natës më shumë e koncentron mendjen, si dhe më fort merren vesh dhe bien në ujdi zemra me gjuhën.

    1. Nga shkaqet që e pengojnë njeriun në meditimin e Kuranit janë gjynahet, në veçanti mendjemadhësia, pasimi i epshit, marrja me risi, pastaj angazhimi i zemrës (me gjëra të tjera jashtë Kuranit) dhe shkujdesja e saj, moskuptimi i fjalëve dhe kuptimeve të tij, ngutja gjatë leximit dhe leximi i shpejtë i tij.

    Lum për atë që e mëson Kuranin përmendsh në gjoksin (në zemrën) e tij,

    e shkëlqen sikurse ylli ndriçues.

    Allahu ekber (Allahu është më i Madhi), sa begati e madhe!

    Atëherë kur (hafëzit) i thuhet lexo dhe ngrihu!

    Dhe Kurani shfaqet në moralin dhe veprat e tij,

    dhe zemra lidhet për të.

    E lexon në errësirën e natës me meditim,

    kurse lotët i rrjedhin nëpër qerpikët e syrit.

    Këto janë cilësitë e vërteta të atyre që e mësojnë përmendsh (hafëzëve) Kuranin,

    andaj me cilësitë e tyre, cilësohu.

    E lusim Allahun që të na bëjë nga ithtarët e Kuranit, të cilët e kuptojnë, punojnë me dispozitat e tij, i meditojnë ajetet e tij, i respektojnë kufijtë e tij. Amin.

    Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve.

    [1] Tefsir Et-Taberij (16/191), Ibën Kethir (5/322).

    [2] Buhariu (5027).

    [3] Ibën Maxhe (215), hadithi është edhe në Sahih El-Xhami’ (2165).

    [4] Muslimi (2699).

    [5] Muslimi (817).

    [6] Shih: El-Fevaid, Ibën El-Kajim (fq.82).

    [7] Tirmidhiu (2910), hadithi është në Sahih Et-Tergib ue Et-Terhib (1416).

    [8] Muslimi (804).

    [9] Imam Ahmedi (6589), shejh Albani e saktësoi në Sahih El-Xhami’ (3882).

    [10] Buhariu (4937), Muslimi (798).

    [11] Ebu Davudi (1464), Tirmidhiu (2914), hadithi është në Sahih El-Xhami’ (8122).

    [12] Vend në xhami ku strehoheshin nevojtarët, të huajt që nuk kishin familje dhe vendbanim. (sh.p.)

    [13] Janë dy vende më afër Medinës që kishte treg për shitblerjen e deveve. (sh.p.)

    [14] Muslimi (803).

    [15] Buhariu (5020), Muslimi (797).

    [16] Buhariu (5026) nga hadithi i Ebu Hurejrës, (7529), Muslimi (815), nga hadithi i Ibën Omerit.

    [17] Shih: Sherh En-Nevevij ala sahih Muslim (6/97).

    [18] Imam Ahmed (17365), shejh Albani e vlerësoi të mirë në Es-Sahiha (3562).

    [19] Sherh Es-Suneh, El-Bagavij (4/337).

    [20] El-Itkan fi ulumil Kuran, Es-Sujutij (1/369).

    [21] Tefsir Et-Taberij (1/74).

    [22] Tefsir Et-Taberij (1/80).

    [23] Edvau El-Bejan (7/257).

    [24] Muslimi (55).0.

    [25] Sherh En-Nevevij ala sahih Muslim (2/38), Xhamiul Ulumi uel Hikemi, Ibën Rexheb (1/221).

    [26] Fadail El-Kuran, Ebu Ubejd (fq. 157).

    [27] Miftah Darus Seadeh (1/535).

    [28] El-Minar El-Munif fi Es-Sahih ue Ed-Daif (fq. 29).

    [29] Mexhmual Fetava (5/334).

    [30] Shuabul Iman, El-Bejhakij (3/408).

    [31] Miftah Darus Seadeh (1/535).

    [32] Et-Tibjan fi adabi hameleti Kuran, imam Neveviu (fq. 54).

    [33] Tefsir Ibën Ebu Hatim (3/718).

    [34] Tefsir Et-Taberij (17/575), Tefsir Ibën Kethir (3/85), Tefsir Es-Sadij (fq. 468).

    [35] Muslimi (772).

    [36] Sunnen Seid ibën Mensur (161- Et-Tefsir).

    [37] El-Fevaid, Ibën El-Kajim (fq. 3).

    Dr. Muhamed Salih el-Munexhid

    Nga arabishtja: Irfan Jahiu

    Pjesë e librit “UDHËZIME DHE DISPOZITA PËR NDODHITË E NDRYSHME GJATË VITIT”

  • KATËR GJËRA QË NUK I KE DITUR

    KATËR GJËRA QË NUK I KE DITUR

    Katër gjëra e sëmurin trupin:

    1. Të folurit e tepërt.
    2. Gjumi i tepërt.
    3. Të ngrënit e tepërt.
    4. Marrëdhëniet e tepërta seksuale.

     Katër gjëra e shkatërrojnë  trupin:

    1. Brenga
    2. Pikëllimi.
    3. Uria.
    4. Pagjumësia.

     Katër gjëra e sjellin riskun:

    1. Namazi i natës.
    2. Istigfari i shpeshtë.
    3. Dhënia e lëmoshës.
    4. Përmendja e Allahut në mëngjes dhe në mbrëmje.

     Katër gjëra e ndërpresin riskun:

    1. Gjumi i mëngjesit.
    2. Neglizhimi i shpeshtë i namazeve nafile.
    3. Përtacia.
    4. Tradhtia.

    Katër gjëra e zbehin fytyrën dhe e largojnë shkëlqimin:

    1. Gënjeshtra.
    2. Paturpësia.
    3. Pyetjet e tepërta pa dituri.
    4. Gjynahet e tepërta.

    Katër gjëra ia shtojnë fytyrës shkëlqimin:

    1. Devotshmëria.
    2. Besnikëria.
    3. Bujaria.
    4. Njerëzia.

    (Imam ibën Kajimi, Allahu e mëshiroftë.) [1]

    [1] Zadul Mead 4/378

    Nga arabishtja: Irfan JAHIU

Need Help? Send a WhatsApp message now

Click one of our representatives below

Kushtrim Guraj
Kushtrim Guraj

Technical support

I am online

I am offline

Merlinda Guraj
Merlinda Guraj

Marketing support

I am online

I am offline